براي
موفقيت در داخلیسازی هرچه بيشتر تجهیزات صنعتی ابتدا بايد با موفقيت از
معضل خامفروشی عبور كرد. اين در حالي است كه برخي گزارشها نشان ميدهد كه
کمتر از 10 درصد ماشینآلات مورد نیاز صنعت فولاد، داخلیسازی شده است.
بايد در خاطر داشت كه برای جلوگیری از خامفروشی باید زنجیرههای تولید
تکمیل و به جای صادرات مواد معدنی خام با قیمت ارزان، صنایع داخلی را برای
فرآوری این مواد تکمیل و سپس محصول نهایی شامل حال صادرات شود تا از اين
طريق ارز آوری مناسبی جایگزین درآمدهای نفتی شود. در حال حاضر بهترين اقدام
اين است كه دولت باید برای ساخت تجهیزات صنعتی سرمایهگذاری کند تا زنجیره
تولید صنعت تکمیل شود. با عملي شدن اين كار و در صورت انجام حمایتهاي
لازم از سازندگان داخلی تجهیزات، بهرهوری کارخانههاي كشور افزایش مییابد
و در نتيجه آن واردات ماشینآلات نیز با کاهش مواجه خواهد شد و اين همان
مسالهاي است که به نفع اقتصاد کشور است.
به عقيده من در صورتی که ایران
اين توانايي را داشته باشد تا در شرايط فعلي اقتصاد به یک کشور سازنده
ماشینآلات صنعتی تبدیل شود، این امكان وجود دارد تا تجهیزات توليد شده
داخل را به کشورهای دیگر صادر کرده و با انجام اين عمل در واقع با صادرات
تجهیزات، به عنوان صادرکننده خدمات فنی و مهندسی جايگاه خود را ارتقاء
دهيم. تمام اين صحبتها در حالي است كه بايد بدانيم در شرايط فعلي کمتر از
10 درصد ماشینآلات مورد نیاز در صنعت فولاد داخلیسازی شده است. از طرف
ديگر 90 درصد تجهیزات لازم در این صنعت از طریق واردات تأمین میشود که
معادل 50 درصد قیمت تمام شده کارخانه را به خود اختصاص میدهد. در اين ميان
بررسيهاي مختلف نشان ميدهد كه تمایل برخی افراد براي دریافت وام ارزی از
سیستم بانکی موجب شده تا بیشتر به سمت خریدهای خارجی حرکت شود. در همين
حال اگر نظارت مناسبی بر نحوه تأمین تجهیزات صنعتی صورت گیرد و دولت برای
تأمینکننده تجهیزات از خارج از کشور پيشبيني جریمهاي را داشته باشد، به
سادگي ميتوانيم شاهد رشد صنایع سازنده تجهیزات در کشور باشيم. بر همين
اساس دولت باید از شرکتهای صنعتی برای استفاده از تجهیزات داخلی،
تضمینهای لازم را دریافت کند و در صورت عدم استفاده از توان تولید داخل
نیز جریمههایی را اعمال کند که باز دارنده باشد. با انجام چنين برنامهاي
است كه دولت هم ميتواند مانع خروج ارز از كشور براي واردات ماشينآلات
صنعتي شود و از سوي ديگر بايد در خاطر داشت كه حمايت از داخليسازي و كمك
به واحدهاي توليدكننده ماشينآلات صنعتي براي موفقيت هرچه بيشتر آنها، يكي
از مهمترين اهداف پيشبيني شده در سند چشمانداز و لازمه حركت به سوي تحقق
اهداف برنامههاي توسعه اقتصادي كشور است.
امير افسردير-كارشناس معدن