سلامت نیوز: مادران ایرانی سال ها در تلاش بودند که بتوانند برای فرزندانشان بدون در نظر گرفتن اصل خون و خاک، تابعیت ایرانی کسب کنند تا مفهوم سرزمین مادری را برای آن زنده نگهدارند و یک اصل را به اصول پیشین تابعیتی اضافه کنند، آن ها نزدیک به 16 سال برای کسب این حق تلاش کردند و در نهایت روز گذشته خبر آمد که پس از کش و قوس های فراوان آئین نامه اعطای تابعیت ایران به فرزندان دارای مادر ایرانی توسط رئیس جمهور ابلاغ شده است و این یعنی فرزندان دارای مادر ایرانی حالا دیگر می توانند طعم شیرین سرزمین مادری را بچشند.
>کودکان بی شناسنامه
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آفتاب یزد ،هر چند در ضرب المثل ها و فرهنگ عامی گفته می شود « بچه از مادر یتیم می شود نه از پدر» اما تا پیش از این قوانین حاکی از چیز دیگری بود و در واقع مادر نقش آن چنانی در موارد قانونی فرزند نداشت تا جایی که اگر با مرد غیر ایرانی ازدواج می کرد حتی نمی‌توانست هویتش را به فرزندش بدهد و برایش یک شناسنامه ایرانی بگیرد، به همین دلیل هم طی سالیان متمادی مادران زیادی برای گرفتن تابعیت فرزندانشان در دادگاه‌ها سرگردان بودند اما هیچ قانون حمایتی برای آن ها وجود نداشت.
مهر ماه سال گذشته قانونی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که به موجب ماده واحده این قانون، فرزندان حاصل از ازدواج شرعی زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می شوند قبل از رسیدن به سن ۱۸ سالگی به درخواست مادر ایرانی در صورت نداشتن مشکل امنیتی می توانند تابعیت ایرانی کسب کنند.
این در حالی است که پیش از این هیچ قانونی برای حمایت از زنان ایرانی که به عقد شرعی یک مرد بیگانه درآمده بودند وجود نداشت مگر آنکه پیش از ازدواج، وزارت کشور در جریانقرار گرفته و مجوز‌های لازم در این خصوص را صادر کرده باشد.
این در حالی است که اگر مرد، مجوز حضور در ایران را نداشته باشد ، نه تنها مجوزی برای ازدواجش صادر نمی‌شود بلکه بر اساس قانون به کشورش بازگردانده می‌شود. با این همه، ازدواج دختران ایرانی با مردان بیگانه به دور از چشم مراجع رسمی کشور همچنان در حال انجام است و به موجب آن طیسال های گذشته کودکان بسیاری بدون شناسنامه به عرصه زندگی پا گذاشته اند.
>راه پر پیچ و خم یک لایحه
پس از کش‌وقوس‌های فراوان بالاخره بعد از 16 سال قانون «تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی» در سال گذشته به تصویب و تایید نهایی رسید، بحث ها و جدل ها درخصوص این لایحه ازسال 94 در مجلس نهم آغاز شد، در این سال پس از مطرح شدن طرح «اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی و فرزندان شهدای غیر ایرانی» نمایندگان با آن مخالفت کردند، اما در سال 95 بار دیگر این طرح به مجلس ارائه شد و با اینکه به نظر می‌رسید پس از مدت ها، قانون جدید حلال مشکلات کودکان بدون شناسنامه باشد اما هیچ خبری از این طرح نشد تا اینکه در سال ۹۶ برخی از نمایندگان مجلس خبر دادند که به دنبال مرگ مریم میرزاخانی، شماری از نمایندگان در حال امضای نامه‌ای برای تسریع در رسیدگی به طرح اصلاح قانون تابعیت هستند.
سر انجام در شهریور ماه سال گذشته این لایحه پس از سال ها تصویب شد و بر اساس آن، فرزندانحاصل از ازدواج شرعی زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام، حتی در صورت عدم تقاضای مادر ایرانیمی توانند تابعیت ایرانی را تقاضا کنند که در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارتاطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران پذیرفتهمی شوند. طبق تبصره ۱ این قانون، در صورتی کهپدر و یا مادر متقاضی در قید حیات نبوده و یا در دسترس نباشند، در صورت ابهام در احراز نسب متقاضی احراز نسب با دادگاه صالح می باشد.
بر اساس تبصره ۲ این قانون نیز افراد فاقد تابعیتی که خود و حداقل یکی از والدینشان در ایران متولد شده باشد، می توانند پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام شمسی تابعیت ایرانی را تقاضا کنند که در صورت نداشتن سوء پیشینه کیفری و نیز نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران پذیرفته می شوند.
>تاخیر در اجرا
8 ماه از تصویب این قانون گذشته بود اما همچنان خبری از آئین نامه اجرایی آن نبود، در این 8 ماه قانون برای حمایت از کودکان بدون شناسنامه وجود داشت اما همچنان خیلی ازآن ها بی شناسنامه و به اصطلاح بی هویت بودند و در محرومیت از ابتدایی ترین حقوق خودشانبه سر می بردند.. نمایندگان خواستار اجرای سریع قانون بودند اما هر بار دولت آئین نامه را بهانه می کرد و این موضوع را به وقفه می انداخت؛ «لعیا جنیدی»، معاون حقوقی رئیس جمهور در این خصوص گفته بود:« در اجرای این لایحه موانعی وجود ندارد چراکه معاونت حقوقی در تصویب و اجرایی شدن لایحه بیشترین تلاش را کرده است.
در واقع لایحه‌ای تعریف شده است که در ابتدا مجلس حاضر نبود به آن بپردازد و کسی در راستای اجرایی شدن آن اقدامی نمی‌کرد، به همین دلیل در دولت هم پیشرفتی نداشت. لذا معاونت حقوقی رئیس جمهور با اصلاح این لایحه و گذراندن آن از کمیسیون‌ها، هیئت دولت و دفاع در مجلس توانست این لایحه را به تصویب برساند. اشکال این است که در مجلس نکاتی به این لایحه اضافه شد و ابهامات زیادی برجای گذاشت. لذا مجلس با دست‌کاری در لایحه قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، ابهامات فراوانی را فراهم کرده است و دستگاه‌های اجرایی در مقام اجرا با مشکل، مواجه شدند.»
جنیدی ادامه داد:« به ناچار بعد از دو ماه که حجم سوالات به معاونت حقوقی افزایش یافت، با حدود ده دستگاه اجرایی جلسه گذاشتیم، موارد را مشخص و به همه اعلام کردیم نظرات خود را برای ما ارسال کنند. قرار است طی بررسی کلی، براساس مجموع نظرات، آئین‌نامه و یا شیوه‌نامه‌ای تنظیم شود که براساس آن به همه سوالات پاسخ داده شود.
پیش نویس آئین‌نامه را هماهنگ کردیم اما نکته مهم این است که ابهامات ناشی از تغییرات بوده، که توسط مجلس صورت گرفته است. در این تغییرات حتی موارد نامرتبط به این قانون افزوده شده است که اصلا ربطی به این لایحه ندارد. به عنوان مثال مواردی در مورد بی‌تابعیت‌ها به آن اضافه کردند که اصلا حکم و دلیلی در مورد بی‌تابعیت‌ها، نداشتیم.
لذا همین موارد اضافه شده در روند اجرایی شدن این قانون ایجاد اشکال کرده است، چرا که وقتی می‌خواهند قانون را اجرا کنند باید نحوه اجرای آن را هم بدانند. به عنوان مثال کلماتی راجع به ازدواج به آن اضافه شده که همگی ابهام انگیز بوده است. بنابراین باید مشخص می‌شد که منظور از این موارد چیست و دستگاه اجرایی چگونه باید آن را اجرا کند.»این در حالی است که همان زمان ها طیبه سیاوشی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی از مخالفت های پشت پرده درباره اجرایی شدن این لایحه خبر داده بود و گفته بود:
«متاسفانه و بدبختانه و به رغم اینکه وزیر امور خارجه، وزیر کشور و وزیر اطلاعات این لایحه را امضا کرده اند و این لایحه به مجلس آمده است، کسانی که ذیل دستگاه ها هستند، به شدت مخالفت و مقاومت می کنند.»
>قانونی که پس از 8 ماه اجرایی می شود
سر انجام روز گذشته پس از کش و قوس های فراوان خبر رسید که آیین‌نامه اعطای تابعیت فرزندان زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی اصلاح و برای اجرا به دستگاه ها ابلاغ شده است.
محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حساب توییتر خود نوشت: «باتلاش فعالان مدنی و رسانه‌ای و اهتمام دولت، مفهوم سرزمین مادری معنا یافت. پیش تر انتقال تابعیت مادری به فرزندانشان ممکن شد. اینک با اصلاح آیین‌نامه اعطای تابعیت فرزندان زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی هر کودکی کهخون زن ایرانی در رگهایش جاری است،زین پس قانونا نیز هموطن ماست.»
خبرها حاکی از این است که روز گذشته آئین نامه اعطای تابعیت ایران به فرزندان دارای مادر ایرانی توسط رئیس جمهور ابلاغ شده است و بدین ترتیب فرزند بدون شناسنامه، پس از طی روند مقرر درآیین‌نامه و از زمان تایید تابعیت ایرانی آنها، از حقوق و تکالیف تبعه ایران، برخوردار هستند. بدین ترتیب حالا به جدیت می توان گفت مفهوم سرزمین مادری معنا پیداکرده است.
