طیبه قهرمانی کوشان: محدود شدن تجارت خارجی در ایران ، نوسان شدید نرخ ارز و افت ارزش ریال ، وضع مقررات بر سر صادرات و واردات، فشار تحریم ها و تنگنای دسترسی ایران به منابع ارزی و البته شیوع کرونا باعث خواهد شد تا رتبه اقتصادی ایران از حیث شاخص آزادی اقتصادی باز هم تضعیف شود. مهرداد عباد عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در گفتگو با تجارت معتقد است آمارهایی که در کشور اعلام می شود نشان می دهد اوضاع رو به بهبود است ولی عملاًهم با فشارهای خارجی و هم با تحریم های که وجود دارد کسب و کار در دو جبهه می جنگند.
*نقش دولت در بهبود شرایط و خروج از بحران اقتصادی چیست؟
متاسفانه همه کشورها از تحریم ها حمایت می کنند. در ظاهر ما تصور می کنیم که کشورهای مانند چین و روسیه و کشورهای همسایه مثل ترکیه و افغانستان دوستان ما هستند ولی در عمل همه کشورها از تحریم های آمریکا پیروی می کنند. مثلاً یکی از کارهایی که انجام می دهند مستقیماً به ایران کالا نمی فروشند همه یک واسطه های را آورده اند و باید خریدهایمان را از واسطه ها انجام دهیم یا حتی کار صادرات را انجام دهیم و در این میان می بایست 5 تا ده درصد بیشتر هزینه کنیم و از طرف دیگر مجموع تصمیم گیری ها و تصمیم سازی هایی که در داخل کشور انجام می گیرد ثبات اقتصادی را از بین برده است.
مهمترین عامل رشد برای دارنده کسب و کار و چه برای شاخص های بین المللی این است که یک ثباتی وجود داشته باشد ثبات اهمیت زیادی ایجاد می کند چیزی که در چند سال اخیر نداشته ایم و مخصوصاً در سال گذشته و علاوه بر عدم ثبات قوانین عدم ثبات نرخ ارز هم وجود داشت. ثبات نرخ ارز بسیار مسئله مهمی است. در دو سه ماه گذشته هر روز شاهد افزایش قیمت ارز ، دلار و یورو بوده ایم و روزانه در حد چند درصد افزایش داشته ایم که در دنیا این یک مسئله بسیار نادری است. اگر نرخ برابری دلار به یورو را در ده سال اخیر بررسی کنیم می بینیم که فقط چند درصد تغییر داشته است ولی در ایران به صورت روزانه شاهد افزایش قیمت بوده ایم و این عدم ثبات باعث می شود که مشکلات زیادی داشته باشیم.
در شاخص های بین المللی چیزی که بسیار مهم است عدم پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی است که این موضوع مسلماٌ تاثیر بسیار زیادی می گذارد. از طرف دیگر FATF را تصویب نکرده اند که این مسئله به تنهایی باعث تضعیف شاخص های اقتصاد جهانی کشور شده است.
* دولت چه نقشی در کاهش امنیت اقتصادی در کشور داشته است؟ چقدر از این ناامنی اقتصادی به تحریم ها و تصمیمات آمریکا باز می گردد ؟
دولت نقش اساسی در اقتصاد دارد و اقتصاد ایران اقتصاد دولتی- سیاسی است .چرا که تاثیر اصلی را دولت می گذارد و از طرف دیگر به بخش خصوصی بهایی نمی دهد که بخش خصوصی تاثیرگذار باشد بخش خصوصی در حال حاضر و یا اتاق های بازرگانی عامیانه بگویم مانند آدم هایی که فقط غر می زنیم و کاری از دستمان بر نمی آید. مجموع صحبت هایی که در اتاق های بازرگانی و مشاوره هایی که انجام می شود نتیجه ای ندارد. درخصوص ارز 4200 تومانی چقدر مشاورین و اتاق های بازرگانی مختلف صحبت کردند اما کسی حرف ما را گوش نداد اینکه دولت خیلی تاثیر گذار است و کاری که می بایست انجام دهد این است که در وهله اول به نظر من یک اعتماد سازی کند چون اعتماد صاحبان کسب و کار و مردم از دولت ساقط شده است یعنی هیچ کس اعتماد ندارد حتی اگر یک کار خوب هم انجام دهد همه فکر می کنند که این مسلماً به ضرر است و اعتماد سازی در وهله اول بسیار مهم است و بعد باید یک ثباتی به کار دهد در شرایط کنونی به جایی رسیده ایم که اگر دولت کاری نکند شرایط بهتر می شود چون هر لحظه با ایجاد تغییرات جدید فقط اوضاع را خراب تر می کنند.
ایجاد ثبات در بازار بسیار مهم است و وحدت رویه با قانون جدیدی که وضع کرده اند آن را اجرا کنند مثلاً یک شبه ورود یک کالایی را ممنوع می کنند و فردا آزاد می کنند مثلاً یک نفر برنامه ریزی می کند و یک کسب و کاری را راه اندازی می کند که کاری انجام دهد یک کالایی را وارد و یا صادر کند کلی هزینه برنامه ریزی و یک شبه واردات و صادرات آن کالا را ممنوع می کنند و کل برنامه ریزی های دارنده کسب و کار از بین می رود و دولت باید به صورت رو در رو با بخش خصوصی صحبت کند و یک تعاملی بین بخش خصوصی بصورت مستقیم با دولت وجود داشته باشد واین موضوع ادامه دار شود و به هدف برسد در حال حاضر جاهایی که بخش خصوصی با دولت صحبت می کند چند جا است شورای گفتگو و اتاق های بازرگانی خیلی محدود ولی این ها ادامه دارد و منتج به نتیجه نیست اکنون شاید با وزیر صمت جدید بشود شروع کرد و یکسری جلسه های مدون با بخش خصوصی داشته باشد و صحبت های بخش خصوصی را بشنود و راه حل آنها را هم بشنود شاید راه حل های بهتری داشته باشند .
دولت در کاهش امنیت اقتصادی نقش مهمی داشته است دو مسئله باعث کاهش امنیت اقتصادی شده است یکی تحریم های خارجی و یکی تحریم های داخلی که 99 درصد تحریم های داخلی کار دولت است دولت با بخشنامه ها و قوانینی که به صورت روزانه تغییر می دهد بخصوص در دو سه سال اخیر و این امنیت شغلی و ثبات را از بین برده است.
*تحریم های آمریکا چه نقشی در این میان داشته اند؟
تحریم های آمریکا به نظر من پنجاه پنجاه است در صورتیکه ما اوایل فکر می کردیم که تحریم های آمریکا هیچ تاثیر ندارد ولی عملاً خصوصاً در یکی دو ماه اخیر مشاهده کردیم که به شدت تاثیر گذار است هرچند به صورت درصدی و خیلی دقیق نمی توانیم بگوییم و نیمی از مشکلات اقتصادی ما به دلیل تحریم های خارجی است که خیلی موثر بوده است و از طرفی هم دیپلماسی خارجی اقتصادی کشور ضعیف بوده است درست است که دیپلماسی ما در بحث برجام و... خوب عمل کرده است ولی در بحث دیپلماسی اقتصادی خیلی ضعیف بوده ایم زمانیکه آمریکا حمله می کند ما هم بایستی با دیپلماسی اقتصادی مان یک پاتک های کوچکی بزنیم با ارتباط های خوبی که می توانیم با کشورهای همسایه خود ایجاد کنیم و سفیرهای اقتصادی که می فرستادیم که حداقل چند تا دوست واقعی برای خودمان حفظ می کردیم عملاً کشورهای خیلی ضعیف تر از ایران هم یک جنسی می خواهند به ایران بفروشند تمایلی به این کار ندارند. حتی شرکت های درجه چندم چینی هم حاضر به همکاری با ایران نیستند که اینها خیلی تاثیر گذار بوده اند ولی سیاست های دولت هم بی تاثیر نبوده است .
