سلامت نیوز:قصه بلند و تلخ بیهویتی فرزندان مادران ایرانی که همسر غیر ایرانی دارند به سر رسید و آییننامه آن نیز که توسط معاونت حقوقی رئیس جمهور تقدیم هیات دولت شده بود، بعد از هشت ماه تاخیر تصویب شد تا کودکان مادران ایرانی که پدری غیر ایرانی دارند، یک قدم دیگر به دریافت حق تابعیت ایرانی نزدیکتر شوند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی ،سخنگوی دولت روز چهارشنبه گذشته از تصویب آییننامه اعطای تابعیت ایرانی به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی خبر داد. علی ربیعی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران با اشاره به مشکلات بسیاری از هموطنان و زنان ایرانی که با مردان خارجی ازدواج کردهاند، گفت: برای این موضوع دولت لایحهای به مجلس ارسال کرد و تصویب شده بود که آیین اجرایی این قانون باقی مانده بود مشکلات و نگرانیهایی هم وجود داشت.
وی افزود:«با تلاشی که صورت گرفت خوشبختانه امروز (چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت) آییننامه اعطای تابعیت ایرانی به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تصویب شد.»
ربیعی توضیح داد:«بر اساس این آییننامه استانداریها به همراه سازمان ثبت احوال و همچنین دفاتر نمایندگیهای جمهوری اسلامی در خارج ازکشور، مسئول اجرای آییننامه هستند و فرزندان زنان ایرانی که به ۱۸ سالگی رسیدند حتی در صورت فوت یا طلاق مادر هم میتوانند و همچنین مادران میتوانند (به این دستگاهها) مراجعه کنند و از مزایای این قانون استفاده کنند و برای فرزندان خود تابعیت ایرانی بگیرند.»
وی با اشاره به یکی از بندهای این آییننامه افزود:«این قانون فقط مشمول زنان ساکن داخل کشور نیست، بلکه زنان ایرانی که در خارج از کشور زندگی میکنند و در خارج ازدواج کردهاند میتوانند برای فرزندان خود تابعیت بگیرند.»
لازم به یادآوری است مردان ایرانی بر خلاف زنان همواره از حق گرفتن تابعیت ایران برای فرزندان خود برخوردار بودهاند و در این زمینه با مشکلی مواجه نبودهاند، اما این اولین بار است که حق تابعیت به فرزندان به طور برابر به زنان و مردان ایرانی داده میشود.
۲۰۰ هزار زن منتظر اجرای قانون تابعیت ایرانی
آن گونه که سخنگوی دولت گفته است تعداد افرادی که منتظر فرجام این قانون بودند کم نیستند، به گفته ربیعی حدود ۲۰۰ هزار زن ایرانی که شوهران غیر ایرانی دارند، منتظر اجرای این قانون بودند.
آنان تاکنون نتوانستهاند برای فرزندان خود اوراق هویتی ایرانی اعم از شناسنامه، کارت ملی، گذرنامه و... بگیرند.بنابراین تا پیش از تصویب و اجرای این قانون، زنانی که خارج از کشور زندگی میکردند، برای سفر به کشورشان مجبور بودند از سفارتهای ایران برای فرزندشان درخواست ویزا کنند. اما مهمترین مشکل مربوط به زنان ایرانی در داخل کشور بود، که به خاطر ازدواج با مردان خارجی و عمدتا عراقی و افغانستانی، از دریافت حقوق اولیه شهروندی برای فرزندانشان از جمله حق دریافت شناسنامه و تحصیل محروم بودند.
جمعیت زیادی از کودکان بیهویت که هرازچندگاهی به بهانههای مختلف سرتیتر رسانهها میشدند، فرزندان همین زنانی بودند که شوهران غیرایرانی داشتند.نزدیک به سال پیش وزارت رفاه، از زنان ایرانی که با مردان غیرایرانی ازدواج کرده بودند، درخواست کرد تا کد ملی خود را ارسال کنند. بر اساس آن آمار حدود ۱۵هزار زن با مردان غیرایرانی ازدواج کردهاند که حاصل آن حدود ۵۰هزار کودک فاقد مدارک هویتی بوده است.
۶۰درصد این زنان با مردان افغان، ۱۲درصد با مردان عراقی و ۲۸درصد با سایر ملیتها ازدواج کردهاند. دستکم نیمی از این ازدواجها در وزارت کشور ثبت نشده است.البته برخی معتقدند این آمار، تمام زنان ایرانی را که همسری غیرایرانی دارند دربرنمیگیرد، چرا که بسیاری از این زنان از اطلاعیه سازمان رفاه بیخبر بودند و برخی از آنان حتی در صورت اطلاع یافتن به خاطر عدم اعتماد به سیاستهای دولت و ترس از اخراج فرزندانشان از کشور اقدام به ارسال کد ملی به سامانه معرفی شده نکردند.
فراز و نشیبهای حق تابعیت ایرانی
موضوع تابعیت ایرانی به کودکانی که مادر ایرانی دارند بیش از یک دهه است در فضای سیاسی ایران مطرح میشد، اما هر بار به بهانهای به فرجام نمیرسید.
این موضوع از سال 1385 مطرح بوده، اما هر بار با بنبست مواجه شده است. مهرماه 1394در مجلس قبلی کلیات این طرح مطرح شد، اما اکثریت نمایندگان با آن مخالفت کردند. مخالفان طرح مذکور، تابعیت بخشیدن به فرزندان مادران ایرانی و پدران غیرایرانی را عاملی برای تشویق مهاجرت به ایران دانستند.
با وجود تلاش فعالان اجتماعی اما این لایحه پشت درهای بهارستان سالها معطل ماند. وصیت مریم میرزاخانی، ریاضیدان برجسته ایرانی مقیم آمریکا به گرفتن تابعیت ایرانی برای فرزندش باعث بحثهای زیادی شد و یک بار دیگر موضوع تابعیت فرزندان مادران ایرانی را که همسری غیرایرانی دارند، بر سر زبانها افتاد.
بالاخره اوایل اردیبهشت سال گذشته خبری بر خروجی رسانهها قرار گرفت که حاکی از آن بود که لایحه تابعیت ایرانی فرزندان زنان دارای همسر خارجی از سوی دولت به مجلس فرستاده شده و در انتظار ورود به صحن مجلس برای تصویب نهایی قرار دارد.
چند ماه بعد (10 شهریورماه 98) طرح یک فوریتی «اعطای تابعیت به فرزندان مادر ایرانی» در نشست علنی مجلس شورای اسلامی به تصویب نمایندگان رسید. این طرح با ۱۲۰رای موافق، ۳۶ رای مخالف و ۸ رای ممتنع از ۲۲۱ نماینده حاضر در صحن علنی مجلس تصویب شد. علی لاریجانی، رئیس مجلس، نیز در نامهای به حسن روحانی رئیس جمهور، قانون تابعیت فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی را برای اجرا ابلاغ کرد.
حسن روحانی نیز ۱۷ مهر ۹۸ در چارچوب اجرای اصل یکصد و بیست و سوم قانون اساسی قانون «اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» را برای اجرا به وزارتخانههای کشور، دادگستری و تعاون، کار و رفاه اجتماعی ابلاغ کرد. اما این قانون برای اجرا کماکان با مخالفتهای روبهرو بود. برخی وزارت کشور را مانع اجرای آن میدانستند.
چند روز پیش بعد از تاخیر هشت ماه آییننامه این قانون تصویب و ابلاغ شد، اما هنوز برخی این قانون را حلال مشکلات تمام زنانی که همسر غیر ایرانی دارند، نمیدانند، چرا که گروهی از این زنان ازدواجشان در داخل کشور ثبت نشده است. برخی از اتباع خارجی مدارک لازم را برای ثبت ازدواج نداشتند.
علاوه بر این نظارت برخی از نهادهای امنیتی، به این قانون، به دلیل ایراد امنیتی شورای نگهبان نیز نگرانیهایی را ایجاد کرده است.با تمام موانع و مشکلاتی که برخی برای اجرای این قانون از آن نام میبرند، اما فعالان مدنی و حقوق زن از تصویب و اجرای این قانون استقبال کرده و امیدوارند این قانون مقدمهای باشد برای برآورده شدن مطالبات و خواستههای دیگر زنان کشور که سالهاست برای آن تلاش میکنند.