شیوه محاسبه قاچاق کالا و ارز در ایران گویا آنقدر سخت و پیچیده است که بانک مرکزی و مرکز آمار تاکنون هیچ ورودی به این حوزه نداشتهاند، اما وقتی واردات رسمی کشور کاهش مییابد و قاچاق سرجایش جا خوش میکند باید نگران بیدادگریهای قاچاق کالا و ارز در اقتصاد ایران بود.
در جدیدترین رویداد بین بخش خصوصی و بخش دولتی در مورد قاچاق پوشاک اختلافنظر و دیدگاه شکل گرفته است که یکی از کاهش قاچاق پوشاک خبر میدهد و دیگری از افزایش.
طبیعتاً روشها و شیوههای مختلفی برای استخراج آمار قاچاق کالا و ارز وجود دارد و مراجع رسمی و علمی آمار باید در کشور در حوزه استخراج آمار قاچاق کالا و ارز ورود کنند، چراکه یک اشتباه آماری حقیقت صعودی حجم قاچاق کالا و ارز را نزولی انعکاس میدهد که در چنین شرایطی حتی سیاستگذار از حقیقت امر اطلاع ندارد تا بتواند برای آن علاجی کند.
قانونگذار علاوه بر اینکه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را مرجع اعلام آمار قاچاق کالا و ارز معرفی کرده است، به دستگاهها اجازه داده که برآوردش را در مورد قاچاق حوزه تخصصی خود منتشر کنند. در این میان تاکنون در مورد قاچاق ارز، طلا، سکه، نقره و سنگهای قیمتی، بانک مرکزی گزارشی منتشر نکرده است، در صورتی که گهگاه خبر میرسد قاچاقچیان طلا، جواهرات و ارز در یک نقطه دستگیر شدهاند.
رویداد مذکور در بخشهای دیگر هم صادق است، از اینرو انتظار میرود مرکز آمار و بانک مرکزی و هر یک از وزارتخانهها از این پس آمار قاچاق کالا و ارز را منتشر کنند و بخش خصوصی نیز به دلیل فعالیت در حوزه بازار، برآوردهای خود را در حوزه قاچاق منتشر کند تا دیدگاهها و آمارهای بخش دولتی و خصوصی در حوزه حجم قاچاق کالا و ارز به یکدیگر نزدیک شود.
در این میان، در حالی که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اخیراً از کاهش ۶۰ درصدی قاچاق پوشاک خبر داده و گفته است که دیگر مشکل پوشاک کشور قاچاق نیست، اما مجید افتخاری عضو هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک میگوید این اظهارات غیرکارشناسانه است و به دلیل ارزان تمام شدن کالای قاچاق و افزایش بهای تمام شده کالای ایرانی، قاچاق پوشاک امسال نسبت به سالهای اخیر بیسابقه بوده است.
افتخاری در گفتگو با ایسنا با اشاره به صحبتهای اخیر رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مبنی بر کاهش چشمگیر قاچاق پوشاک اظهار کرد: اخیراً ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اعلام کرده که قاچاق پوشاک یکسوم شده و به حدود ۵۰۰ میلیون دلار رسیده است. بنابراین مشکل قاچاق در بخش پوشاک وجود ندارد و دستگاههای دیگر باید موانع تولید را برطرف کنند، اما من به عنوان فردی که در بازار فعال هستم، این صحبتها را غیرکارشناسانه میدانم.
به گفته وی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای محاسبه قاچاق همه اقلام، شکاف عرضه و تقاضا را محاسبه میکند. این در حالی است که این مدل برای کالاهایی مانند سیگار که مصرف آن ثابت است درست است، اما در بخش پوشاک جوابگو نیست، چراکه بخش عمدهای از خرید پوشاک خرید لذتجویانه و برای تفریح است.
قاچاق ارزان شد، کالای ایرانی گران!
عضو هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک با بیان اینکه مجموعه روندهایی تمایل و گرایش به قاچاق را افزایش میدهد، تصریح کرد: در حال حاضر به دلیل شیوع ویروس کرونا بازارهایی که با برندهای معروف جهانی قرارداد بسته بودند سفارشات خود را کنسل کردهاند. این شرکتهای ترکی، بنگلادشی، چینی و ... نیز سفارشها را به صورت کیلویی میفروشند. اطلاعات کف بازار نشان میدهد محصولات قاچاق در حال حاضر حتی به صورت تنی و با قیمت خیلی نازل وارد کشور میشود تا جایی که مثلاً کالای ۵۰دلاری به صورت کیلویی تا ۵ دلار تهیه شده است.
وی افزود: موضوع دوم که باعث جذابیت کالای قاچاق شده، محدودیت غیرکارشناسانه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای واردات برخی مواد اولیه از جمله نخهاست که باعث شده قیمت کالای ایرانی بسیار گرانتر از متوسط دنیا تمام شود. بنابراین در شرایطی که کالای خارجی ارزان به کشور قاچاق میشود، بهای تمام شده کالای ایرانی افزایش قیمت داشته و این شکاف به قدری عمیق شده که گرایش به قاچاق افزایش یافته است. بهطور کلی پیشبینی میشود که در سال ۱۴۰۰ قاچاق به شکل بیسابقهای افزایش یابد.
افتخاری با اشاره به اینکه با وجود این دو نقطه آسیبپذیر مشخص نیست چگونه حرف از کاهش قاچاق پوشاک زده میشود، اظهار کرد: البته تحلیل ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، کاهش قاچاق به دلیل کاهش تقاضای پوشاک است.