وابستگي 65 درصدي بودجه سال 93 به نفت
كاهش وابستگي بودجه كشور به نفت يكي از مسايلي‌است كه هميشه
دولت‌ها با آن درگيرند. دولت يازدهم هم زمان تقديم لايحه بودجه 93 به مجلس وعده
داد كه وابستگي درآمدهاي كشور به نفت را كاهش خواهد داد. با اين وجود اما داود
دانش جعفري مي‌گويد كه درآمدهاي بودجه 93 وابستگي 65 درصدي به نفت دارند و اين
معضل همچنان بر جاي خود باقي‌است. او با بیان اینکه ۶۵ درصد
بودجه به درآمدهای نفت وابسته است و 60درصد مصرف انرژی کشور در قالب گاز است گفت:در
ایران هر 13.5 سال یکبار سطح رفاه مردم 2 برابر می‌شود.
داود دانش‌جعفری در هشتمین
همایش اساتید و دانشجویان ایرانی خارج از کشور با اشاره به مفاهیم، قلمرو و راهکارهای
اقتصاد مقاومتی اظهار داشت: در ایران هر 13.5 سال یکبار سطح رفاه مردم 2 برابر می‌شود
که این موضوع به رشد اقتصادی کشور بستگی دارد، بعد از سالهای جنگ متوسط رشد اقتصادی
5 درصد بوده است. استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود:
یکی از مباحث مهم در رشد اقتصادی ثبات است و اقتصاد مقاومتی کارش این بوده که نوسانات
رشد اقتصادی را کاهش دهد تا یک سال رشد 10 درصد و سال دیگر رشد منفی 6 درصدی نداشته
باشیم.
دانش‌جعفری به موضوع مسکن مهر اشاره کرد و گفت: این موضوع به
دلیل جهت‌گیری برای تامین مسکن نیازمندان و اقشار کم‌درآمد طرح بسیار خوب و مهمی بود
اما به دلیل اینکه از منابع بانک مرکزی استقراض کردیم و پول چاپ شد تورم‌زا بود که
در عین حال یک عده خانه‌دار شدند اما تورم آن را همه مردم کشیدند.
وی با اشاره به اینکه اقتصاد مقاومتی تحریم‌ها و عوامل بیرونی موثر در اقتصاد را دسته‌بندی کرده است در خصوص مفهوم اجرایی اقتصاد مقاومتی بیان داشت: ایجاد نهاد مناسب سیاست‌ها، قوانینی که خطر‌پذیری اقتصاد ایران را در برابر تکانه‌های داخلی و خارجی به حداقل برساند و زمینه را برای پیشرفت پایدار اقتصادی فراهم کند گفته می‌شود. این استاد اقتصاد در خصوص قلمرو اقتصاد مقاومتی نیز گفت: شناسایی حوزه خطر‌پذیر پیدا کردن راهکارهای خروج از این خطر‌پذیری و مقاوم‌سازی آن در دستور کار است. به گفته وی، در سال 1973 پس از تحریم نفت از سوی اوپک و ایران پس از انقلاب علیه آمریکا این کشور راهکارهایی اتخاذ کرد که البته عواقب آن تا سال 1995 در این کشور باقی ماند اما سه راهکار استفاده از فناوری‌های کمتر انرژی بر، انرژی‌های جایگزین نفت و ایجاد ذخایر استراتژیک نفت از جمله این موضوعات برای مقابله با تحریم‌ها از سوی کشور آمریکا بود. وی با تاکید بر اینکه 60 درصد مصرف انرژی کشور در قالب گاز است به تحریم‌های بانکی اشاره کرد و گفت: تا قبل از سال 84 تبادلات مالی عمده ایران با 5 بانک اروپایی بود که پس از شروع تحریم‌ها به 200 بانک افزایش یافت اما در حال حاضر 65 درصد درآمدهای دولت به صادرات نفت وابسته بوده و هرگونه تحریم ما را با مشکل مواجه می‌کند. وی در خصوص ترکیب درآمد دولت در بودجه سال 91 اظهار داشت: 65 درصد از طریق درآمدهای نفتی و مالکیت‌های دولتی، 7.5 درصد مالیات واردات، 3.7 مالیات بر مصرف کالا و خدمات و 23.8 درصد مالیات بر درآمد شرکت‌ها است. وی با طرح این سوال که چرا باید ترکیب درآمدهای بودجه تغییر کند تصریح کرد: زیرا درآمد نفت مطمئن نیست و قیمت آن توسط دنیا تعیین می‌شود و دست ما نبوده و از طرفی هزینه‌های جاری دولت ثابت است اما درآمد آن متغیر تعریف می‌شود.
60 درصد
واردات کشور از 5 کشور تامین می‌شود
این استاد اقتصاد با بیان اینکه 60 درصد واردات کشور از 5 کشور
تامین می‌شود گفت: این موضوع از نظر اقتصاد مقاومتی آسیب‌پذیری محسوب می‌شود که باید
کشورهای جایگزین برای آن تعیین شوند. به گفته وی، متنوع‌سازی و افزایش شرکای تجاری باعث
کاهش ضربه‌پذیری در اقتصاد می‌شود. به
گزارش فارس وی عنوان کرد: 85 تا 90 درصد روغن‌نباتی کشور از
خارج می‌آید و همین موضوع باعث آسیب رساندن به صنایع وابسته آن می شود که معضلات مقطعی
را برای کشور ایجاد می‌کند. دانش‌جعفری
اقتصاد مقاومتی را مجموعه‌ای از راهکارهایی دانست که فشارهای بیرونی و داخلی را به
حداقل برساند و وضعیت اقتصاد را باثبات کند.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص عدم کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی گفت: درآمدهای نفت شیرین است و به همین علت تلاش برای کاهش درآمد نفت در بودجه از سوی سیاستمداران و مسئولان انجام نمی‌شود. دانش‌جعفری به ایجاد صندوق توسعه ملی از اول برنامه پنجم اشاره کرد و گفت: ایجاد این صندوق کار خوبی بود که موجب شد 20 درصد درآمد نفت در صندوق ذخیره شود و هر سال نیز 3 درصد به آن افزوده شده که معنی آن این است در حال حاضر 70 درصد درآمد نفت در بودجه استفاده می‌شود اما در عین حال این درآمد‌ها در بودجه کاهش خواهد یافت و از طرفی صندوق می‌تواند با این درآمد‌ها به بخش خصوصی تسهیلات دهد.
متن برنامه پنجم با شرایط اقتصادی بیگانه استاز سوي ديگر در اين نشست انتقاداتي به متن برنامه پنجم برنامه كشور وارد شد و مشاور اقتصادی رییس جمهور با بیان اینکه حجم تجارت خارجی ایران با اتکا به منابع ناپایدار افزایش پیدا کرده است، گفت: با وجود رتبه اول دنیا از نظر ذخائر گازی سهم ایران در تجارت جهانی گاز نزدیک به صفر است. مسعود نیلی با بیان اینکه تمام سیاست‌گزاری‌ها در هر کشوری در نگاه کلی بسیار پراکنده اما در اصل در یک چارچوب است، گفت: اگر این کادر به درستی تدوین نشده باشد این امکان وجود دارد که سیاست‌های اتخاذ شده همسو نبوده یا در تعارض باشند. وی با بیان اینکه حدود 70 درصد از قوانین ما در مجلس اصلاح قوانین قبلی است، تصریح کرد: یعنی بخش عظیمی از توان قانون‌گذاری ما صرف اصلاح قوانین قبلی می‌شود.
بنابراین وجود یک چارچوب برای سیاست‌گذاری هزینه‌ی وارد شده به زندگی مردم و وقت کشور را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. مشاور اقتصادی رییس جمهور با بیان اینکه ما بیش از کشورهای دیگر اسناد بالادستی داریم، گفت: در عین حال کمتر سندی داریم که از چنین قابلیتی برخوردار باشد و یک چارچوب خاصی را ایجاد کند، اما سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی این قابلیت را دارد که بتواند یک چارچوب بوده، سیاست‌های اقتصادی کوتاه‌مدت را هدایت و نقش عمده‌ای در برنامه‌های میان مدت ایفا کند. نیلی با اشاره به اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی اظهار کرد: تامین رشد پویا و بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی از جمله اهداف این سیاست‌ها است.وی افزود: رشد پویا به معنی رشدی پایدار و مستمر است که دستخوش نوسان و تغییرات بزرگ نباشد چرا که این تغییرات آسایش مردم را برهم می‌زند.
همچنین بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی یعنی آسیب‌پذیری نسبت به آنچه در خارج از کشور اتفاق می‌افتد کاهش یابد. مشاور اقتصادی رییس جمهور درون‌زا و برون‌گرا‌بودن اقتصاد را از مهم‌ترین رویکرد‌های سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی دانست و خاطر نشان کرد: جمهوری اسلامی به‌طور کلی قصد دارد عدالت اجتماعی را تحقق بخشد اما آنطور که در آمارها دیده می‌شود رشد اقتصادی در برنامه‌های مختلف پنج ساله، نوسانات زیادی داشته است. برای مثال ما رشد دو رقمی 12 و 14 داشته‌ایم و در کنار آن با رشد منفی نیز روبه‌رو بوده‌ایم که در سالهای اخیر نیز رشد منفی بسیار بزرگی را تجربه می‌کنیم. بنابراین رشد پایدار ضرورت بسیار مهمی است. نیلی با بیان اینکه افزایش حجم تجارت خارجی هر کشور نشان‌دهنده استفاده آن کشور از فرصت‌های بین‌المللی و امری مثبت است، تصریح کرد: اما باید به این موضوع توجه شود برای مثال واردات ما در سالهای پس از جنگ در حدود 20 میلیارد دلار بوده است. در حالی که در دهه گذشته به یکباره به رقم 80 میلیارد دلار رسیدیم بنابراین باید بررسی کنیم که این واردات با اتکاء به چه منابعی افزایش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه واردات ما با اتکاء به یک منبع بسیار ناپایدار افزایش پیدا کرده، گفت: اگر واردات براثر تنوع صادرات افزایش پیدا کند خیلی هم خوب است، اما افزایش حجم تجارت خارجی ما با اتکاء به منابع ناپایدار یکی از عوامل منفی‌شدن رشد اقتصادی در سالهای 1391 و 1392 بود، چرا که به محض اعمال یک محدودیت بین‌المللی رشد اقتصادی ما کم شده و تولید صنعت 60 درصد کاهش یافت.بنابراین دو ویژگی پویا و رشد آسیب‌پذیری اقتصادی دو موضوع بسیار مهم است. مشاور اقتصادی رییس جمهور با بیان اینکه ما از درآمد حاصل از نفت به خوبی استفاده نکرده‌ایم، اظهار کرد: اگر میزان وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی را اندازه‌گیری و با سایر کشورهای صادر‌کننده‌ی نفت مقایسه کنیم، می‌بینیم که ما حتی از افزایش قیمت نفت هم خوب استفاده نکرده و به سمت استفاده بی‌رویه آنها حرکت کرده‌ایم. نیلی با اشاره به ابعاد رویکرد درون‌زا اظهار کرد: یکی از ابعاد این رویکرد این است که از همه ظرفیت‌ها و مزیت‌های درونی اقتصاد با بهره‌وری بالا استفاده کنیم. بنابراین درون‌زا بودن به این معنی است که زایش اقتصاد از عوامل درونی آن باشد و همچنین عواملی که ثبات در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند تحت کنترل خودمان باشد. وی با بیان اینکه بازار ارز ما را نباید فشار بین‌المللی تعیین کند، تصریح کرد: البته این به معنی درون‌گرا نیست، بلکه ما باید از همه فرصت‌هایی که در دنیا وجود دارد مثل حجم عظیم سرمایه، دانش فنی و دسترسی به بازار بین‌المللی برای فروش تولیدات ملی خود استفاده کنیم.
مشاور اقتصادی رییس جمهور با اشاره به قابلیت‌های ایران برای ایجاد وضعیت رفاهی بسیار مناسب برای همه مردم گفت: ما به لحاظ ذخائر گاز در دنیا رتبه‌ی اول و به لحاظ ذخائر نفتی رتبه‌ی چهارم را داریم. همچنین از ذخائر معدنی فراوان و جایگاه ممتاز از نظر ترانزیت برخورداریم. از سوی دیگر در بین 10 کشور نخست دنیا از نظر مراکز گردشگری هستیم و تعداد قابل توجهی نیروی انسانی تحصیلکرده داریم با این حال سهم ما در تجارت جهانی گاز نزدیک صفر است و در حد دهم درصد هستیم. نیلی همچنین با انتقاد از کاهش تولید نفت در طی سالهای گذشته گفت: ما از ظرفیت ترانزیت نیز هیچ استفاده‌ای نکرده‌ایم. همچنین نه تنها درآمد گردشگری نداریم حتی تراز ارزی گردشگری ما نیز منفی است. وی افزود: از نظر تعداد دانشجو در بین 100 نفر جمعیت از سطح کشورهای اروپایی بالاتریم هرچند که این خیلی هم خوب نیست اما قاعدتا باید از این کشور انتظار داشت که کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی‌اش را نیروی متخصص اداره کرده و بهره‌وری بالایی داشته باشند. اما زمانی که نسبت صادرات کارخانه‌ای را در تراز بازرگانی می‌بینیم مشخص است که نیروی تحصیلکرده به صنعت متصل نشده است.
بنابراین تاکید اقتصاد مقاومتی براین است که ما نمی‌خواهیم مثل کره شمالی و کوبا منزوی باشیم، اما در عین حال نمی‌خواهیم مانند کشورهای حوزه خلیج‌فارس به دنیا وابسته باشیم، بلکه به نوعی به دنبال وابستگی متقابل هستیم. مشاور اقتصادی رییس جمهور با اشاره به برخی از اصول سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی تصریح کرد: اقتصادی که صادرات دارد نمی‌تواند واردات نداشته باشد چرا که منجر به تورم می‌شود. اما در این برنامه در واردات نیز به جز برخی اقلامی که می‌خواهیم در آن خودکفا باشیم مبنا را بر رقابت‌پذیری بین محصولات داخلی و خارجی گذاشته است. نیلی با بیان اینکه یکی از چالش‌های حوزه نگرشی در کشورمان در حوزه نفت است، تصریح کرد: عده‌ای معتقدند که نفت عامل مشکلات ماست و باید تولید نفت را تعطیل کنیم که این نگاه افراطی است. بخشی دیگری نیز می‌گویند اقتصادمان را براساس درآمد نفت تعیین کنیم و حتی تا چند سال زندگی مردم را با نفت تامین کنیم، اما سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تکلیف این مساله را روشن کرده است. یعنی اینکه ما باید تا اندازه‌ای تولید خود را زیاد کرده که بتوانیم اثر‌گذار باشیم اما همزمان اثرپذیری اقتصادمان را از نفت کاهش دهیم.
وی با تاکید بر توسعه تجارت با اتکا به صادرات متنوع در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی گفت: در زمینه‌ی سرمایه‌گذاری خارجی نیز سرمایه‌گذاری برای ورود به بازار جهانی و توسعه صادرات انجام می‌شود، همچنین ظرفیت تولید نفت و گاز خود را باید با صنایع پایین‌دستی توسعه داده اما شرایط ثبات اقتصاد کلان را مورد توجه قرار دهیم. مشاور اقتصادی رییس جمهور با بیان اینکه اقتصاد ایران در حال حاضر یک اقتصاد درون‌گرای برون‌زاست، اظهار کرد: یعنی از فرصت‌های جهانی بهره کم برده و در عین حال نوسانات رشد اقتصادی آن نیز زیاد است که این نوسانات ناشی از نوسانات درآمدهای نفتی است. نیلی همچنین درباره میزان تحقق برنامه‌های پنج ساله کشور خاطرنشان کرد: ما پنج برنامه بعد از انقلاب و با پنچ برنامه قبل از انقلاب داشته‌ایم که در هر دوی این دوره‌ها برنامه‌های چهارم مناسب‌ترین برنامه بوده است و برنامه‌های دیگر تقریبا توفیقی نیافتند.
