گروه جامعه خبرگزاری فارس- بعد از ماجراهای #واکسن بخرید، این روزها با اینکه خرید واکسن کرونا سرعت گرفته و محموله‌های واکسن یکی بعد از دیگری وارد کشور شده و محدودیت سنی برای واکسیناسیون هم برداشته شده، هنوز تعداد قابل‌توجهی از هموطنان برای تزریق واکسن اقدام نکرده‌اند. نتایج نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در روزهای اخیر نشان داد 14.2 درصد از شهروندان بالای 18 سال کشور، اصلاً تمایلی به تزریق واکسن کرونا ندارند. علت عدم تمایل به دریافت واکسن در گروه‌های مختلف، متفاوت است اما در یک جمع‌بندی کلی، عدم اعتماد به واکسن، ترس از عوارض واکسن، مشکلات شخصی، عدم احساس نیاز به واکسن، مشکلات جسمانی و... به‌عنوان دلایل اصلی بیان شده‌است.
در این نوشته، ما با «ترس از عوارض واکسن» که با 29.4 در رده دوم قرار گرفته، کار داریم. ترسی که اغلب ریشه در شایعاتی دارد که دهان به دهان در جامعه منتقل می‌شود؛ همان حرفهای نگران کننده ای که بی‌آنکه دلیل و منطق علمی داشته باشد، باعث ایجاد ترس و تردید در افراد و معیار تصمیم‌گیری آنها می‌شود. برای بررسی برخی از مصادیق این ترس و پاسخ به آنها، سری به صفحات پزشکی که توسط پزشکان و متخصصان اداره می‌شوند، زده‌ایم که در دوران کرونا با جریان اطلاع‌رسانی تخصصی و رایگان، در کاهش نگرانی مردم و کمک به آنها در تصمیم‌گیری‌های درست نقش بسزایی داشته‌اند. بسیاری از این صفحات این روزها در زمینه واکسن کرونا هم، با سلاح علم در مقابل شایعات قد عَلَم کرده‌اند و تلاش می‌کنند به هموطنان کمک کنند بهترین تصمیم را برای سلامتی خود و جامعه بگیرند. اگر شما هم به دلیل ترس از عوارض بعدی، هنوز واکسن نزده‌اید، با ما در این واکسن‌گردی در صفحات پزشکی همراه باشید.
سندروم «آب مقطر»
در برخی موارد بعد از تزریق واکسن کرونا، افکار آزاردهنده‌ای به سراغ افراد می‌آید که در هر محفلی که می‌نشینند، مدام آنها را با دیگران هم به اشتراک می‌گذارند و با این کار، نه‌تنها هیچ کمکی به خودشان نمی‌کنند بلکه به‌اصطلاح توی دل بقیه را هم خالی می‌کنند. دکتر «علی کشاورز»(@dr.alikeshavarz1)، تعدای از این افکار مزاحم را به‌عنوان «سندروم آب مقطر» نامگذاری کرده. بیایید این افکار ناراحت‌کننده را با هم مرور کنیم؛
1) چرا وقتی می‌خواست واکسن رو تزریق کنه، مدام سرنگ‌ها رو جابه‌جا می‌کرد؟! چرا یه سری واکسن روی یه میز دیگه بود و یه چیزی رو داخل سرنگ کشید که من نفهمیدم چیه؟! من فکر می‌کنم واکسن‌های اصلی زیر میز بود و به من آب مقطر تزریق کردن!
2) من چرا بعد از زدن واکسن هیچ عوارضی پیدا نکردم؟ احتمالاً به من آب مقطر تزریق کردن! خواهرم رفته میدون x واکسن زده، خیلی بی‌حال شده ولی من که رفتم میدون y واکسن زدم، اصلاً علامتی نداشتم. فکر کنم واکسن‌های میدون x، اصلی بوده و به ما آب مقطر زدن!
3) وقتی دُز اول رو زدم، تب کردم ولی دُز دوم رو که زدم، هیچ علامتی نداشتم. نکنه به‌جای دُز دوم، آب مقطر تزریق کردن؟!...
چرا شما خربزه می‌خورید، دل درد می‌گیرید؟!
اگر شما هم با این شائبه‌های آب مقطری! دست‌به‌گریبانید، به پاسخ‌های آقای دکتر توجه کنید: «اگر شما در حین تزریق واکسن نتوانستید روی یک ویال یا شیشه را بخوانید یا اگر نتوانستید بفهمید کدام سرنگ با کدام ویال پر شده، این موضوع هیچ اهمیتی ندارد. قطعاً مسئول واکسیناسیون، کار خودش را بلد است و به‌درستی آن را انجام می‌دهد.
از طرف دیگر توجه داشته باشید که تب، بدن درد، سردرد، بی‌حالی، لرز و...، ازجمله عوارض واکسن است. اما در هیچ منبع علمی و تحقیقاتی گفته نشده اگر واکسنی این عوارض را ایجاد کند، به معنی اثرگذاری بهتر آن واکسن است. به عبارت دقیق‌تر، معیار اثرگذاری واکسن، بروز این عوارض نیست. مثلاً شما خربزه می‌خورید و دل درد می‌گیرید اما من می‌خورم و هیچ علامتی پیدا نمی‌کنم. هر دوی ما یک مدل خربزه خورده‌ایم. نه خربزه‌ای که من خوردم، شیرین‌تر بوده و نه خربزه‌ای که شما خوردید، خراب بوده. این تفاوت، به دلیل پاسخ متفاوت بدن ما به یک ماده غذایی یا دارویی است.
مطمئنی تحمل تزریق آب مقطر را داری؟
حالا اگر یک بار سیستم ایمنی بدن به واکسن واکنش نشان بدهد و دفعه بعد ندهد، چه کنیم؟ دکتر کشاورز در این باره می‌گوید: «لزومی ندارد هر بار شما دچار عوارض شوید. بنابراین این فرضیه را فراموش کنید که حتماً باید بعد از تزریق واکسن، علامت پیدا کنید.»
اما جالب‌ترین بخش ماجرا، پاسخ به شائبه تزریق آب مقطر است. آقای دکتر در این باره می‌گوید: «تزریق آب مقطر، بسیار دردناک و سوزناک است. علتش هم این است که میزان غلظت و املاح آب مقطر با بافت بدن شما متفاوت است و این تفاوت باعث این درد می‌شود. بنابراین اگر به شما آب مقطر تزریق شود، تا چند دقیقه درد می‌کشید و جیغ و داد خواهید کرد.»
اگر واکسن بزنم، ناقل می‌شوم
برخی افراد نگرانند با تزریق واکسن، ناقل شوند و باعث آلودگی اطرافیان خود به ویروس کرونا شوند. گردانندگان صفحه «مجله پزشکی دارو طب» برای رفع این نگرانی، این توضیحات را ارائه کرده‌اند: «واکسن زدن، با آلوده شدن به ویروس، تفاوت دارد. اغلب واکسن‌های کرونا، از ویروس کشته یا ضعیف شده تولید شده‌اند؛ درست مثل واکسن فلج اطفال یا اغلب واکسن‌های آنفلوآنزا. در مابقی واکسن‌ها هم، یا فقط قطعاتی از ویروس یا صرفاً پروتئین‌های غیرقابل تکثیر ویروس وجود دارد. بنابراین این واکسن‌ها با وارد کردن ویروس ضعیف یا کشته شده به بدن، سیستم ایمنی را با ویروس مواجه می‌کنند. سیستم ایمنی تحریک می‌شود و بعد از مدتی از تزریق دُز اول، نسبت به ویروس تا حدی ایمنی پیدا می‌کند. در ادامه، تزریق دُز دوم باعث می‌شود این ایمنی، کامل‌تر شود. خب، طبیعتاً با تحریک سیستم ایمنی بعد از تزریق واکسن، ممکن است علائمی در بدن بروز کند. این همان علائم خفیفی است که برخی افراد تجربه می‌کنند. اما این به معنای آلودگی افراد نیست.
شاید بگویید: برخی افراد بعد از تزریق واکسن، مبتلا به کرونا شده‌اند. این قابل قبول است؟ بله. این امکان وجود دارد. همان‌طور که گفته شد، بلافاصله بعد از تزریق واکسن، ایمنی به وجود نمی‌آید و ایجاد مقاومت در بدن نسبت به ویروس در هر نوبت تزریق، حدود دو هفته طول می‌کشد. خب، در این فاصله ممکن است فرد به کرونا مبتلا شود و طبیعی است که وقتی فرد درگیر کرونا می‌شود، می‌تواند ناقل باشد، حتی اگر واکسن زده باشد. بنابراین باید مراقبت کند. اما همین افراد هم بعد از بهبودی، با گذشت مدت زمان مناسبی (در موارد خفیف، بعد از حدود 4 هفته) می‌توانند برای تزریق دُز دوم اقدام کنند.»
اما خبر خوب این است که با تزریق واکسن، نه‌تنها خود فرد بعد از 2 هفته به سطح قابل قبولی از ایمنی در مقابل ویروس کرونا می‌رسد، بلکه میزان ناقل بودن او بسیار کاهش پیدا می‌کند. یعنی حتی اگر در محیط‌های آلوده و در معرض ویروس هم باشد و تبدیل به ناقل بی‌علامت کرونا شده باشد، ویروس کمتری را با خود به خانه می‌برد. بنابراین تزریق واکسن توسط هر فرد، در مصونیت خانواده‌اش در مقابل ویروس کرونا هم مؤثر خواهد بود.
نمی‌توانم واکسن بزنم چون بیمارم
اما ترس برخی افراد نسبت به تزریق واکسن، ریشه در بیماری آنها دارد. این افراد تصور می‌کنند واکسن می‌تواند به تشدید شرایط بیماری‌شان منجر شده و آنها را با دردسرهای پیش‌بینی‌نشده مواجه کند. اما متخصصان معتقدند جز گروه‌هایی خاص، اغلب بیماران با مشورت با پزشک خود، منعی برای واکسیناسیون ندارند. برای مثال، در صفحه داروسازی «دکتر عبیدی» (@dr_abidipharma) درباره واکسیناسیون بیماران مبتلا به دیابت اینطور اطلاع‌رسانی شده: «تمامی واکسن‌های کووید مورد استفاده در کشور، مراحل مطالعات بالینی را با موفقیت پشت سر گذاشته و اثربخشی و ایمنی‌شان در افراد مبتلا به دیابت موردتایید است.
مبتلایان به دیابت اگر نگران عوارض واکسن کرونا هستند، باید بدانند شایع‌ترین عارضه تزریق واکسن، درد، تورم و قرمزی محل تزریق است و لرز، خستگی و سردرد هم از دیگر عوارض است. به لحاظ بروز عوارض واکسن کرونا، تفاوتی میان بیماران مبتلا به دیابت و دیگران وجود ندارد اما به این بیماران، استراحت یک روزه و در دسترس بودن داروهای کنترل قند خون پس از تزریق واکسن توصیه می‌شود.»
صرع و آلرژی دارم، واکسن بزنم؟
بیماران مبتلا به صرع هم ازجمله عزیزانی هستند که تردیدهایی درباره تزریق واکسن کرونا دارند. متخصصان مرتبط با صفحه داروسازی دکتر عبیدی برای این دسته از بیماران هم خبرهای خوبی دارند: «خطر واکسن‌های کووید برای افرادی که دارای بیماری‌های عصبی مانند صرع هستند، مشابه با سایر افراد است. بنابراین مبتلایان به صرع می‌توانند نسبت به تزریق واکسن اقدام کنند. این واکسن‌ها با داروهای صرع تداخل هم ندارند. بنابراین بیماران مبتلا به صرع می‌توانند به مصرف داروهای خود طبق دستور پزشک ادامه دهند. واکسن‌های کووید مانند سایر واکسن‌ها می‌توانند در برخی افراد عوارض جانبی خفیف سا متوسطی مانند تب ایجاد کنند. اگر مبتلایان به صرع نگران بروز تب بعد از تزریق واکسن کرونا هستند، می‌توانند با مشورت با پزشک خود از داروهای کاهش‌دهنده تب به مدت 4 ساعت پس از تزریق واکسن استفاده کنند.»
اما آیا بیمارانی که سابقه آلرژی و حساسیت دارند هم می‌توانند واکسن کرونا دریافت کنند؟ دکتر «الهه بیگدلی»(@dr.elahe.bigdeli.sh) در پاسخ به این سئوال می‌گوید: «افرادی که سابقه آسم، کهیر، حساسیت فصلی یا آلرژی به غذا، دارو یا سایر واکسن‌ها داشته‌اند، منعی از جهت دریافت واکسن کووید ندارند. افرادی که سابقه آلرژی شدید (آنافیلاکسی) به غذا یا دارو داشته‌اند هم می‌توانند واکسن تزریق کنند اما این افراد بعد از تزریق واکسن، 30 دقیقه در مرکز واکسیناسیون بمانند تا از نظر علائم پایش شوند. اگر به دنبال تزریق واکسن، آنافیلاکسی و آلرژی فوری رخ بدهد، دیگر نباید آن برند واکسن برای فرد تزریق شود.»
جوانان واکسن نزنند؛ سکته قلبی می‌کنند!
با برداشته شدن محدودیت سنی در واکسیناسیون کرونا، به موازات اینکه موجی از امید در جامعه ایجاد شد، برخی اظهارنظرها باعث شد نگرانی‌هایی درباره واکسیناسیون جوانان ایجاد شود. انتشار برخی اخبار و گزارش‌ها از کشورهای دیگر، شاید جرقه اولیه این حساسیت‌ها را زد؛ گزارش‌هایی که از بروز مشکلات قلبی در تعدادی از مردان جوان و ایست قلبی یک پسر ورزشکار 16 ساله پس از تزریق اولین دُز واکسن و در هنگام بلند کردن وزنه حکایت داشت. این‌ها هشدارهایی بود که می‌گفت ورزش سنگین 48 ساعت بعد از تزریق واکسن، می‌تواند منجر به ایست قلبی یا نارسایی قلبی در افراد جوان شود.
دکتر «فریا حمزه زاده»(@frya.hamzezadeh) در صفحه خود با توضیحاتی درباره این نگرانی، روشنگری کرده و می‌گوید: «جوانان، هیچ مانعی برای تزریق واکسن ندارند. فقط با توجه به سبک زندگی این قشر، قبل و بعد از تزریق واکسن باید ملاحظاتی را رعایت کنند. به‌طور کلی به همه افراد ازجمله جوانان توصیه می‌شود 48 تا 72 ساعت بعد از تزریق واکسن از ورزش‌های سنگین و فعالیت‌های بدنی شدید خودداری کنند، به‌ویژه اگر دچار عوارض شده‌اند. بعد از آن هم باید چند روز پس از تزریق، آرام‌آرام و با انجام حرکات ساده و سبک، ورزش را شروع کنند. نکته بعدی این است که جوانان قبل و بعد از تزریق واکسن باید از استعمال سیگار، قلیان و نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنند. این مواد، با دِهیدره کردن بدن و دفع آب بدن، می‌توانند منشأ آسیب و عوارض باشند. این کم‌آبی و تضعیف سیستم ایمنی بدن ناشی از مصرف سیگار و قلیان و... باعث می‌شود در صورتی که عوارض واکسن بخواهد خودش را در بدن شما نشان دهد، این عوارض شدیدتر شود. با همین نگاه، توصیه می‌شود بعد از تزریق واکسن، با مصرف فراوان آب و مایعات، بدن را هیدراته کنید و با مصرف ویتامین‌های مختلف، بدن را تقویت کنید.»
اما جوانان باید مراقب یک اشتباه محاسباتی هم باشند؛ تزریق واکسن به معنی پایان محدودیت‌ها نیست. دکتر حمزه زاده در این باره می‌گوید: «با توجه به اینکه جوانان تمایل دارند در جمع‌های دوستانه حاضر شوند، باید توجه داشته باشند با تزریق یک دُز واکسن، ایمنی چندانی در بدن ایجاد نمی‌شود و همچنان باید در مکان‌های شلوغ، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرد. حتی بعد از تزریق دو دُز هم، همچنان باید ماسک بزنند و فاصله اجتماعی را مراعات کنند تا اینکه جامعه به حد قابل قبولی از تزریق دو دُز واکسن برسد.»
انتهای پیام/
