سلامت نیوز: بار دیگر انتشار تصاویری نگران کننده از رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو که نشان میدهد، در قلمرو جنوبی شهرستان نطنز- مهاباد و جعفرآباد - شاهد شکافها و فرونشستهای فراوان ایجاد شده، همه را بیشتر به این باور رسانید که «فرونشست زمین اصفهان را میبلعد!»
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،و محمد درویش با انتشار این تصاویر نوشت: «شگفت آنکه همچنان چاهها فعال، محصولات آببر کشت شده و کارخانه فولاد نطنز به افزایش بارگذاری مشغول است!» این گفتهها در حالی مطرح میشود که استان اصفهان، با پدیده فرونشست شدید زمین مواجه است و طی چند وقت گذشته نهتنها در دشتهای این استان، بلکه فرونشست زمین به آثار و ابنیه تاریخی این استان رسیده و ترکهای زخیم و عمیق در پل تاریخی «سی و سه پل» موجب نگرانی کارشناسان شده است.
چندی پیش نیز تصاویــر تکان دهنده از خالی شدن شهرک نیروی هوایی شاهین شهر که تا چند سال پیش، حدود شش هزار نفر را در خود جای میداد، همه را به یاد فاجعه «چرنوبیل» انداخت، اما اینبار بارانهای اسیدی و خطرناک در کار نبود، بلکه زمین زیر پای مردم خالی شده و هر لحظه امکان بروز فاجعه وجود داشت. این پدیده در شرایطی در کشور بیشتر نمود پیدا میکند که دیگر فرونشست زمین «هشدار» نیست بلکه به تهدید جدی تبدیل شده است.
تا چندی پیش کارشناسان، مخاطرات فرونشست زمین را کج شدن لولههای گاز و آب در زیر زمین، کج شدن ساختمانها و دکلهای برق و همچنین خمیده شدن ریل قطارها میدانستند، اما بررسی تحلیلی و آماری کارشناسان سازمان زمینشناسی و کارشناسان محیطزیست نشان میدهد یکی از دلایل از خط خارجشدنِ قطارها از ریل بهویژه در محور ورامین به مشهد، اصفهان به شیراز و... پدیده فرونشست زمین بوده است.
صدها کیلومتر جاده و پل و کیلومترها دکل انتقال نیرو و لولههای گاز، نفت و آب نیز تاکنون شکسته و خسارتدیده و خسارتهای هنگفتی به منازل مسکونی واردشده است و همه اینها نشان از این موضوع از مرز هشدار به تهدید رسیده و با شرایط فعلی کار ترمیم و جان بخشیدن به زمین خالی بسیار دشوار شده است.
18 استان درگیر فرونشست زمین
چندی پیش یکی از مسئولان گفته بود که با توجه به کاهش بارندگی، فرونشست زمین در آبان و آذرماه امسال تشدید میشود، اما بد نیست برای بررسی وخاومت ماجرا، نگاهی به آخرین آمارهای دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی بیندازیم که علی بیت اللهی با بیان اینکه نزدیک به حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت شهری در زونهای فرونشستی با نرخهای متفاوت واقع شدند، گفت: بررسیهایی که به صورت کشوری انجام شده نشان داده میشود که از ۳۱ استان در ۱۸ استان شاهد رخداد فرونشست هستیم. همچنین زمینهای ۳۱ شهر از استان اصفهان، ۳۰شهر از تهران، ۲۵ شهر از استان کرمان و ۲۴ شهر از استان خراسان رضوی دچار فرونشست شدند. در استانهای البرز، فارس، یزد، همدان، مرکزی و... این فرونشستها مشاهده میشود.
یکی از نکات دیگر مهم این پدیده این است که روی این زونها ساختمانهایی با بنای خشت و گل در محیطهای روستایی و اماکن باستانی و فرهنگی قرار دارد که در اثر فرونشست زمین دچار شکاف و ترک میشوند. ترک خوردگی موجب نامقاوم شدن ساختمانها شده و زلزلههایی با قدرت متوسط نیز ممکن است موجب تخریب این ساختمانها شود.»
وی در ادامه صحبتهایش آمار تکان دهنده دیگری ارائه میدهد: «بیش از ۶۰۰ دشت در گستره کشور فرونشست زمین در حال رخ دادن است و شرایط تعدادی از آنها به یک حالت فوق بحرانی رسیده، بهطوری که در بعضی از این مناطق ممنوعیت حفر چاه اعمال شده و در برخی از دشتها هم فقط برای تأمین آب شرب مجوز حفر داده میشود. همه موارد ذکر شده بر زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم و روی کشاورزی و امنیت غذایی کشور تاثیر دارد و فرونشست به حد بحرانی رسیده است.»
کوچ اجباری مردم چهارمحال و بختیاری
عمق فاجعه زمانی بروز پیدا میکند که در استانی مانند چهارمحال و بختیاری که همیشه به رودهای پرآب و دشتهای سرسبز شهرت داشته، با چالش خشکسالی و فرونشست زمین که از سوی استان هممرز اصفهان در حال پیشروی است، مواجه شده، در این شرایط برخی از کارشناسان از کوچ اجباری 50 درصد از مردم این استان خبر میدهند!
این یعنی فاجعه. در این رابطه سید هاشم فاطمی، کارشناس مسائل آب در چهارمحال و بختیاری گفته است: «با نگاه به آمار و اطلاعات مشخص است که منابع آبی استان طی دو دهه گذشته حدود ۴۰ درصد کاهش یافته و احتمالا این روند ادامهدار خواهد بود، اکنون بیان میکنیم طی چند سال آینده و با اتمام ذخایر آب زیرزمینی بخش وسیعی از استان به کویری مرتفع تبدیل و حداقل ۵۰ درصد مردم این استان مجبور به کوچ اجباری خواهند شد.
این استان دارای ۱۰ دشت اصلی بوده که از این تعداد چهار دشت ممنوعه بحرانی و شش دشت نیز ممنوعه است.» وی با اشاره به حساس بودن دشتهای چهارمحال و بختیاری، بیان کرد: «ضخامت آبرفت در دشتهای استان متوسط بین ۵۰ تا ۶۰ متر است و چنین دشتهایی به دلیل بارش کم و خشکسالیهای پی در پی سریعا تخلیه میشوند. در این شرایط میزان فرونشست در دشت خانمیرزا حدود ۱۲۰ و در دشت شهرکرد حدود ۴۰ سانتیمتر بوده که انجام مطالعات لازم برای جلوگیری از این امر، ضروری است.»
پرکردن شکاف زمین با کامیون
با این حال محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست یونسکو گفته است: «به نظر میرسد میزان اضافهبرداشت از آبخوانهای استان اصفهان حدود 10 تا 15 میلیارد مترمکعب است.» این به معنی آن است که اگر حتی یک قطره از آب زایندهرود برای هیچ نوع مصرفی برداشت نشود بین 15 تا 20 سال زمان میبرد تا اصفهان برخوردار از ویژگی زایندهرود بتواند کسری بیلان را جبران کند.
این در حالی است که مسئولان آب استان حتی نتوانستهاند حقابه گاوخونی به میزان 170 تا 200 میلیون متر مکعب در سال را تامین کنند آنچه که مشخص است، وضعیت تابآوری اصفهان چون شیراز، تهران و مشهد از مرزهای فاجعه گذشته است. وضعیت به حدی خراب و تکاندهنده است که برای پرکردن شکافهای پیرامون تختجمشید و نقشرستم و مخفینگه داشتن آنها از چشم گردشگران با کامیون خاک گودالها و شکافها را پیوسته محو میکنند.
چندی پیش محمد درویش، فعال محیط زیست نیز این موضوع را تایید کرد و خطاب به مسئولان گفت که پر کردن شکافها با لودر و کامیون در مناطقی مثل فرودگاه اصفهان، خانهاصفهان، شهرک نیروی هوایی، تختجمشید، نقش رستم، در میناب، معینآباد ورامین، طاهرآباد کاشان، ابردژ و هر منطقه دیگر در معرض فرونشست، مثل شیرین کردن آب دریا با شکرپاش خانگی است.
متاسفم که برخی مسئولان در مواجهه با پخش گزارشهای من و هشدار به عقوبت، با راهبردهای به مانند زیر فرش کردن آشغالها درصدد انکار، تهدید و تحدید برآمده و از همراهانم خواستهاند تا آنچه گفتهاند را تکذیب کنند. چراکه برخی میخواستهاند زمینها را متری ۵۰ میلیون تومان بفروشند و حالا بیم ضرر جدی است.»