طرح جایگزینی موتورهای برقی با بنزینی در سال 99 اجرا می‌شود؟
تهران (پانا) - بدون شک یکی از اصلی‌ترین راهکارهای کاهش آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور توسعه حمل ونقل برقی و اجرای طرح اسقاط موتورسیکلت‌های بنزینی و جایگزینی آن با موتورهای برقی است، طرحی که به نظر می‌رسد تا اجرای آن فاصله زیادی وجود دارد.
مطالعات نشان می‌دهد ذرات معلق از اصلی‌ترین عامل آلودگی هوای کلانشهرها به شمار می‌رود. در این میان، وسایل نقلیه به ویژه اتوبوس‌ها و موتورسیکلت‌ها از مهمترین منابع انتشار این ذرات قلمداد می‌شوند که با برقی کردن آنها می‌توان اقدام موثری برای کاهش آلودگی هوا انجام داد. از طرفی در کشور 11 میلیون موتورسیکلت وجود دارد که حدود 10 میلیون آن کاربراتوری است و طبق گفته مسئولان سازمان محیط زیست این موتورسیکلت‌های کاربراتوری 7 تا 8 برابر خودروها آلودگی تولید می‌کنند که همین مساله لزوم برقی کردن موتورسیکلت را نشان می‌دهد.
طبق گفته کارشناسان ۷۵ تا ۸۵ درصد آلودگی کلانشهرها به ویژه تهران مربوط به منابع متحرک یعنی خودروها، موتورسیکلت‌ها و سایر وسایل نقلیه است که در میان آنها موتورسیکلت‌های فرسوده بیشترین سهم را در آلودگی هوای تهران دارند. این در حالی است که صراحتا در قوانین بالادستی از جمله قانون هوای پاک به جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی با بنزینی تاکید شده است. قانون هوای پاک، وزارت صنعت را موظف کرده است تا 10 درصد از تولید موتورسیکلت‌ها را به موتورسیکلت‌های برقی اختصاص دهد و بر اساس ماده 11 آیین‌نامه ماده 2 این قانون، موتورسیکلت‌سازان کشور باید در ازای تولید هر دستگاه موتور بنزینی نسبت به اسقاط یک دستگاه موتوسیکلت فرسوده اقدام کنند. آیین‌نامه ماده 2 قانون هوای پاک در شهریور ماه سال 97 به تصویب دولت رسید اما اواخر همان سال بنا به درخواست وزارت صنعت، اجرای این ماده از قانون به مدت یکسال به تعویق افتاد و علت آن نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرای این قانون اعلام شد.
البته سالهاست استفاده از موتورسیکلت‌های برقی برای کاهش آلودگی هوا توصیه می‌شود اما به دلیل گرانی این وسایل نقلیه که عمده علت آن به خاطر باتری موتورهای برقی است، با استقبال مواجه نشده است و موانع استفاده از این وسیله حمل و نقل همچنان پابرجاست. در این میان تولیدکنندگان موتورسیکلت می‌گویند اگر دولت برخی مشوق‌ها را به مردم برای استفاده از موتورسیکلت‌های برقی ارائه دهد، حتماً استقبال مردم نیز از خرید موتورسیکلت‌های برقی بیشتر خواهد شد. از طرفی موتورهای برقی از سال 97 تا کنون جهش‌های قیمت چند برابری را تجربه کرده‌اند و درعین‌حال هیچ خبری از اقدام جدی نهادهای رسمی برای پرداخت تسهیلات در این بخش نیست. با این حال مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست پیشتر درباره تغییر موتورسیکلت‌های بنزینی به برقی به پانا گفته بود: «بخش عمده‌ای از آلودگی کلانشهرها مربوط به موتورسیکلت‌هاست و نمی‌توان از این موضوع غفلت کرد. کارخانه‌های سازنده موتورسیکلت طبق قانون باید 10 درصد از تولیدات خود را به موتور برقی اختصاص دهند و از آنجا که موتورهای برقی مشتریان زیادی ندارند، تولیدکنندگان باید تدابیری برای فروش این محصولات اتخاذ کنند.»
او همچنین با تاکید بر اینکه جایگزینی موتورهای برقی با بنزینی و اسقاط آنها نیازمند تامین منابع است، گفته بود: «موتورسازان باید تحقیق کنند که چطور می‌توان با کمک دولت وام‌های کم بهره برای خریداران موتورهای برقی درنظر بگیرند تا افراد برای تغییر موتورهای بنزینی خود به موتورهای برقی انگیزه پیدا کنند و متحمل هزینه‌های سنگین نشوند. صنف اسقاط نیز اعلام کرده منابع مالی این اقدام را تأمین می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد حل مشکل موتورسیکلت‌های برقی نیازمند تمهیداتی است که باید به صورت جدی پیگیری شود.»
چرا موتورسیکلت‌های برقی جایگزین کاربراتوری نمی‌شود
به گفته کارشناسان، فقدان باتری موتورهای برقی و قیمت بالای آنها باعث شده تا مردم از این موتورسیکلت‌ها استقبال نکنند چون باتری این موتورها در داخل تولید نمی‌شود. محمد حیدری، کارشناس محیط زیست نیز با تایید این مطلب درباره اینکه چرا با وجود آلودگی شدید هوا در کلانشهرها و تردد موتورسیکلت‌های فرسوده از موتورهای برقی حمایت نمی‌شود به پانا گفت: «معضل بزرگ در چرخه استفاده از موتورسیکلت‌های برقی، باتری آنها است. به دلیل قیمت بالای این موتورها، چندان مورد استقبال نیز قرار نمی‌گیرند چون در صورت خرابی هزینه‌های تعمیر و نگهداری آن به مراتب بالاتر از موتورسیکلت‌های بنزینی یا انژکتوری است.»
حیدری با تاکید بر توسعه حمل و نقل برقی در کشور گفت: «با بومی کردن فناوری‌های مرتبط با موتورسیکلت‌های برقی و زیرساخت‌های لازم(تامین ایستگاه‌های شارژ باتری) می‌توان به توسعه چرخه حمل و نقل برقی در کشور امیدوار بود چون اکنون با تردد موتورسیکلت‌های برقی بار آلایندگی هوا افزوده می‌شود و این مساله به ضرر سلامت شهروندان تمام خواهد شد.»
وی درباره سهم موتورهای بنزینی در آلودگی هوا و ضرورت جایگزینی با موتورهای برقی توضیح داد: «موتورهای بنزینی در تولید ذرات معلق سهم 10 درصدی دارند و در انتشار آلایندگی‌های گازی نیز 21 درصد نقش دارند که با جایگزین کردن آنها با نوع برقی، تاثیر زیادی در هوای پاک خواهد داشت. به طوری که برآورد می‌شود با حذف 300 هزار دستگاه موتور سیکلت در کلانشهر تهران بیش از یک میلیون تُن، آلاینده کاهش یابد. بنابراین ضرورت دارد که موتورسیکلت‌های فرسوده از چرخه تردد خارج و موتورسیکلت برقی جایگزین شود چون این موتورها سهم مهمی در کاهش آلودگی هوا خواهد داشت.»
قول پلیس برای حذف موانع تولید موتورسیکلت‌های برقی
در نیمه اردیبهشت ماه سال جاری اما سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا اعلام کرد: «دولت، سازمان محیط زیست، وزارت صنعت، معدن و تجارت و پلیس از تولید موتورسیکلت‌های برقی حمایت می‌کنند، براین اساس پلیس به سهم خود هر گونه موانعی در مسیر تولید این موتورها را رفع می‌کند.»
او همچنین تاکید کرد: «آیین نامه اجرایی ماده 8 قانون هوای پاک صراحت دارد که تولید و واردات موتورسیکلت‌های کاربراتوری در کشور به دلیل آلودگی بالایی که دارد، ممنوع است.»
موتورهای کاربراتوری پلاک نمی‌شوند
به گفته رئیس پلیس راهور ناجا، از سال 95 موتورسیکلت‌های کاربراتوری در کشور پلاک نمی‌شوند و طبیعی است که اکنون خدمات به آنها نیز داده نمی‌شود و بیشتر مجوزها برای موتورهای انژکتوری است که البته تولید آن در کشور محدود است. آنچه که ماده 8 قانون هوای پاک، دولت، سازمان محیط زیست، پلیس و وزارت صنعت، معدن و تجارت از آن حمایت می‌کند، موتورهای برقی است زیرا نقش آن در تصادفات و حوادث بسیار پایین است. از سوی دیگر موتورسیکلت های برقی به دلیل سرعت مناسبی که دارند و به هوای شهرها لطمه نمی زند، قابل حمایت هستند.»
وی اضافه کرد: «در دستورالعمل سال گذشته تاکید کردیم و به مراکز شماره گذاری ابلاغ شد که هر شرکتی که در این زمینه تولیدات داخلی داشته باشند، از آنها حمایت شده و این موتورها پلاک می‌شوند. پلیس از تولید این موتورسیکلت‌ها حمایت می‌کند و هر موانعی که احیانا در پلیس وجود داشته باشد و تولید کنندگان به ما اطلاع دهند، پلیس به سهم خود بلافاصله موانع را برطرف خواهد کرد.اکنون چند کارخانه در کشور در این زمینه فعال هستند و وزارت دفاع در حاشیه تهران نیز در کارخانه‌ای موتورسیکلت‌های برقی را تولید می‌کنند علاوه براین در استان اصفهان نیز چندین کارخانه فعال هستند و تولیدات خوبی داشته‌اند.»
موتورسیکلت برقی محققان کشور وارد فاز پلاک‌گذاری شد
از طرفی تیم تحقیقاتی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در نیمه اردیبهشت ماه امسال اعلام کرد که پس از تولید کامل موتورسیکلت‌های برقی، در حال گذران فرآیندهای پلاک‌گذاری است که با نهایی شدی این فاز، محصول تولیدشده به مرحله تجازی‌سازی خواهد رسید. پویان احمدی‌زاده، مدیر عامل یک شرکت دانش‌بنیان گفت: «موفق شدیم تمام فرایندهای تولید موتور سیکلت برقی اعم از طراحی، نمونه‌سازی و تولید را انجام دهیم و در حال حاضر نمونه این محصول به صورت کامل تهیه و موفق به دریافت مجوزهای لازم شده است. اخذ مجوز پلاک‌گذاری از جمله مراحل نهایی است که در صورت تکمیل این مرحله، آخرین موانع در مسیر تجاری‌سازی محصول نیز برداشته خواهد شد.»
این محقق با اشاره به عملکرد این موتورسیکلت خاطر نشان کرد: «این موتورسیکلت با هر بار شارژ، 65 کیلومتر را پیمایش می‌کند. هر بار شارژ این وسیله در حدود هزار تومان هزینه دارد که با توجه به افزایش قیمت بنزین، صرفه اقتصادی استفاده از محصول را نسبت به گذشته افزایش داده است. باتری از جمله قطعات کلیدی در وسایل نقلیه برقی است، به همین خاطر باطری این موتور سیکلت به مدت دو سال توسط خود شرکت ضمانت می‌شود.»
گفته می‌شود برقی کردن موتورسیکلت‌ها علاوه بر کاهش هزینه مصرف انرژی به واسطه جایگزینی برق به جای بنزین، از انتشار سالانه 1.5 تن آلاینده در مرکز کلانشهرها و کاهش تعداد روزهای ناسالم نیز جلوگیری می‌کند که با اجرای طرح جایگزینی موتورهای برقی به جای بنزینی، تبعات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن نیز کاهش می‌یابد. با این وجود تعلیق ماده 11 آیین‌نامه فنی ماده 2 قانون هوای پاک همچنان پابرجا است و باید دید که موتورسیکلت‌سازان حاضرند در سال 99 این قانون را پس از تعویق یکساله، اجرا کنند؟
