چهارم خرداد ماه مصادف با ۲۴ می روز جهانی تیروئید نامگذاری شده است. اهداف این نامگذاری، افزایش سطح آگاهی مردم از بیماری های تیروئید و عوارض آنها و همچنین راه های پیشگیری و درمان بیماری های غده تیروئید عنوان شده است.
برای این منظور هر سال یکی از عناوین بیماری های غده تیروئید به عنوان شعار آن سال اعلام و در مجامع و انجمن های علمی اکثر کشورهای دنیا برای صاحبان حرف پزشکی و آحاد جامعه مورد بحث قرار می گیرد.
شعار روز جهانی تیروئید سال ۲۰۲۰ میلادی، سلامت تیروئید مادر و کودک (Thyroid issues: mother and baby) انتخاب شده است.
غده تیروئید یکی از بزرگترین غدد درون ریز بدن است. این غده پروانه ای شکل در ناحیه جلو گردن واقع شده است. هورمون های تیروئید بر اعمال حیاتی بدن تاثیر داشته و سوخت و ساز بدن را تنظیم می کنند. بنابراین سلامت غده تیروئید بی نهایت با اهمیت تلقی می شود.
حسین دلشاد، فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم روز یکشنبه اظهار داشت: یکی از علل مهم عقب ماندگی ذهنی در نوزادان کم کاری تیروئید است. کم کاری غده تیروئید نوزادان شایع ترین اختلال مادر زادی غدد درون ریز و پس از کمبود ید شایعترین علت قابل پیشگیری ابتلا به عقب ماندگی ذهنی است.
وی ادامه داد: شیوع آن در کشورهای غربی یک مورد از هر سه تا چهار هزار تولد را است ولی در برخی از کشورهای خاورمیانه شیوع آن بالاتر است. این بیماری در ایران شیوعی معادل دو تا پنج نوزاد در هر هزار مورد تولد زنده دارد.
دلشاد بیان داشت: از علل شایع کم کاری مادرزادی غده تیروئید نوزادان، عدم تشکیل غده تیروئید، غده تیروئید نابجا، نقص تکاملی غده تیروئید، اختلال ژنتیکی در چگونگی سنتز و ترشح هورمون های تیروئید و کمبود شدید ید در مادر باردار است.
وی افزود: اغلب نوزادان مبتلا بدون علائم بوده یا تظاهرات بالینی معدودی دارند. به علاوه اغلب موارد این بیماری به صورت تک گیر (sporadic) بوده و بنابراین نمی توان احتمال داد که کدام نوزاد دچار این بیماری می شود.
دلشاد گفت: برنامه غربالگری کم کاری مادرزادی غده تیروئید نوزادان با هدف تشخیص هر چه زودتر این بیماری با اندازه گیری هورمون TSH یا T۴ در یک نمونه خونی که در روز دوم یا پنجم پس از تولد از پاشنه پای نوزاد گرفته می شود، امروزه در اکثر کشورهای دنیا به مرحله اجرا درمی‌آید.
فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم گفت: ۳۷ میلیون (۲۹ درصد) از ۱۳۰ میلیون تولد نوزاد زنده در سال در دنیا تحت غربالگری قرار می گیرند و سالانه ۱۲ هزار مورد کم کاری مادرزادی غده تیروئید نوزادان تشخیص داده می شود.
وی اظهار داشت: بیش از ۶۰ سال از برنامه غربالگری کم کاری مادرزادی غده تیروئید نوزادان در دنیا می گذرد. اولین بار برنامه غربالگری در کبک کانادا در سال ۱۹۷۴ میلادی انجام شد. بعد از مطالعات انجام شده اولیه در سال ۱۳۶۷ و ۱۳۷۶ در تهران و سال ۱۳۸۱ در اصفهان، برنامه کشوری به صورت پایلوت در سال ۱۳۸۳ در استان های اصفهان و بوشهر و در شهر شیراز انجام شد و مهر ماه سال ۱۳۸۴ برنامه در سیستم سلامت کشور ادغام شد. پروتکل برنامه غربالگری در ایران اندازه گیری هورمون TSHخون کامل از نمونه پاشنه پای نوزاد روی کاغذ فیلتر است.
دلشاد ادامه داد: حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر در دنیا در معرض خطر ابتلا به بیماری های غده تیروئید بوده و حدود ۲۰۰ میلیون نفر نیز مبتلا به انواع بیماری های تیروئید هستند.
وی افزود: شیوع بیماری های غده تیروئید در دنیا قابل توجه بوده، این بیماری ها افراد را در تمام سنین گرفتار کرده و طیف وسیعی از علائم و نشانه های بالینی را به وجود می آورند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیان داشت: ۶۰ درصد بیمارانی که با یک بیماری تیروئید مشغول زندگی هستند، از وجود بیماری خود اطلاع ندارند.
