خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - سید احمد میرعمادی*: یکی از موضوعات مهم قرآن کریم مسئله کیفر و پاداش یا ثواب و عقاب است، یعنی خداوند برای اعمال نیک انسان پاداش و برای اعمال بدن انسان عقاب و کیفر در نظر گرفته است؛ نکته مهم در مسئله کیفر و پاداش، تناسب عمل با کیفر و پاداش است، بر اساس آیات قرآن، مجازات کار بد، دقیقاً معادل و به اندازه همان کار بد است اما پاداش کار خوب، با عنایت به فضل خداوند، بهتر و بیشتر از آن کار خوب است، تفضّل الهی در پاداش مضاعف دادن به اعمال، انگیزه مهم برای آرامش بخشی و امید آفرینی است.
باید توجه داشت میزان افزایش ثواب اعمال نیک، متفاوت است. گاهی خداوند نقص اعمال نیکوکاران و صالحان را بر طرف می‌کند و معادل بهترین عمل، به آنان پاداش می‌دهد. «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنْهَا» (نمل آیه ۸۹) هرکس کار نیکی انجام بدهد برای او پاداشی بهتر از آن عمل است. گاهی خداوند پاداش عمل نیک را ده برابر عطا می‌کند، «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا» هر کس کار نیکی به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد سوره (انعام آیه ۱۶۰)
گاهی خداوند پاداش برخی از اعمال نیک همچون انفاق در راه خدا را تا هفتصد برابر بلکه بیشتر عطا می‌کند.
«مَثَلُ الَّذِینَ ینْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ یضَاعِفُ لِمَنْ یشَاءُ»
کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند همانند بذری است که هفت خوشه می‌رویاند که در هر خوشه یکصد دانه باشد (یعنی هفتصد برابر) خداوند برای هر کسی که بخواهد آن را چند برابر می‌کند. (سوره بقره آیه ۲۶۱)
گاهی خداوند متعال برای بعضی از اعمال همچون صبر و استقامت پاداش بدون حساب (بغیر حساب) در نظر گرفته است؛ «إِنَّمَا یوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسَابٍ» صابران پاداش خود را بی حساب دریافت می‌دارند (سوره زمر آیه ۱۰)
البته مقصود از «بغیر حساب» یعنی بیش از شمارشی که در ذهن افراد است و الّا در نزد خداوند معلوم است.
درباره بعضی از اعمال نیک همچون قرض الحسنه خداوند تعبیر به «اضعاف کثیرة» یعنی هزاران هزار بیان نموده و فرمود: «مَنْ ذَا الَّذِی یقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کثِیرَةً»
چه کسی است به خدا قرض نیکویی بدهد تا خداوند آن را برای او، چندین برابر کند. (سوره بقره آیه ۲۴۵)
البته پاداش بر اساس تفضّل و منّت الهی، همچنین بر اساس استحقاق و شایستگی و معیارهایی همچون علم و معرفت، اخلاص و وارستگی عمل، سختی و مشقت عمل، موقعیت و جایگاه خاص فرد، عقل و درایت، سبقت در عمل و تأثیر اعمال و… است نکته مد نظر ما این است و عده پاداش چند برابر، ده برابر، هفتصد برابر، یا تعبیر «بغیر حساب» برای انسان، آرامش بخش و امید آفرین است، این وعده الهی درون انسان را ترغیب و تشویق می‌کند تا انسان بدنبال اعمال نیک برود و از فیض و لطف بی نهایت الهی بهره مند شود.
نکته دیگر این است که اگر ما در کنار پاداش مضاعف اعمال نیک، مسأله خلود و جاودانگی در بهشت و بهره‌مندی از نعمت‌های جاودانه بهشتی را اضافه کنیم، امیدواری و آرامش بخشی بیشتر می‌شود و انسان با انگیزه بیشتر بدنبال عمل صالح می‌رود و در انجام عمل صالح اخلاص خود را بیشتر می‌کند تا بیشتر ثواب ببرد.
* استاد حوزه علمیه قم
