با وجود این‌که تا پیش از شیوع ویروس کرونا، پیش‌بینی می‌شد که اقتصاد ایران تقریبا خود را با تحریم‌ها و کاهش شدید درآمد نفتی وفق داده و از سال ۹۹، شرایط متفاوتی را تجربه خواهد کرد، اما کرونا، همه معادلات را بر هم زد.
در حالی اقتصاد ایران تحت فشار دوطرفه تحریم‌ها و ویروس کرونا قرار گرفته که به عقیده کارشناسان، تاکنون شوک‌های سنگین به بخش‌های مختلف اقتصادی وارد شده است.
بررسی ها نشان می دهد اقتصاد ایران در حال بازیابی خود و تطبیق شرایطش با کروناست.افزایش صادرات غیر نفتی در کنار بهبود شرایط در بازارهای جهانی نفت کم‌کم شرایط را برای بازیابی اقتصاد مهیا می کند.
این در شرایطی است که تا پیش از شیوع ویروس کرونا، پیش‌بینی می‌شد که اقتصاد ایران تقریبا خود را با تحریم‌ها و کاهش شدید درآمد نفتی وفق داده و از سال ۹۹، شرایط متفاوتی را تجربه خواهد کرد و خود را بازسازی می‌کند. اما کرونا، همه معادلات را بر هم زد.
آن‌طور که از آمارهای رییس‌کل بانک مرکزی می‌توان دریافت، موید همین موضوع است که در سال ۹۸ اقتصاد کشور بدون نفت در حال رسیدن به شرایط مطلوبی بوده است. وی در یادداشتی اینستاگرامی نوشت: همانگونه که قبلا بانک مرکزی پیش‌بینی کرده بود، گزارش تحولات اقتصادی بخش واقعی اقتصاد ایران در سال ۱۳۹۸، بیانگر مثبت شدن رشد اقتصاد بدون نفت کشور در سال گذشته است.
براساس گزارش حوزه معاونت اقتصادی بانک مرکزی، رشد اقتصادی بدون نفت در سال ۹۸ معادل ۱.۱ درصد است که برمبنای بخش‌های فعالیت کشاورزی ۸.۸ درصد، گروه صنعت ومعدن ۲.۳ درصد و خدمات عمدتا به خاطرتأثیرشیوع کرونا در فصل آخر سال منفی ۰.۲ درصد بوده است.
به گفته عبدالناصر همتی، به علت کاهش درآمد نفت، رشد این بخش ۷.۳۸- درصد بود که در نتیجه آن، رشد اقتصادی با نفت، به منفی ۵.۶ درصد رسید.
وی تاکید کرد: این گزارش، با در نظر گرفتن آمار عملکرد مناسب بخش کشاورزی و روند مثبت رشد بخش صنعت در نیمه دوم سال (۶.۷ درصد در فصل سوم و ۱۰.۷ درصد در فصل چهارم) موید رونق تولید درسال۹۸ و نوید بخش جهش تولید در سال۹۹ است.
رییس سازمان برنامه و بودجه نیز در نشست علنی مجلس با بیان این‌که تولید ناخالص داخلی با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است، گفت: در طول سال گذشته نرخ رشد اقتصادی دو رقمی را داشته‌ایم که این به این معنا است که رشد اقتصادی با نفت کاهنده شده و رشد اقتصادی بدون نفت از ۱- به صفر و در سه ماهه سوم به ۰.۸ رسیده است، یعنی اگر نفت از اقتصاد خارج شود، ۰.۸ درصد رشد اقتصادی مثبت خواهیم داشت که البته با برنامه ششم فاصله بسیاری دارد و دلیل آن تاثیر تحریم‌ها است.
عمق اثر کرونا به تولید ناخالص داخلی
در این شرایط اما، به دلیل عمق اثری که ویروس کرونا روی نه‌تنها اقتصاد ایران، بلکه اقتصاد کل دنیا داشته، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که شدت رکود اقتصادی در سال ۹۹ بالا خواهد بود؛ موضوعی که وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز به آن اشاره کرده است.
فرهاد دژپسند ۱۸ خرداد در صحن علنی مجلس با اشاره به شرایط اقتصادی کشور و خسارت‌های کرونا به اقتصاد گفت: بیماری کرونا ۱۵ درصد به تولید ناخالص داخلی خسارت وارد کرد.
براساس اظهارات اخیر نعمت‌الله ترکی، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران، در ایران تا پایان سال ۹۸ تقریبا بیش از یک درصد رشد اقتصادی داشتیم که با وضعیت کرونا، پیش‌بینی مثبت ۴ درصد دولت تا پایان سال ۹۹ به منفی ۴ تغییر خواهد کرد.
ضربه کرونا به اقتصاد جهان
در این میان، براساس گزارش OECD، تولید ناخالص سال ۲۰۲۰ در جهان منفی ۶ درصد خواهد بود که نشان‌دهنده شدیدترین رکود یک قرن اخیر است.
طبق گزارش سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، در صورتی که موج دوم ویروس کرونا در جهان شکل نگیرد، رشد اقتصادی امسال جهان منفی ۶ درصد خواهد بود. در سناریویی دیگر با در نظر گرفتن شیوع بیماری در موج دوم، رشد اقتصادی به منفی ۷.۶ درصد کاهش می‌یابد.
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) می‌نویسد: همه‌گیری کووید-۱۹ یک بحران سلامت جهانی است که در حافظه جمعی ما هیچ سابقه‌ای نداشته است. این بحران، اقتصاد را به شدیدترین رکود یک قرن اخیر فرو برده است و خسارت‌های بسیار عظیمی به سلامت، اشتغال و رفاه مردم وارد کرده است.
پیش‌بینی بانک جهانی از رشد اقتصادی ایران
تازه‌ترین پیش‌بینی بانک جهانی حاکی از آن است که امسال اقتصاد ایران تحت تاثیر شیوع کرونا ۵.۲ درصد کوچک شود.
بانک جهانی در گزارش بازبینی شده خود اعلام کرد که متوسط رشد اقتصادی کشورهای جهان در سال جاری منفی ۵.۲ درصد خواهد بود که فراگیرترین رکود اقتصادی از زمان جنگ جهانی دوم ( ۱۹۳۹-۱۹۴۵ میلادی) تاکنون محسوب می‌شود. این رشد برای کشورهای پیشرفته از این هم بدتر بوده و انتظار می‌رود متوسط رشد اقتصادی آن‌ها به منفی ۷ درصد برسد.
در این میان، با وجود شیوع کرونا و تعطیلی گسترده کسب‌وکارها در کنار سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی و اخلال در زنجیره تامین، بانک جهانی نه تنها انتظار دارد که عملکرد اقتصادی امسال ایران به مراتب از سال گذشته بهتر باشد، بلکه این سال آخرین سال رشد منفی دومین اقتصاد بزرگ خاورمیانه باشد و سال آینده، اقتصاد ایران با رشد مثبت ۲.۱ درصدی به سه سال رشد منفی متوالی خود خاتمه دهد.
اقتصاد ایران که در سال گذشته طبق تخمین بانک جهانی ۸.۲ درصد کوچک شد، امسال نیز رشد منفی ۵.۳ دصردی را تجربه خواهد کرد. پیش از شیوع کرونا، بانک جهانی رشد اقتصادی ایران در سال جاری را صفر درصد پیش بینی کرده بود.
به گفته بانک جهانی، اصلی ترین دلیل رشد اقتصادی ایران در سال جاری کاهش مصارف داخلی و فشار وارد شده به بخش خدمات (به طور مثال گردشگری) به دلیل شیوع کرونا خواهد بود. ایران نخستین کشوری در منطقه بود که شیوع ویروس کرونا به طور گسترده در آن گزارش شد اگر چه طی هفته های بعد تقریبا تمامی کشورهای منطقه درگیر مقابله گسترده با این ویروس شدند.
