سلامت نیوز:تجربه سال‌های اخیر نشان داد هیچ‌وقت تهدید در چرخه مقابله با آلودگی هوا موفق نبوده و هر سال آلاینده‌های بنزینی، گازوئیلی و مازوتی، دود خاکستری خود را در نیمه دوم سال بر فراز شهرهای بزرگ کشور گسترانده‌اند. شواهد موجود نشان می‌دهد امسال نیز باید منتظر این بلای فراگیر و استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع باشیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،مازوت‌سوزی بحرانی فراگیر برای زندگی 45میلیون ایرانی ساکن کلانشهرهاست که به‌علت کمبود منابع تامین گاز، به‌عنوان نقشه پشتیبان برای تولید برق در زمستان استفاده می‌شود. دیروز مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران در این‌باره اعلام کرد: «به‌هیچ وجه اجازه مصرف مازوت را در تهران نخواهیم داد.» سعید محمودی در کمیته تخصصی پیشگیری آلودگی هوا گفت: «اولویت اصلی در ایام پیش رو نظارت و پایش محیط‌زیستی در حوزه آلودگی هواست.
چرا که در فصل سرما در کنار آلودگی هوا و پدیده اینورژن به‌احتمال زیاد با توجه به مدل‌های پیش‌بینی آب و هوا و کاهش بارندگی، با کانون‌های گردوغبار در استان تهران مواجه خواهیم بود.» وی تصریح کرد: «در این برنامه حتی واحدهایی که دارای سامانه پایش لحظه‌ای هستند و یا اقدام به‌خوداظهاری کرده‌اند به‌طور روزانه و هفتگی بازدید و رصد می‌شوند.»
مازوت تنها جایگزین است؟
هفته گذشته وزیر نفت جمله‌ای گفت که به وضوح نشان می‌دهد در سال‌جاری نیز باید منتظر استفاده از مازوت در نیروگاه‌های کشور بود. به‌گفته جواد اوجی، «با توجه به روند رو به رشد مصرف گاز در کشور پیش‌بینی می‌شود ۲۰۰میلیون مترمکعب در روز کسری گاز داشته باشیم.»
حال سؤال این است که با وجود این کمبود واضح، آیا برق خانگی قطع می‌شود؟ یا برنامه دیگری به‌عنوان نقشه پشتیبان برای تولید برق حرارتی وجود دارد؟ ناگفته پیداست که تجربه سال گذشته تکرار خواهد شد. این درحالی است که هیچ سوخت دیگری برای تولید برق در نیروگاه‌های کشور وجود ندارد و مازوت تنها انتخاب جایگزین است.
تجربه تلخ 99
پاییز سال گذشته مسئولان وزارت نفت اعلام کردند که چیزی به اسم مازوت‌سوزی حوالی شهرهای بزرگ ندارند، اما رهگیری اکسیدهای گوگرد نشان داد در برخی شهرها به وضوح پدیده‌ای به نام مازوت‌سوزی وجود دارد. حتی برخی اداره کل‌های محیط‌زیست در شهرهایی نظیر تهران و اراک موضوع استفاده از مازوت در چرخه نیروگاهی را از اساس منکر شدند، اما سهم بالای گوگرد در هوای تهران، کرج، اراک، تبریز و قم نشان داد مازوت‌سوزی ادامه دارد. 3ماه پس از این فرافکنی‌ها، بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت 14دی در این‌باره گفت: مایل به استفاده از مازوت نیستیم ولی چاره دیگری نمانده است.در پی 5گزارش در پاییز 99 و شواهدی که از مازوت سوزی برخی نیروگاه‌های کشور منتشر شد، حکم پلمپ نیروگاه مازوت‌سوز شازند اراک صادر شد و پایش صنایع و مصرف‌کنندگان این سوخت در شهرهای بزرگ آغاز شد.
حتی معاون وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست به همشهری گفت که با نیروگاه طوس مشهد نیز برخورد می‌شود و صنایع مازوت‌سوز رباط کریم تهران و اصفهان نیز زیر ذره‌بین هستند. همه این اقدامات در شرایطی رخ داد که هوای شهرهای بزرگ دست‌کم 2ماه سراسر آلوده را از سر گذرانده بود و دیگر نیازی به برخورد نبود چرا که با کاهش سرمای هوا، گاز کفاف مصرف نیروگاهی را می‌داد. در عین حال خبری از پیگیری این برخوردها در رسانه‌ها منتشر نشد.
آمار مازوت‌سوزی
19مهرماه مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، آمار مصرف مازوت در نیروگاه‌های کشور را اعلام و عنوان کرد که برنامه کاهش مصرف مازوت در دستور کار است. به‌گفته جلیل سالاری، سال گذشته آمار مصرف سوخت مایع(گازوئیل) در نیروگاه‌ها 16میلیارد لیتر و مصرف نفت کوره(مازوت) در نیروگاه‌ها بیش از 6میلیارد لیتر بود که عمده این مقدار در ماه‌های سرد به‌دلیل کمبود گاز طبیعی در نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار گرفت. سالاری تأکید کرده است که میزان مصرف گاز در کشور نیز 8درصد نسبت به سال 99 افزایش یافته است.
این اعداد درحالی اعلام می‌شوند که به گزارش خبرگزاری ایرنا، سهم تولید مازوت از مجموع تولیدات پالایشگاهی ۱۸ درصد است. همچنین آمارهای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد که اکنون بیش از نصف مخازن ذخیره مازوت نیروگاه‌ها و شرکت ملی پخش فرآورده نفتی خالی است. این ظرفیت خالی حدود ۲ میلیارد لیتر است و هم‌اکنون حدود ۲میلیارد لیتر مازوت در کشور وجود دارد.
آیا کاری از کسی ساخته است؟
تجربه‌های موفق داخلی و خارجی در عرصه کنترل آلودگی هوای ناشی از احتراق مازوت کم نیست. در سوئیس، بلژیک، چین و کره‌جنوبی برای صنایع و نیروگاه‌هایی که ناچارند مازوت مصرف کنند، قوانین سختگیرانه نصب فیلتر وجود دارد. این صنایع که در اصفهان و اراک نیز برخی از آنها وجود دارند، در روند استفاده از سوخت مازوت باید از سولفور سوخت در حد استاندارد استفاده کنند که کمترین میزان آلایندگی را دارد و زیر یک درصد وزن حجمی نفت کوره است. در گام دوم فیلتراسیون در دستور کار است و آنها باید به فیلترهای مخصوص جذب آلاینده‌ها تجهیز شوند تا از انتشار آلایندگی جلوگیری شود. در گام سوم نیز جریمه‌های سنگین نهادهای نظارتی توانسته به وضوح مصرف مازوت آنها را به بالاترین کیفیت ممکن برساند.
مرگ و مازوت
مازوت یکی از هیدروکربن‌های سنگین نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا و بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید و چون سیاه‌رنگ است به نام نفت سیاه یا نفت کوره نیز خوانده می‌شود. این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها، تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی و برخی نیروگاه‌هاست. نفت کوره به‌علت هیدروکربن‌های سنگین، دارای ترکیبات گوگردی، اکسیژنه و فلزات است و به‌دلیل سنگینی به‌آسانی نمی‌سوزد، در چرخه احتراق نیز اکسیدهای کربن و اکسیدهای گوگرد بسیاری برجا می‌گذارد که 95درصد آن سمی و سرطان‌زاست. احتراق مازوت و ذرات ایجادشده ناشی از آن، نقشی مستقیم در آلودگی هوا دارد و ترکیبات سمی فراوانی در آسمان پراکنده می‌کند.
