اگزیم بانک ها در جهان وظیفه مهمی را در زمینه تامین مالی صادرات و ارایه خدمات به صادرکنندگان و واردکنندگان بر عهده دارند و حتی نظارت و هماهنگی بر فعالیت سایر موسسات که در بخش تجارت خارجی بر عهده این بانک های تخصصی است. در ایران بانک توسعه صادرات یکی از نهادهای فعال در حوزه تجارت است که با تعدادی نهاد دیگر در این عرصه فعالیت می کند که این امر یکی از بزرگترین وجه تمایزها بین اگزیم بانک ها در جهان و ایران است.
این بانک در حال حاضر برای تامین منابع مالی خود درگیر مجوز افزایش سرمایه است و یا بخشی از تامین مالی را باید بر اساس منابع دیگر مانند ظرفیت های صندوق توسعه ملی انجام دهد و همه این موضوعات مانند یک مانع در برابر وظایفی تلقی می شوند که قرار است یک اگزیم بانک برای حمایت از صادرات انجام دهد.
اگزیم بانک های جهان همچنین در حوزه واردات و صادرات کالا و خدمات، ماشین آلات، مواد اولیه و ... خدمات متنوعی را ارایه می کنند. تامین اعتبار تجارت خارجی، ارایه مشاوره به تجار و بازرگانان، رایزنی های تجاری، حمایت از سرمایه گذاری های مشترک، کمک های فنی به تجار و بازرگانان، راهنمایی در امور اداری تجارت و ... همگی از جمله فعالیت هایی هستند که اگزیم بانک های بزرگ دنیا در زمینه آنها اقدام می کنند.
ارایه وام های کوتاه مدت یا اعتبارات به بانک ها و دولت های خارجی طرف تجاری، ارایه خدمات مشاوره ای تجاری و دانش تخصصی در رابطه با پروژه های مشترک در کشورهای خارجی و ... نیز از خدمات این نوع بانک ها در جهان است که همگی نشان دهنده ظرفیت های بالای مالی در این نوع بانک تخصصی است و این در حالی است که شکوفا نشدن بسیاری از این ظرفیت ها در اگزیم بانک ایران بیشتر به دلیل نوع نگاهی است که باید به این بانک در خصوص افزایش توانایی حمایت ها از بخش تجارت می شد که این اتفاق رخ نداده است. یکی از این راهکارها تفکیک قوانین بانکهای تجاری و تخصصی است.
بررسی ها نشان می دهند در حال حاضر بهبود استانداردهای کیفی صادرات و واردات در کشورهایی که اگزیم بانک ها مسئولیت حمایت از بخش تجارت را بر عهده دارند از موضوعات مهم بوده است. این موضوعات و ارتباطات گسترده ای که این بانک ها با بانک های همسان خود در کشورهای طرف تجاری ایجاد می کنند ریسک های تجاری را به شدت کاهش می دهد و به خصوص در بازارهایی که از نظر مسافت از کشور مبدا فاصله دارند و اجرای قراردادها سخت تر است اگزیم بانک ها می توانند ریسک ها را از طریق محصولات تخصصی تجاری و مالی کاهش دهند.
در این بین بانک توسعه صادات ایران با تمام محدودیت هایی که بعد از تحریم ها در ایران به وجود آمده وظایف مهمی را در حوزه صادرات بر عهده داشته، از شرکت های کوچک و بزرگ صادرات محور حمایت کرده و در برخی پروژه های مهم مشارکت فعالی داشته است. این بانک به دلیل بالا رفتن هزینه های تولید و صادرات نیازمند افزایش توان تسهیلات دهی است و این موضوع جز از طریق افزایش سرمایه و ارتقای توجه مالی به این بانک تخصصی حوزه تجارت خارجی مقدور نیست.
این در شرایطی است که کاهش درآمدهای نفتی و اتکا بر منابع ناشی از صادرات نیاز به حمایت از صنایع صادرات محور و ضرورت ارتقای سیاست های حمایتی در حوزه تجارت کالا و خدمات را افزایش داده است و بر این اساس بیش از همیشه، حمایت از نهادهای حامی صادرات محسوس است.
دولت هایی مانند چین، هند، مالزی، آمریکا و ... در شرایط کنونی که جهان به سمت یک رکود جدید در نتیجه شیوع بیماری کرونا حرکت کرده توجه خود را به حمایت از ظرفیت های صادراتی معطوف کرده و از نهادهای موثر بر این موضوع حمایت های جدیدی به عمل آورده اند که این تجربه برای کشور ما نیز حائز اهمیت است.
