احیای «گاوخونی» بازی برد -برد

به گزارش تجارت آنلاين به نقل از ایسنا، جاری شدن آب در زاینده رود و احیای تالاب گاوخونی دو وعده محیط زیستی دولت یازدهم به اصفهانی‌ها بود که با تدبیر و پیگیری‌های مسوولان دستگاه‌های مختلف به ویژه سازمان محیط زیست محقق شد.

تالاب گاوخونی یکی از 24 تالاب ایرانی ثبت شده در «کنوانسیون بین‌المللی رامسر» است که حدود یک دهه بود به شوره‌زار و تلی از خاک و شن تبدیل شده بود .

برای اولین بار اندیشه حفاظت از تالاب‌ها در ایران و در شهر رامسر شکل گرفت، 44 سال پیش 18 کشور در رامسر گردهم آمدند و کنوانسیون رامسر را که هدفش حفاظت از تالاب‌ها و گونه‌های تالابی است شکل دادند و اکنون 188 کشور عضو آن هستند، به همین دلیل انتظار می‌رفت تالاب‌های ایران که بنیانگذار این کنوانسیون بود در شرایط بهتری باشد اما در عمل 74 تالاب کشور امروز در شرایط بحرانی قرار دارند.

واقعیت این است، از دست رفتن تالاب‌ها فقط موجب نابودی یک اکوسیستم طبیعی نیست، بلکه حیات و زیستن در سکونت‌گاه‌های شهری و روستایی اطراف این مناطق را هم با تهدید جدی روبرو می‌سازد؛ موضوعی که موجب شده نهضت حفاظت از تالاب‌ها در این دولت آغاز شود و دولت علاوه بر تدوین طرح حفاظت از تالاب‌های کشور و تقدیم آن به مجلس شورای اسلامی برای تصویب، برای اولین بار نیز ردیف‌های بودجه‌ای جداگانه‌ای برای حفظ تالاب‌ها در نظر گیرد.

علاوه بر اقدامات زیست محیطی دولت در راستای نجات دریاچه ارومیه، احیای هورالعظیم و ...، گاوخونی نیز یکی از تالاب‌هایی بود که دولت برای احیای آن بصورت ویژه ورود کرد. معصومه ابتکار اوایل امسال در سفری غیررسمی به شهر ورزنه اصفهان، تالاب بین‌المللی گاوخونی را یکی از ارزشمندترین زیستگاه‌های حافظ تنوع زیستی کشور توصیف و تاکید کرده بود: دولت برای احیای این تالاب اعتباراتی در نظر گرفته که بخشی از آن در بودجه سال جاری مصوب شده است. همچنین مطالعاتی برای ارائه راهکارهای حفاظت بهتر از تالاب گاوخونی در دست اقدام است و باید حقابه مورد نیاز برای ادامه حیات طبیعی تالاب گاوخونی تأمین شود.

تالاب با رودخانه و آب‌های زیرزمینی در کنار هم یک چرخه هیدرولوژیک را تشکیل می‌دهند که حیات منطقه و کشاورزی منطقه به آن وابسته است؛ نکته‌ای که معاون رییس‌جمهور نیز به آن اذعان داشته و براین اساس بر لزوم تدوین یک برنامه مدیریتی بر اساس مطالعات علمی برای حفاظت از رودخانه، تالاب، کشاورزی و خاک بسیار ارزشمند این منطقه تاکید کرده بود.

...و امروز از بازدید ابتکار از تالاب گاوخونی حدود چهار ماه می‌گذرد که آب در میان حلقه‌های شوق مردم و مسئولان به تالاب گاوخونی رسید و لب‌های عطشناک نگین فلات مرکزی ایران را تازه کرد.

آغاز تدوین برنامه مدیریت زیست‌بومی تالاب گاوخونی

اما ماجرا در همین جا تمام نمی‌شود. برای حفظ گاوخونی و کل اهالی آن باید تدابیر بهتر و پایدارتری اندیشید. در همین زمینه محسن سلیمانی مدیرملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران درباره احیای تالاب گاوخونی به ایسنا می‌گوید: آب تالاب گاوخونی مسیر طولانی حدود 400 کیلومتر را از زاینده‌رود طی می‌کند تا به این تالاب برسد، متاسفانه بهره‌برداران متعددی هستند که از این آب برداشت می‌کنند و به همین دلیل هم طی چند سال گذشته آب قابل توجهی به تالاب نمی‌رسید و پساب‌های کشاورزی و صنعتی به تالاب می‌رسید که حجم بسیار پایینی را شامل می‌شد.

وی با بیان اینکه چند ماهه گذشته تلاش‌های ملی زیادی برای ورود آب به تالاب گاوخونی صورت گرفته و برنامه سازمان محیط زیست به ویژه رییس سازمان در این راستا منسجم بوده است، می‌افزاید: شرایط تالاب با میزان آبی که وارد آن شده است به معنای احیای کامل نیست؛ اما این خبر برای مردم منطقه بسیار خوشحال کننده بود . پیش‌بینی می‌کنیم با وسعت تالاب گاوخونی که کمتر از تالاب دریاچه ارومیه است، هرچه زودتر این تالاب به طور کامل احیا شود، اما با توجه به اینکه تنها شریان حیاتی آب تامین کننده تالاب برعهده زاینده‌رود است، از این رو نیازمند برنامه‌ریزی منسجم و مدونی هستیم تا در بازه زمانی 5 ساله شاهد احیای تالاب گاوخونی باشیم.

این مقام مسئول در این راستا از آغاز تدوین برنامه مدیریت زیست‌بومی تالاب گاوخونی خبر می‌دهد که طی چند ماه آینده تدوین آن نهایی شده و در فاز اجرایی قرار خواهد گرفت.

احیای تالاب گاوخونی نمادی موفق از همدلی و همراهی دولت مردم

اگر چه تلاش سازمان حفاظت محیط زیست در احیای گاوخونی بدیهی و مبرهن است، اما واقعیت این است که برای حفظ این زیست بوم نیز نمی‌توان و نباید به تنها به نسخه دولتی‌ها تکیه داشت و مردم و ساکنان آن مناطق برای حفاظت از تالاب و جلوگیری از تخلفات و آسیب‌های احتمالی به تنوع زیستی و حیات وحش منطقه باید مشارکت و حضور پررنگ داشته باشند.

در احیای تالاب گاوخونی همدلی و همراهی دولت و مردم در قالب یک تلاش «برد - برد» به منصه ظهور درآمده و بنا بر آنچه ظهرابی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان می‌گوید: شماری از کشاورزان و اهالی شرق اصفهان طی 15 روز گذشته با زبان روزه در گرمای شدید و به صورت خودجوش اقدام به لایروبی بخش هایی از رودخانه کرده و از برداشت‌های غیرقانونی آب از چاه‌ها و کانال‌های غیرمجاز جلوگیری کردند .

ظهرابی با بیان اینکه به اعتقاد وی اگر مشارکت و همکاری کشاورزان در رسیدن آب به تالاب گاوخونی نبود این اتفاق نمی‌افتاد، می‌افزاید: در واقع کشاورزان منطقه از منفعت زودگذر خود گذشت و تلاش کردند از برداشت‌های غیرمجاز آب جلوگیری و بستر را برای رسیدن آب به تالاب بین‌المللی گاوخونی فراهم کنند.

رسیدن آب به تالاب گاوخونی فقط به معنای احیای این تالاب نیست و سرآغازی برای حفظ و نجات یک زیست بوم است؛ بر این اساس انتظار می‌رود مردم و مسئولان هر یک به سهم خود با تدبیر و احساس مسئولیت در حراست از آن تلاش کنند و با همدلی و همزبانی نگذارند نفس‌های تالاب بین‌المللی گاوخونی و دیگر منابع آبی و زیستی کشور بار دیگر به شماره افتد که در این صورت پاسخی برای آیندگان نخواهیم داشت.