چگونه در همه‌گیری کرونا فشارخون را کنترل کنیم؟

 هفدهم ماه مه (۲۷ اردیبهشت) هرسال، روز جهانی فشارخون و یا همان «قاتل خاموش» است و شعار این روز این است؛ «فشارخون خود را اندازه بگیرید، آن را کنترل کنید تا عمر طولانی‌تری داشته باشید». روز جهانی فشارخون بالا برای اولین بار در ۱۴ مه ۲۰۰۵ نامگذاری شد اما از سال ۲۰۰۶، مراسم این روز در ۱۷ مه برگزار می‌شود.

روز جهانی فشارخون بالا با هدف ایجاد آگاهی گسترده از خطرات فشارخون بالا و آموزش در مورد پیشگیری، تشخیص به موقع و درمان فشارخون بالا ایجاد شده است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که می‌توان فشارخون خود را با غذای سالم و ورزش منظم متعادل کنیم. با توجه به بحران جهانی بیماری همه‌گیر کووید -۱۹، افرادی که فشارخون بالا دارند، بیشتر مستعد مواجهه با عوارض شدید بیماری کووید هستند. از آنجا که بسیاری از افراد مسن مبتلا به فشارخون بالا هستند، باعث می‌شود که بیشتر در معرض عوارض شدید بیماری کووید قرار گیرند.

محققان اظهار کردند: کنترل منظم فشارخون بسیار مهم است و داشتن سبک زندگی فعال و سالم این خطر را دوبرابر کاهش می‌دهد و برای داشتن زندگی سالم و عاری از بیماری، غذای سالم بخورید و از نظر جسمی فعال باشید. تغییر در سبک زندگی یعنی داشتن یک رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف نمک، عدم مصرف الکل، کاهش وزن اضافی، ورزش منظم، کاهش مصرف کافئین و ترک سیگار ممکن است به کاهش فشارخون بالا کمک کند.

فشارخون بالا در مقایسه با فشارخون طبیعی خطر سکته مغزی را تا چهار برابر و سکته قلبی (حمله قلبی) را دوبرابر افزایش می‌دهد. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، در سراسر جهان، از هر چهار مرد و از هر پنج زن یک نفر به فشارخون بالا مبتلا هستند.

فشارخون یکی از موارد حیاتی مرتبط با سلامت کلی بدن است و سطح طبیعی آن به این معناست که جریان خون از قلب به تمامی اندام‌ها به درستی هدایت شود و نظارت بر آن می‌تواند در شناسایی بیماری‌های مرتبط با قلب، بسیار کمک‌کننده باشد. همچنین، فشارخون باعث ایجاد مشکلات خواب می‌شود و این مشکلات نیز موجب بروز علائم پیری زودرس خواهد شد.

در دهه‌های اخیر بیشترین آمار موارد ابتلا (دو سوم موارد) به فشارخون بالا در کشورهای کم‌درآمد و متوسط بوده زیرا عوامل خطر در این جمعیت افزایش یافته است. علاوه بر این، حدود نیمی از افراد مبتلا به فشارخون بالا از وضعیت خود بی‌اطلاع هستند و این ناآگاهی آنان را در معرض خطر مرگ و بیماری‌های قابل پیشگیری قرار می‌دهد. اندازه‌گیری دقیق فشارخون برای تشخیص و مدیریت صحیح ضروری است.

بیش از ۳۰ درصد جمعیت بزرگسال و بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان تحت تاثیر فشارخون بالا هستند. فشارخون بالا عامل اصلی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته مغزی، بیماری‌های مزمن کلیه، نارسایی قلبی و زوال عقل است. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۱.۵ میلیارد نفر در سراسر جهان از فشارخون بالا رنج می‌برند و این بیماری سالانه منجر به ۱۰ میلیون مرگ (قابل پیشگیری) می‌شود.

در سال ۲۰۰۰، تعداد بزرگسالانی که در سطح جهانی با فشارخون بالا زندگی می‌کردند ۹۷۲ میلیون نفر بود و پیش‌بینی می‌شود که این تعداد تا سال ۲۰۲۵ به ۱.۵۶ میلیارد افزایش یابد. طبق تحقیقی که در مجله Hypertension منتشر شده است، حدود نیمی از بزرگسالان ساکن آسیا از فشارخون بالا رنج می‌برند.

فشارخون بالا

تا زمانی که اندام‌ها به طور جدی تحت تاثیر قرار نگیرند علائم خاصی مشاهده نخواهد شد، اما برخی از علائم و نشانه‌های معمول فشارخون بالا شامل سردرد شدید، تاری دید، تنگی نفس، خستگی، حالت تهوع و خونریزی از بینی است.

افت فشارخون

فشارخون پایین که افت فشارخون نیز نامیده می‌شود علائم ناخواسته‌ای را ایجاد می‌کند. مهم‌ترین علائم افت فشارخون، خستگی مفرط، سرگیجه، حالت تهوع، غش کردن، کاهش تمرکز و تاری دید است. افت فشارخون به‌اندازه فشارخون بالا خطرناک است و می‌تواند برای بیمار کشنده باشد و مهم‌ترین عوامل این کاهش، خونریزی شدید، کم‌آبی شدید، بیماری قلبی، واکنش آلرژیک شدید و بارداری و زمینه ارثی و عوامل خطرساز برای افت فشارخون، سن، دیابت نوع دو، مصرف داروهای خاص و بیماری پارکینسون است.

فشارخون بالا، قاتل خاموش

سازمان بهداشت جهانی (WHO) بر این باور است که از هر سه بزرگسال در یک کشور، یک نفر از فشارخون بالا و ۱۳ درصد نیز از بیماری قلبی رنج می‌برند اما یک‌چهارم مرگ‌های ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی با رعایت موارد ذیل قابل پیشگیری هستند.

تغییر سبک زندگی

سایلنس زوریات، دانشمند ارشد پزشکی اظهار کرد: «سبک زندگی عمدتا مسئول افزایش موارد ابتلا به فشارخون است. رژیم غذایی نقش مهمی در فشارخون دارد.» زوریات عنوان کرد: عدم انجام فعالیت‌های ورزشی و کم‌تحرکی از عوامل خطر بیماری قلبی است، زیرا ورزش عملکرد قلب را بهبود و فشارخون را کاهش می‌دهد، پس برای حفظ تعادل در فشارخون در هفته ورزش کنید.

استرس، نمک، غذای فرآوری شده

زوریات با بیان اینکه استرس با فشارخون بالا مرتبط است، اظهار کرد: استرس رگ‌ها را باریک و باعث فشارخون می‌شود، پس افراد باید بیاموزند که استرس را در زندگی روزمره کنترل کنند. همچنین مصرف زیاد نمک باعث می‌شود که آب بیشتری در سیستم عروقی حفظ شود و فشارخون افزایش یابد. دانشمندان توصیه می‌کنند: افراد مصرف غذاهای فرآوری شده و نمک را کاهش دهند.

سازمان بهداشت جهانی معتقد است که برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی، بزرگسالان باید نمک مصرفی را به کمتر از دو گرم در روز کاهش دهند. آسیایی‌ها نه‌تنها رژیم‌های غذایی سرشار از سدیم مصرف می‌کنند بلکه از نظر ژنتیکی نیز حساسیت بیشتری به سدیم دارند. افزایش فشارخون به دلیل مصرف زیاد نمک، بزرگ‌ترین عامل خطرزا برای بیماری‌های غیرواگیر و آسیب به کلیه‌هاست. کاهش مصرف نمک در زندگی روزمره از جمله غذاهای سرخ شده، غذاهای فرآوری شده، نه‌تنها می‌تواند مشکل فشارخون بالا را مهار کند بلکه چندین اندام را از آسیب نجات می‌دهد و زمینه را برای یک زندگی سالم و شاد فراهم می‌کند.

در بیشتر بیماری‌ها، سابقه خانوادگی و ژنتیک از عوامل خطرزا هستند. افرادی که در معرض ابتلا به بیماری فشارخون هستند، ممکن است نتوانند به طور کامل از ابتلا به این بیماری اجتناب کنند اما می‌توانند شروع آن را با رژیم‌غذایی مناسب، ورزش و نوشیدن آب کافی به تاخیر بیندازند. چنین افرادی باید مرتبا فشارخون خود را کنترل کنند. همچنین، مبتلایان به فشارخون بالا باید بینایی، کلیه و قلب خود را به طور منظم بررسی کنند.

محققان عنوان کردند: مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری نیز از عوامل ابتلا به فشارخون بالا در میان زنان جوان است.

رژیم غذایی سالم

به افرادی که از فشارخون بالا رنج می‌برند، توصیه می‌شود غذای سالم مصرف کنند. انواع مختلفی از مواد غذایی مانند سبزی‌ها، توت، چغندر قرمز، شیر بدون چربی، دوغ و ماست، بلغور جو دوسر، موز، ماهی قزل‌آلا، گوجه‌فرنگی، نخود سبز، خیار، پرتقال، اسفناج، کلم بروکلی و پیاز می‌تواند فشارخون را کنترل می‌کنند.

مصرف منظم داروها

با وجود درمان‌های بسیار موثر و مقرون‌به‌صرفه، سطح فشارخون موردنظر حتی در کشورهایی که هزینه دارو برای آنان مهم نیست، به‌ندرت قابل دستیابی است. متاسفانه، بسیاری از بیماران هنوز معتقدند که فشارخون بالا بیماری قابل‌درمان است و زمانی که فشارخون به سطح طبیعی می‌رسد، دارو را متوقف می‌کنند یا کاهش می‌دهند. تخمین زده می‌شود که نیمی از بزرگسالان در ایالات‌متحده دارو مصرف نمی‌کنند. از هر چهار بزرگسال مبتلا به فشارخون بالا فقط یک نفر فشارخون خود را کنترل می‌کند.

اختلافات جنسی در فشارخون و پیری

تجزیه و تحلیل تحقیق انجام‌شده در سال ۲۰۲۰ نشان داده است که زنان زودتر از مردان با تغییر فشارخون مواجه می‌شوند. هرچه افراد پیرتر می‌شوند، فشارخون بالاتر می‌رود به این دلیل که رگ‌های خونی با افزایش سن سفت شده و همین امر باعث افزایش فشارخون می‌شود.

تقریبا نیمی از بزرگسالان در ایالات‌متحده فشارخون بالا دارند. داشتن فشارخون بیش از حد بالا یا پایین ممکن است احتمال بیماری‌های شدید سلامتی از جمله سکته، حمله قلبی، نارسایی قلبی و بیماری‌های کلیوی را افزایش دهد تنها راهی که فرد می‌تواند بفهمد فشارخون او در محدوده طبیعی است یا خیر، اندازه‌گیری فشارخون است.

ایسنا