بارهزینه ها بردوش چه کسی است؟
حركت بليط قطار روي ريل گراني
پس از چند ماه مذاکره مداوم بین شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکتهای حمل و نقل ریلی کشور، سرانجام با افزایش قیمت بلیت قطار در نیمه دوم سال گذشته موافقت شد.
روزنامه تجارت- احمدرضا صباغي؛ این افزایش قيمت هرچند به دلیل ثابت ماندن طولانیمدت نرخها در بازار با واکنشهای جدی روبرو نشد اما در عمل بار دیگر قطار را از قرار گرفتن در فهرست رقبای هواپیما و جاده دور و دورتر کرد.
رئیسجمهور در حالی از راهآهن قدرتمند به عنوان یکی از یادگاریهای اصلی دولت خود برای مردم ایران یاد کرده که به نظر میرسد در کنار دستاندازهای موجود بر سر راه توسعه زیرساختی راهآهن، کشور با مشکل نبود فرهنگ استفاده از قطار نیز روبروست؛ هرچند میتوان بخش عمدهای از علت شکل نگرفتن این فرهنگ را در پایین بودن پوشش قطارها در شهرهای مختلف ایران دید و این امید را داشت که اگر 11 استان باقیمانده کشور و بسیاری از شهرهای ایران زیر پوشش قطار بروند، این فرهنگ نیز تغییر کند.
جابهجا کردن این ساختار اما در کنار پوشش فنی به عوامل دیگری هم نیاز هست که به نظر میرسد برای فراهم کردن آنها در ایران کار زیادی باید انجام گیرد.
نسل جدید قطارهای سریعالسیر که سرعت حرکت قطارها را به ناوگان هوایی نزدیک کرده است و البته به حرکت درآمدن قطارهای حومهای نیز به این صنعت کمک بسیاری کرده است. در کنار آن قیمت پایین بلیت قطار در قیاس با دیگر وسایل حمل و نقل باعث شده در کشورهای پیشرفته جهان، اقبال مردم نسبت به حمل و نقل ریلی افزایش یابد.
در ایران اما در کنار مشکل زیرساختی ورود قطارهای نسل جدید که کلید آغاز به کار آنها در کشور از چند ماه قبل زده شد و بناست در آیندهای نزدیک با اتصال قطار سریعالسیر تهران - قم - اصفهان راه برای حضور این فنآوریها در کشور گشوده شود، موضوع قیمت تمامشده بلیت نیز همچنان حلنشده باقی مانده است.
هزینه استفاده از یک قطار کوپهای با کیفیت در حالی در مسیر پرتردد تهران به مشهد برای هر نفر از 80 هزار تومان تجاوز کرده که هزینه سفر در همین مسیر با هواپیما با فاصلهای کمتر از 50 هزار تومان، حدود 130 هزار تومان است.
این در حالی است که تورهای مسافرتی این مسیر با پروازهایی که به اقامت در هتل ختم میشوند، هزینهای بسیار پایینتر از آنچه که در قطار مطرح است دریافت میکنند.
این در شرایطی است که شرکتهای حملونقل ریلی نیز بارها اعلام کردهاند حتی افزایش اخیر قیمت نتوانسته جلوی زیان آنها را بگیرد و هنوز از فروش بلیت، سود خاصی عایدشان نمیشود.
از سوی دیگر وزیر راه و شهرسازی با تاكيد بر اينكه برای آوردن قطارهای نسل جدید به ایران هزینه زیادی بر راهآهن تحمیل خواهد شد
مي گويد: این موضوع باید از طریق افزایش قیمت بلیت جبران شود.
آخوندي با اعلام اينكه ورود نسل جدید قطارها به ایران هزینههایی دارد که هرچند بخش قابل توجهی از آن از سوی سرمایهگذاران و دولت تامین میشود اما قطعا بخشی از آن نیز در قیمت بلیت لحاظ خواهد شد.
این موضوع نشان از آن دارد که افزایش قیمت بلیت قطار در آیندهای نزدیک امری اجتنابناپذیر خواهد بود که تنها مشخص نیست برای جبران آن، این هزینه از سوی مردم پرداخت میشود یا دولت بار دیگر زیر بار هزینه یارانه بلیت میرود.
علاوه برآن قطارهای نسل جدید که از نظر نوع خدمات رسانی و سرعت دسترسی به شکل قابل توجهی به ناوگان هوایی نزدیک شدهاند، از نظر هزینهای نیز با توجه به تکنولوژیهای به کار رفته و البته هزینههای موجود برای حفظ کیفیت آنها، با صنعت هواپیمایی برابری میکنند.
قطار سریع السیر تهران – قم – اصفهان و برقی سازی ریل تهران – مشهد جزئی از این طرحهای جدید است که باید برای راه اندازی آنها در خطوط ریلی کشور برنامههای بلیتی جدیدی تدارک دید.
در کنار نسل جدید قطارها اما نرخ بلیت فعلی اعمال شده در قطارهای فعال و ناوگان در سیر کشور نیز با آنچه هزینههای واقعی را در بر میگیرد همچنان فاصله بسیاری دارد.
در شرایطی که راهآهن جمهوری اسلامی ایران سرانجام و پس از ماهها بررسی با افزایش قریب به 20 درصدی نرخ بلیت قطار موافقت کرد و البته بحث هزینه خدمات ایستگاهی نیز در بعضی از مسیرها بر روی بلیت مسافران آورده شد اما هنوز شرکتهای حملونقل ریلی مجبورند نسبت به تفاوت نرخ بلیت با هزینههایشان در بعضی مسیرها زیان بدهند.
در همين حال مدیرعامل شرکت رجا اعلام کرده که این شرکت مجبور شده است در سال گذشته نزدیک به 70 میلیارد تومان هزینه بابت پایینبودن نرخ بلیت نسبت به هزینههای ناوگانش بپردازد.
البته موسوینژاد این را هم اضافه کرده که با توجه به شرایط بازار و نیاز ناوگان ریلی کشور برای امکان رقابت با دیگر حوزههای حملونقلی به خصوص جادهها نمیتوان انتظار داشت قیمت بلیت از آنچه تاکنون افزایش یافته بیشتر شود، زیرا احتمال کاهش اقبال مردم را به همراه خواهد داشت.
این صحبتها در حالی صورت میگیرد که حتی با وجود ثابت ماندن قیمت بلیت قطار در ایام نوروز امسال و تبلیغات گستردهای که دولت یازدهم در طول ماههای گذشته به منظور آشتیدادن ایرانیها با سفرهای ریلی داشته است، همچنان در اوج سفرهای مردمی بخش قابل توجهی از قطارها تا روز آخر ظرفیت اضافه داشته و برخلاف دیگر وسائل حملونقل عمومی امکان جابهجایی مسافران را حتی با خرید بلیت سفر در همان روز داشتند.
هرچند طرح تغییر جایگاه قطار در زندگی ایرانیان قطعا طرح و برنامهای بلندمدت مي خواهد اما در کنار فرهنگسازی به اصلاح زیرساختها و سرمایهگذاریهای گسترده نیز احتیاج دارد، قطعا در شرایط فعلی و با وجود زیانده بودن بعضي از شرکتها در حوزه حملونقل مسافری به دلیل پایینبودن نرخ بلیت نمیتوان انتظار داشت که قیمتها افزایش چشمگیری داشته باشند، زیرا در آن صورت قطار یکیدیگر از مزیتهای نسبی خود را در جریان رقابت با دیگر وسایل حملونقل عمومی از دست میدهد و کار دولت برای برپاکردن پایههای سفر ریلی به عنوان محور حملونقل آینده کشور به شدت دشوار خواهد شد.