سعیده زمانی: «بلندپروازی های نرخ دلار» و «انتخابات آمریکا» از مولفه های تاثیرگذار بر وضعیت بازار سرمایه طی ماه های آینده خواهد بود. اگرچه در بازدهی مثبت بازار سرمایه در طولانی مدت بین اغلب کارشناسان اتفاق نظر وجود دارد، اما در کوتاه مدت ومیان مدت اختلاف نظرهایی در این خصوص وجود دارد. در گفتگو با حسین زمانی درمزاری وضعیت آینده بازار سرمایه طی ماه های پیش رو مورد بررسی قرار گرفت.
«افزایش نقدینگی و رکود بازارهای موازی بورس در شیوع کرونا» و «تحریم ها و تغییر ریل تأمین مالی دولت از نفت به بورس» بازار سرمایه را به گزینه ای جذاب برای سرمایه گذاری در سال ۹۹ تبدیل کرد. این شرایط موجب خروش نقدینگی در بازار سهام طی ۱۴۰ روز ابتدایی سال و ورود حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه به این بازار و عبور بازار سهام از ۹۰۰۰ هزار میلیارد تومان شد که رقمی بی سابقه در تاریخ بازار سرمایه کشور بوده است. براین اساس شاخص بورس که سال گذشته را در کانال ۵۱۳ هزار واحد به اتمام رسانده بود با رکوردشکنی از مرز دو میلیون واحد عبور کرد. این روند اما در ادامه به دلایل مختلفی متوقف و بازار سرمایه وارد فاز رکود شد. برخی کارشناسان با توجه به سرعت رشد بازار، پیش تر نیز این اصلاح را پیش بینی و برخی نیز رشد بورس را حبابی عنوان می کردند. بر این اساس از نظر آنها اصلاح تدریجی بازار سرمایه موضوعی طبیعی و لازمه بورس بود. برخی دیگر نیز این رشد ادامه دار را زمینه ساز تورم عنوان می کردند و معتقد به رشد آهسته و پیوسته بورس بودند، اما از دید بسیاری از تازه واردان به بازار سرمایه که به امید سودهای هنگفت و ۳۰۰ درصدی وارد این بازار شده بودند این اصلاح نگران کننده آمد. با شروع ریزش شاخص از ۱۹ مرداد ماه، شاهد غلبه ترس بر بازار سهام و خروج بخشی از نقدینگی از این بازار و روانه شدن به بازارهای موازی از جمله ارز، سکه، مسکن و خودرو بودیم. بر این اساس قیمت دلار از ۱۵ هزار تومان ابتدای سال تا نیمه مهر ماه به بیش از ۳۰ هزار تومان رسید. نرخ طلا و سکه نیز در این مدت افزایش قابل توجهی یافت و سکه تمام بهار آزادی از ۶ میلیون تومان ابتدای سال در مهر ماه از کانال ۱۵ میلیون تومان عبورکرد. همچنین سرعت افزایش قیمت مسکن نیز در این مدت با شتاب قابل ملاحظه ای همراه بود. هر چند آمارهای شهریور از رسیدن متوسط قیمت مسکن به متری ۲۴ میلیون تومان حکایت دارد، اما بررسی فایل های ارائه شده مسکن افزایش بیش از این رقم را نشان می دهد که عمده دلیل آن افزایش نرخ ارز در پی ریزش بازار سرمایه بوده است. البته افزایش قیمت ها در بازار خودرو نیز دستکمی از سایر بازارها نداشت و روی آنها را به اصطلاح سفید کرد. قیمت خودروهای داخلی و خارجی در این مدت افزایش چندبرابری داشت تا جایی که قیمت دنا پلاس به ۶۰۰میلیون تومان رسید.
*تاثیر دوگانه افزایش نرخ دلار بر بازار سرمایه
کارشناسان بازار سرمایه مولفه های مختلفی را در وضعیت آینده بازار سرمایه تاثیرگذار می دانند که مهمترین آن نرخ دلار است. حسین زمانی درمزاری، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص به هفته نامه اخبار بانک، بورس و بیمه با اشاره به رشد قابل توجه بازار سرمایه در ۵ ماه ابتدایی سال گفت: بر این اساس شاهد ورود حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید در سال جاری بودیم اما این روند به دلیل توقف رشد بورس در نیمه دوم مرداد ماه تغییر و حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان نقدینگی که یک چهارم سرمایه های وارد شده بورس در سال جاری بود از این بازار روانه بازارهای موازی مانند سکه ، دلار ارز و مسکن شده است. وی با بیان اینکه هم اکنون ربع سکه و سکه گرمی حدود ۳۷ تا ۳۸ درصد نسبت به قیمت روز دلار حباب دارند گفت: این وضعیت ناشی از کاهش ارزش پول ملی و افزایش تقاضا برای مصونیت در برابر تورم بوده است. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه افراد در شرایط تورمی به دنبال بازار کالایی هستند که از تورم در امان بمانند تصریح کرد: بر این اساس و با توجه به سرگردانی سرمایه ها پس از ریزش بورس و افزایش نرخ دلار تقاضا برای خرید کالاهای سرمایه ای افزایش یافته است. زمانی درمزاری با اشاره به تاثیرگذاری نرخ دلار بر رشد بورس طی ماه های آینده گفت: به طور کلی افزایش نرخ دلار تاثیر مثبت و منفی بر بازار خواهد داشت. وی با اشاره به صادرات محور بودن اغلب شرکت های بورسی، تاثیر نرخ دلار بر آن را در این شرایط مثبت عنوان کرد و گفت: حدود ۸۰ درصد کالاهای بورسی دلار محور یا صادارت محور هستند، لذا از این ناحیه تاثیرات مثبتی بر بازدهی بازار بورس در ماه های پیش رو خواهد داشت. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه تصریح کرد: البته رشد ادامه دار نرخ ارز تاثیرات منفی نیز روی بازار سرمایه خواهد داشت که از این میان مهمترین آن انتظارات تورمی و خروج پول به بازارهای موازی بازار سرمایه است. بسیاری دیگر از کارشناسان نیز بر جنبه مثبت افزایش نرخ ارز بر بازار سرمایه نسبت به جنبه منفی آن تاکید بیشتری دارند. کامران قزل گل، دلار را یکی از اصلی ترین پارامترهای تعیین روند و قیمت سهام دانست و گفت: با توجه به این مولفه بازار سرمایه نه تنها محل مناسبی برای سرمایه گذاری است، بلکه یکی از بهترین مقاصد سرمایه گذاری برای سال های پیش رو است. وی در خصوص تاثیرگذاری نرخ دلار بر بازار سرمایه گفت: عموما از آنجا که بیشتر شرکت های بازارسرمایه کشور صادرات محورند، نرخ برابری دلار در بازار آزاد و به شکل نیمایی آن به شدت بر درآمد و سود این شرکت ها تاثیرگذار است. این کارشناس بورس در ادامه افزود: از طرفی هم با توجه به پیچیدگی های موجود در اقتصاد کشور و تورم دو رقمی، نرخ برابری دلار بر دارایی های شرکت ها تاثیر بسزایی دارد و با جمیع این شرایط می توان گفت، یکی از اصلی ترین پارامترهای تعیین روند و قیمت سهام در بازار سرمایه است. در واقع به گفته او افزایش تقاضای سرمایهگذاری در بازار طلا و ارز ممکن است موجب رشد دلار شود اما در بلندمدت اینگونه نمیماند؛ چرا که بازار سرمایه اصلاح خوبی کرده است و دوباره قیمتها ارزنده میشود و به مرور تقاضا بیشتر میشود. بسیاری دیگر از کارشناسان نیز معتقدند فراز و نشیب کوتاه مدت نرخ برابری دلار همیشه تاثیر یکسانی در بازار نداشته و بر این اساس بازار به دنبال دلیل رشد می ماند. بررسی ها نیز نشان می دهد در دوره هایی که دلار آزاد رشدهای انفجاری داشته، معمولا قیمت ها در بورس به همان میزان رشد نمی کنند و اثرات آن پس از گذشت مدتی در بازار بورس نمایان می شود. لذا از این منظر باید منتظر تاثیر رشد اخیر دلار بر بازار سرمایه بود.
*سایه روشن انتخابات آمریکا بر بورس ایران
رشد دو ماه اخیر نرخ دلار در فضایی اتفاق افتاد که ریسک های سیستماتیک و غیرسیستماتیک کشور، به شدت در هم آمیخته بود که می توان به کرونا تا انتخابات امریکا و مسایل اقتصادی و سیاسی داخلی اشاره کرد. کارشناسان انتخابات آمریکا را از مولفه های مهم در وضعیت بازار سرمایه کشور عنوان می کنند. فارغ از انتخاب هر کدام از نامزدها به نظر می رسد رفع ابهامات در این خصوص می تواند ترس و نگرانی حاکم بر بازار سرمایه را تعدیل کند. با توجه به موضع گیری های ترامپ در خصوص برجام و ایران، برخی انتخاب مجدد او را عاملی برای رشد دلار و ادامه روند سودآوری بورس عنوان می کنند. در مقابل برخی دیگر موضع گیری بایدن در خصوص ایران را منجر به بهبود وضعیت صادرات نفت و کاهش نرخ دلار عنوان می کنند. اما در مقابل گروه سوم معتقدند که انتخاب هر کدام از نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا در کلیت وضعیت ایران تاثیر چندانی ندارد. زمانی درمزاری از دسته سوم از این کارشناسان است. وی با توجه به سیاست های خصمانه آمریکا علیه ایران، معتقد است که سیاست آمریکا در برابر ایران با هیچ کدام از نامزدها تغییر قابل توجهی نخواهد داشت. این کارشناس اقتصادی گفت: در صورت روی کار آمدن ترامپ، سیاست های قبلی او دنبال می شود و به نوعی رویه ای که برای بحث دلار داشته ایم ادامه پیدا می کند. وی افزود: با روی کار آمدن بایدن هم سیاست های کلان آمریکا تفاوتی نخواهد داشت و نگاه خصمانه این کشور و تحریم ها به نظر باز هم ادامه می یابد. به گفته او نگاه آمریکا به ایران نگاه تحریم است و در چهار سال گذشته شاهد این روند بوده ایم. با این وجود کارشناسان معتقدند نگرانیهای سیاسی میتواند کوتاه مدت روی بازار سرمایه تاثیر منفی بگذارد؛ چرا که بورس همیشه از سیاست تاثیر میپذیرد و از مسائل سیاسی فراری است و کوچکترین اخبار سیاسی اثرات منفی شدید روی بازار میگذارد.
*بازگشت اعتماد با اهرم های حمایتی دولت
غلبه ترس و ابهام بر بازار سرمایه پس از ریزش های مرداد ماه، موجب افت شاخص بورس و عقبگرد آن به مرز یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد نیز شد. کارشناسان حمایت های صحیح دولت از بازار سرمایه از طریق عمل به وعده تزریق یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی، افزایش عرضه های اولیه بورس و پرهیز از سیاست های محدود کننده را از مهمترین الزامات بازگشت اعتماد سهامداران عنوان می کنند. زمانی درمزاری در این خصوص گفت: در حال حاضر ترس و نگرانی از مهمترین چالش های بازار سرمایه است که می تواند شاخص را تا محدوده یک میلیون و ۳۰۰ هزارواحد نیز کاهش دهد. وی البته تزریق یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بازار را از سیاست های امیدوارکننده و تاثیرگذار بر افزایش نرخ شاخص بورس عنوان کرد و گفت: طبق اعلام مقام های مسئول به زودی یک درصد از منابع صندوق که حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان است، برای حمایت از بازار تزریق می شود که نوید بخش روند صعودی جدیدی در بازار است. این کارشناس بورس در ادامه حمایت های عملی دولت را راهکار موثر عبور بورس از رکود عنوان کرد و گفت: ضروری است سیاستگذار این بخش اهتمام ویژه ای به اصلاح زیرساخت ها داشته باشد. وی با اشاره به اختلالات در معاملات کارگزاری ها گفت: با افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری در بورس از سال گذشته شاهد نمایان تر شدن اختلال در هسته معاملات بودیم و در حالیکه این مشکلات همچنان پابرجا است کاربران دو میلیونی سال گذشته امسال به ۲۰ میلیون نفر رسیدند. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه وقتی ۵۰ میلیون سهامدار را به بازار دعوت می کنیم باید زیرساخت های سخت افزار و نرم افزار آن را نیز فراهم کنیم گفت: ضروری است سیاستگذار این بخش حمایت های عملی از بازار سرمایه انجام دهد و با اصلاح سیاست ها و حمایت های موثر از عرضه آبشاری از سوی شرکت های دولتی که بعضا شاهد آن هستیم جلوگیری کند. وی با اشاره به اهمیت نقش بورس در تامین مالی دولت در شرایط تحریم ها گفت: در بودجه سال آینده نیز بورس نقش مهمی در تامین مالی دولت دارد و این مساله به نوعی می تواند دلگرمی برای سهامداران باشد. این اظهارات در شرایطی است که به گفته اغلب کارشناسان با توجه به اهمیت بورس در تامین منابع مالی دولت در سال آینده نیز شاهد رونق بازار سرمایه خواهیم بود. بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به اهمیت این موضوع، دولت بعدی نیز اهتمام ویژه ای به بازار بورس خواهد داشت و از این نقطه نظر به جذابیت بازار سرمایه در طولانی مدت امیدوارند.
*پیش بینی بازگشت تعادل به بورس
زمانی درمزاری با بیان اینکه بازار بورس در نگاه بلند مدت جذاب و پویا است گفت: پیش بینی می شود در چند ماه آینده ریزش های سنگین با سودهای شارپ جبران شود. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در حال حاضر اکثر سهم ها به نقطه های جذاب و حمایتی خود و اشباع فروش رسیده گفت: بر این اساس فروشندگان تمایلی به فروش در این قیمت ها ندارند. وی با اشاره به مخاطرات سرمایه گذاری در بازار ارز در شرایط فعلی گفت: به لحاظ تکنیکال دلار در محدود ۳۱ تا ۳۲ هزار محدود مقاومتی خطرناکی دارد و توصیه ای به سرمایه گذاری در این بخش نمی شود. بسیاری دیگر از کارشناسان نیز معتقدند در صورتی که سرمایه گذاران، سبدی از سهام دلاری و غیردلاری با دید بلندمدت داشته باشند، هنوز هم بازار سرمایه نه تنها محل مناسبی برای سرمایه گذاری است، بلکه یکی از بهترین مقاصد سرمایه گذاری برای سال های پیش رو است.
*سیگنال های مثبت از بازارهای جهانی
یکی دیگر از ضمانت های رشد بازار سرمایه وضعیت بازارهای جهانی است. با توجه به بازیابی اقتصاد بسیاری از کشورها و عبور از شوک کرونا وضعیت بازارهای جهانی رو به بهبود است و از این منظر می توان به رشد بورس طی ماه های پیش رو امیدوار بود. در حال حاضر اگرچه ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای جهان همچنان می تازد، اما آمارها از بهبود نسبی معاملات بازارهای جهانی خبر میدهند.
