سلامت نیوز: در حال حاضر مصرف گل یا ماری جوآنا به خاطر دید مثبتی که بین قشر نوجوان و جوان ما رواج یافته، بسیار شدت پیدا کرده است. افراد با الگوبرداری از افراد مشهور مصرف کننده یا کشورهایی که استفاده از این محرک‌ها را آزاد و قانونی دانسته‌اند فکر می‌کنند استعمال این مواد هیچ ضرری ندارد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،اعتیاد به مواد مخدر را باید یکی از چالش‌های اصلی جامعه جهانی برشمرد که با توجه به گسترش تجارت آن می‌توان گفت هیچ ماده‌ای به اندازه افیون ها این چنین آسان وارد زندگی ملت‌ها نشده است.
مطابق گزارشات آماری، مصـرف مـواد مـخدر در ایـران نـیز روندی افزایش دارد و در میان انواع ناهنجاری‌ها، آسیب‌زاترین و گسترده‌ترین معضلات است. در کشور ما ۴ تا ۱۰ تیر هفته ملی مبارزه با مواد مخدر نام‌گذاری شده است که هر چند تلنگری آهسته برای یاداوری هزارباره این زخم کهنه است، اما در این میان آنچه بیش از پیش خودنمایی می‌کند شناخت عوامل کشیده شدن فرد به این ورطه نابودی است که برای رهایی از آن نباید منتظر هیچ واکسنی باشیم.
در راستای شعار سال ۲۰۲۱ میلادی اعلامی از سوی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه «حقایق در باره مواد مخدر را به اشتراک بگذاریم تا زندگی‌ها را نجات دهیم» به سراغ یکی از روان درمانگران اعتیاد هم استانی رفتیم تا با دید علمی‌تر با راهکارهای پیشگیری آشنا شویم.
ماجد یزدانی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: در سال‌های اخیر علاوه بر جوانان گرایش بزرگسلان نیز به مواد مخدر در جامعه ما بیشتر شده و به لحاظ آماری تعداد افراد درگیر نسبت به جمعیت، افزایش چشمگیری داشته است.
وی افزود: یکی از نکاتی که بسیار نگران‌کننده است پایین آمدن متوسط سن اعتیاد به دلیل تغییر الگوی مصرف است که با اضافه شدن گل، ماریجوانا، حشیش و بسیاری از مواد مخدر صنعتی دیگر نه تنها نوجوانان بلکه سنین کمتر از آن نیز آلوده این افیون‌ها شده‌اند.
این روانشناس بالینی ادامه داد: در گذشته متوسط سنی که فرد برای اولین بار با مواد مخدر آشنا می‌شد یا مصرف را تجربه می‌کرد بین ۱۸ تا ۲۷ سال بود که بیشتر تحت تاثیر استرس‌های دوران دانشجویی و سربازی اتفتاق می‌افتاد، اما اکنون در استان ما، دختری بچه ۹ ساله مشاهده شده که مصرف کننده هروئین است.
شیوع مصرف گل یا ماری‌جوآنا در جوانان
در حال حاضر مصرف گل یا ماری جوآنا به خاطر دید مثبتی که بین قشر نوجوان و جوان ما رواج یافته، بسیار شدت پیدا کرده است. آنها با الگوبرداری از افراد مشهور مصرف کننده یا کشورهایی که استفاده از این محرک‌ها را آزاد و قانونی دانسته‌اند فکر می‌کنند استعمال این مواد هیچ ضرری ندارد. یزدانی تصریح کرد: باید آگاه باشیم که در آن کشورها نیز همچنان مصرف این توهم‌زاها برای افراد زیر ۱۸ ممنوع است و قانونی بودن استعمال، تنها به عنوان یک طرح آزمایشی برای کاهش کنجکاوی و ولع در بین جوانان و بزرگسالان در نظر گرفته شده است تا شاید مصرف پایین بیاید.
وی اظهار کرد: هر چند خود این کشورها هم گاهی به شکست این طرح‌ها اشاره کرده‌اند و پولی که از فروش مواد مخدر به دست می‌آید را صرف پیشگیری می‌کنند.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه ماری جوانا یا گل که قشر جوانان و نوجوانان را احاطه کرده بسیار مخرب است، افزود: این مواد از طریق دورهمی‌های ناسالم یا در مدرسه و محیط‌های آموزشی که کنترل کافی صورت نگرفته است، توزیع می‌شوند و در هر بار مصرف، با تخریب هزاران سلول مغزی، اختلالاتی مانند اضطراب، افسردگی، توهم، پرخاشگری و فراموش کاری را برای شخص مصرف کننده به وجود می‌آورند.
وی، این محرک‌ها را همچون سیگار پل‌های برای مصرف مخدرهای قوی‌تر می‌داند و میگوید: بسیاری ازمصرف‌کنندگان بعد از مدتی سراغ موادی مثل شیشه می‌روند و، چون این محرک‌ها علایم ترک جسمی مانند بدن درد ندارند بسیاری از افراد خیال می‌کنند معتاد نشده‌اند در صورتی که این یک باور غلط است و این مواد وابستگی و شدید روحی و روانی را منجر می‌شوند که فرآیند ترک را بسیار دشوار می‌سازد.
یزدانی ادامه داد: این ترکیبات صنعتی، افراد را به شدت ار نظر اجتماعی تخریب می‌کند و به سمت برخی از مشکلات و آسیب‌های منفی جامعه سوق می‌دهد. آمارها گواه آن است که بسیاری از خودکشی‌ها، دیگر زنی‌ها و آسیب به افراد خانواده در اثر مصرف این مواد بوده است.
مافیای دارویی هم مقصر است!
این مدرس دانشگاه در خصوص باورهای غلط در مورد اعتیاد متذکر شد: برخی تصور می‌کنند که، چون ترامادول ومتادون به شکل داروهستند و از داروخانه تهیه می‌شوند دیگر اعتیاد آور نیستند. در صورتی که اگراین دو قرص سرخود و به دور از نظر پزشک مصرف شوند وابستگی بسیار شدیدتری نسبت به دیگر انواع مخدر مثل تریاک به بار می‌آورند. منتها تابو اجتماعی برای تریاک به وجود آمده و افراد تحصیل کرده کمتر به آن متمایل می‌شوند.
یزدانی میگوید: در قشر تحصیل کرده گرایش به موادی مانند ترامادول و متادون که به صورت شربت و قرص تهیه می‌شوند به خاطر راحتی در حمل و مصرف بدون جلب توجه دیگران، وجود دارد که بسیار اشتباه است.
وی یکی از موارد منفی و ضعف در جامعه ما را نسبت به سایر کشورها، داروخانه‌ها و مافیایی سیستم دارویی دانست و اضافه کرد: ترامادول جز داروهایی است که خیلی از افراد اعتیادشان با آن شروع شده و از طریق داروخانه‌ها به دست جوانان و نوجوانان ما می‌رسد. البته باید متذکر شوم که همه داروخانه‌ها اینگونه نیستند، اما در هر صنفی افراد سواستفاده گری که بدون در نظر گرفتن تبعات اجتماعی موضوع فقط به جنبه اقتصادی و مادی می‌اندیشند، وجود دارد.
وی خاطر نشان کرد: بسیاری از درمانگران اعتیاد کشور مخالف طرح واگذاری متادون به داروخانه‌ها هستند و امیدواریم این اتفاق رخ ندهد. زیرا اگر متادون هم دراختیار داروخانه‌ها قراردهند یک فاجعه برای درمان اعتیاد کشور صورت می‌گیرد و عاقبتی بهتر از ترامادولی که در اختیار داروخانه‌ها بود برای آن متصور نیستیم.
جای خالی آموزش
این روان درمانگر اعتیاد مطرح کرد: در کشورهای پیشرفته از مقاطع ابتدای تحصیلی همزمان آموزش‌های پیشگیری از اعتیاد شروع می‌شود. درصورتی که در کشور ما جای خالی این نوع مهارتهای زندگی درآموزش و پرورش بسیار احساس می‌شود. این آموزش‌های پیشگیرانه، نه تنها هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری است که متاسفانه در اولویت‌ها قرار نمی‌گیرد.
یزدانی گفت: کاش آن قدر که کنکور و موفقیت درآن مهم بود، برای پیشگیری از اعتیاد وسایر آسیب‌های اجتماعی، مهارتهای زندگی هم جز اولویت‌های ما و خانواده‌ها قرار می‌گرفت.
وی با ذکر اینکه این روزها شایعه شده بود که افرادی که درگیر اعتیاد هستند کرونا نمی‌گیرند، تایید کرد: در مواردی مشاهده شده افراد برای بهبود دیابت و فشار خون از مواد مخدر استفاده می‌کنند. درصورتی که متخصصین اعلام کردند مخدرها درمان هیچ یک از این بیماری‌ها نیستند و شاید به طور مقطعی برخی علائم را کاهش دهند که همین هم یک امتیاز منفی برای مصرف مواد است، چراکه افراد گول این نشانه‌ها را می‌خورند، فکر می‌کنند درمان شده‌اند و پیگیری‌های پزشکی را انجام نمی‌دهند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: اگر همان فردی که فکر می‌کرد قند خونش به خاطر مصرف تریاک کاهش یافته، درمانش را شروع می‌کرد در دام اعتیاد نمی‌افتاد و بدون اینکه متوجه شود بیماری‌اش آنچنان پیشرفت نمی‌کرد.
پیشنهاداتی مخصوص خانواده‌ها
یزدانی ضن تاکید بر اینکه هیچ واکسن و درمانی قوی‌تر از پیشگیری وجود ندارد، گفت: به صرف اینکه در خانواده ما اعتیاد نخواهد بود، خیالمان راحت نباشد و حساسیت‌های لازم را داشته باشیم تا پیشگیری بهتر صورت گیرد.
وی به والدین توصیه کرد: اطلاعات کافی درخصوص مواد مخدر وانواع آن را به دست بیاورند تا بتوانند درخصوص مضرات آن عینی با فرزندان خود صحبت کنند. همچنین با توجه به شرایط سنی آنها از کلیپ، انیمیشن و فیلم‌های آموزشی استفاده کنند و یک نگرش منفی از مصرف مخدرها و سیگار در فرزندانشان شکل دهند.
این روانشناس تاکید کرد: خانواده‌ها باید آموزش‌های پیشگیرانه به خصوص در سنین نوجوانی را جدی بگیرند و دوستان و اطرافیان فرزندانشان را بشناسند، زیرا ۶۰درصد افرادی که برای اولین بار مواد مخدر را تجربه کرده‌اند به وسیله گروه‌های هم سال خود بوده است. همچنین با وضع مقررات، محیط خانه را قانونمند کنند تا آسیب کمتری به درون آن رخنه کند و الگوهای موفق را به فرزندانشان معرفی کنند.
یزدانی در پایان ضمن بیان اینکه والدین باید باهم هماهنگ باشند و به روز حرکت کنند، پیشنهاد کرد: خانواده‌ها برای شکلگیری شخصیت سالم در فرزندانشان از تشویق و تنبیه به جا استفاده کنند و مهارت «نه گفتن» را به آنها بیاموزند و برای شرکت در برنامه‌های گروهی سالم آنها را تشویق کنند.
تشویق به سوی رهایی
برای رهایی از اعتیاد تصویری که در ذهن اغلب ما نقش می‌بندد بسته شدن به تخت همراه با تحمل درد فراوان است. یزدانی با رد روش‌های سنتی بیان کرد: امروزه درمان‌های جدید اجازه نمی‌دهند فرد زجر بکشد و به اصطلاح ترک یابویی که فرد در خانه یا درکمپ به شدت اذیت می‌شد دیگر مورد تایید علم نیست و امکان دارد فرد با مشکلات تنفسی، قلبی و یا حتی تشنج مواجه شود.
وی معتقد است اگر بخواهیم افراد را به درمان تشویق کنیم راهکارهایی همچون مصاحبه انگیزشی از سوی مشاورها، روانشناس‌ها و گاهی ورود فرد مصرف کننده به گروه‌های همیار مانند ان ایNA یا کلاس‌های کنگره ۶۰، انگیزه آنها را تقویت و دیدشان را نسبت به درمان تغییر خواهد داد.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: انگیزه شخص از مراجعه، در روند درمان بسیار تاثیر گذار است. خیلی از کسانی که به زورافراد خانواده مانند همسر، پدر یا مادر وارد مراکز ترک اعتیاد می‌شوند نتیجه مطلوبی را به‌دست نمی‌آورند. پس خانواده‌ها باید مراقب باشند درسنین نوجوانانی و جوانانی تنها با نصیحت نمی‌شود بیماران را تشویق به درمان کرد.
یزدانی افزود: علائم ترک با توجه به نوع ماده مصرفی و روش استعمال آن (خوردنی، تدخینی، تزریقی و..) متفاوت است و تا چند روز طول می‌کشد. به عنوان مثال در مبتلایان به تریاک و هروئین بین ۲ تا ۴ روز علایم ظاهر می‌شود، اما در مصرف‌کنندگان متادون این علائم بعد از ۳ یا ۴ روز که تازه فرد در کمپ یا مراکز درمانی مستقر شد، بهوجود می‌آید و گاهی تا هشت روز بعد، ادامه پیدا می‌کند.
توجه به روان درمانی درمراکز ترک اعتیاد
این روانشناس بالینی خاطر نشان کرد: در حال حاضر مراکز و کلینیک‌های کشورمان وضعیت مناسبی ندارند و یکی از علت‌های ضعف آنها استفاده از دارو درمانی به جای روان درمانی است که اگر جایگاه روانشناس در این مراکز به ویژه دراستان بوشهر به درستی تعریف شود، شرایط بهتر خواهد شد.
یزدانی تصریح کرد: البته نابسامانی مدیریتی و وجود برخی از تخلفات در مراکز ترک اعتیاد، در استان و شهر بوشهر بسیار کمتر ازدیگر نقاط کشور است که به خاطر راحتی نظارتی است که در استان‌های کم جمعیت نسبت به کلانشهرها صورت می‌گیرد. گواه این ادعا رضایت مراجعه کنندگانی است که از کلانشهرها در مراکز بوشهر پذیرش شده‌اند.
وی تاکید کرد: اولین چیزی که باید در درمان اعتیاد درنظر گرفت توجه به بعد چند وجهی آن است که از کنار هم قراردادن موارد مختلفی می‌توان آن را به سرانجام رساند.
این کارشناس یادآور شد: درکلینیک‌های ترک اعتیاد ابتدا باید به مباحث روانشناسی، روان درمانی و مشاوره بسیار توجه شود و در کنار آن باید دانست برای هر فرد با توجه به زمان مصرف، نوع وشکل آن و حتی وضعیت جسمی، سن و سایر ویژگی‌های فردی چه درمانی مناسب‌تر است، حتی گاهی لازم می‌شود بیمار را به مکان‌های مناسب‌ترو با امکانات بیشتر ارجاع دهیم.
رد پای تنهایی و بیکاری در معضل اعتیاد
ماجد یزدانی تصریح کرد: در روزهای اول درمان، جدا شدن از مواد به صورت پرهیز مداری از مصرف انجام می‌گیرد و لازم است از بعضی داروهای کمکی نیزاستفاده شود تا علائم ترک کاهش یابد. اما باید برای جلوگیری از برخی اختلالات روانی مثل افسردگی نیزاقداماتی صورت بپذیرد که برای بعضی از افراد به ویژه مصرف کنندههای محرک‌های شیشه و آمفیتامین، شاید نیاز به تجویز داروهای روانپزشکی هم باشد.
وی گفت: علاوه بر آن باید در جلسات مشاوره دلیل اعتیاد بیماران شناسایی و حل شود. گاهی اوقات پای مشکلات خانوادگی و شکست‌های عاطفی در میان است که با برگزاری جلسات مشاوره با خانواده متقاضی شرایط را بهتر می‌کنیم. برخی از افراد هم به علت بیکاری به این معضل دچار شده‌اند که باید به اشتغال آنها توجه شود تا بیمار بعد از ترک کمپ دوباره به سراغ اعتیاد نرود.
این روانشناسی بالینی با اشاره به اینکه برخی از مراکز در کنار درمانگری، دوره‌های بازآموزی، باز پروری و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای دارند، افزود:این مراکز حتی برای اشتغال مراجعان خود نیز وام‌هایی در نظر می‌گیرند تا بیماران زندگی خود را جمع و جور کنند. زیرا بیکاری و تنهایی از جمله مواردی است که یا افراد را درگیر اعتیاد خواهد کرد یا ترک کنندگان را دوباره به سوی مصرف بازمی‌گرداند.
تبلیغاتی با فریب مضاعف!
بارها عباراتی از قبیل ترک کردن در چند ساعت، عوض کردن خون و حتی درمان بدون درد و خماری را شنیده‌ایم یزدانی معتقد است: این آگهی‌ها فقط جنبه تبلیغاتی دارند و بیشتر کسانی که جذب آنها شده‌اند تجربه موثری به دست نیاورده‌اند.
وی تاکید کرد: این را بدانید که مبحث اعتیاد یک آسیب اجتماعی است که دنیا با آن مواجه است و اگر قرار بود با ۱ یا ۲ ساعت اعتیاد را درمان کرد مانند وضعیت الان که در مقابل ویروس کرونا با ساخت واکسن، بحران آن در حال مدیریت است، اعتیاد هم حذف می‌شد.
این روانشناس بالینی تشریح کرد: اعتیاد به عنوان یک بیماری مزمن در مقایسه با امراض جسمی براحتی در چند ساعت یا چند روز درمان نمی‌شود و به عبارتی درمان کوتاه مدت و زیر شش ماه پاسخگو نبوده و در دنیا منسوخ شده است و فقط اینکه یک فرد را درون یک مرکز یا کمپ قرار دهیم و بگوییم از مواد جدا شو و هیچ یک از اقدامات آموزشی، مشاوره‌ای و درمانی صورت نگیرد به هیچ وجه ثمربخش نخواهد بود.
یزدانی ادامه داد: در اکثرکشورها از کاهش تدریجی مصرف به واسطه داروهای جایگزین استفاده می‌شود و همزمان با این روش که شاید چندین ماه طول بکشد، آموزش‌هایی مانند مهارت زندگی نیز به فرد داده خواهد شد.
وی یادآور شد: در سال‌های گذشته برخی آرایشگاه‌های زنانه با پیشنهاد موادی که سریع وزن را کاهش می‌دهد افراد بسیاری در دام اعتیاد فرو بردند. به خاطر داشته باشیم که افزایش وزن هم مانند اعتیاد یک معضل جهانی است، اگر قرار باشد با مصرف کوتاه یک ماده یا دارو کاهش وزن انجام شود، ورزش، تغذیه و رژیم‌های پزشکی به وجود نمی‌آمد؛ و این هم جز باورهای غلط در جامعه ما است که با آموزش کاهش می‌یابد.
