نایب رئیس انجمن داروسازان ایران ضمن هشدار نسبت به بزرگتر شدن ناصرخسروی مجازی، درباره اقدام غیرقانونی برخی اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها جهت فروش اینترنتی دارو و مکمل‌ها، گفت: زمانیکه این اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها وارد این موضوع می‌شوند، نظارت عملا برداشته می‌شود؛ چراکه در این صورت مشخص نیست که دارو چگونه حمل می‌شود، اینکه آیا دارو جزو لیست مجاز دارویی کشور هست یا خیر و... و خدا می‌داند که دارو از کجا وارد این سیستم‌ها شده، آیا از ناصرخسرو آمده یا از جای دیگر؟.
دکتر سیدعلی فاطمی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به ماجرای فروش اینترنتی دارو از سوی سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی مانند دیجی‌کالا و اسنپ دکتر، گفت: واقعیت این است که اقدامی که در این زمینه اسنپ دکتر انجام می‌دهد، با اقدام دیجی‌کالا متفاوت است و جنبه‌های تخطی از قانون اسنپ دکتر به مراتب بیش از دیجی‌کالا است؛ زیرا دیجی‌کالا اکنون رسما دارو نمی‌فروشد، بلکه وارد مکمل‌ها شده است. در حالی که اسنپ‌دکتر از بیماران نسخه قبول می‌کند و از طریق برخی داروخانه‌ها که اصلا مشخص نیست کدام داروخانه‌ها هستند و اصلا داروخانه هستند یا خیر، دارو را به درب منزل مردم می‌رساند.
از فروش اینترنتی دارو تا مشخص نبودن منشاء ارسال داروها
وی افزود: اسنپ‌دکتر حتی داروهای نسخه‌ای و حتی آمپول‌های تزریقی را برای بیمار ارسال می‌کند. این اقدامات تخلفی بسیار محرز و آشکار است. بر اساس بند "ب"، ماده ششم قانون توسعه تجارت الکترونیکی، فروش دارو مطلقا ممنوع شده است و هیچ ارگان و سازمانی حتی داروخانه، حق فروش دارو را به صورت اینترنتی ندارد.
فاطمی ادامه داد: اسنپ دکتر قراردادهایی را می‌نویسد و صراحتا هم در قرارداد ذکر می‌کند که همه مسئولیت‌های قانونی برعهده داروخانه است؛ به طوری که اگر قرار باشد در موردی کسی را توبیخ کنند، عملا داروخانه است که تنبیه می‌شود. بنابراین هم قراردادی که با داروخانه‌ها می‌بندند، غیرقانونی است و از خودشان سلب مسئولیت می‌کنند و هم به طور کلی طبق قانون توسعه تجارت الکترونیکی فروش اینترنتی دارو مطلقا ممنوع است.
وی همچنین گفت: در عین حال بر اساس ماده هشتم قانون توسعه تجارت الکترونیک، صراحتا اعلام می‌کند که باید منشاء ارسال کالا مشخص باشد، اما در اسنپ دکتر، از آنجایی که مشخص نیست که چه داروخانه‌هایی دارند با این اپلیکیشن این همکاری غیرقانونی را انجام می‌دهند، زمانیکه دارویی ارسال می‌شود، مشخص نیست که از کدام داروخانه آمده است و این نگرانی وجود دارد که اصلا داروخانه‌ای وجود نداشته باشد و این داروها از خارج از شبکه رسمی تامین شوند. زیرا اصلا قابل رهگیری نیست که داروها از کدام منشاء ارسال می‌شود.
چرا برخورد لازم با اپلیکیشن‌های فروش اینترنتی دارو انجام نمی‌شود؟
فاطمی تاکید کرد: وزارت بهداشت هم فقط یک ضابطه فروش اینترنتی برای داروخانه‌ها تدوین کرده که در آن دارو را استثناء کرده و اعلام شده دارو نمی‌تواند در بستر الکترونیک فروخته شود. بر این اساس این اقدام هم با قوانین وزارت بهداشت و هم با قانون توسعه تجارت الکترونیک مغایرت دارد. این موارد در مراجع قضایی قابلیت پیگیری دارد و نمی‌دانیم چرا وزارت بهداشت برخورد لازم را با اسنپ دکتر و داروخانه‌هایی که دارند این همکاری غیرقانونی با این پلتفرم را دارند، انجام نمی‌دهد.
وی گفت: در عین حال بحث دیجی‌کالا متفاوت است. این سایت وارد نسخه‌گیری یا فروش دارو نشده است و صرفا مکمل‌های غذایی را از طریق داروخانه‌ها ارسال می‌کند که البته این هم از نظر ضوابط وزارت بهداشت غیرقانونی است. بر اساس تبصره ۳، ماده ۳ قانون امور مقررات پزشکی و دارویی همه ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی جزو دارو محسوب می‌شوند. بنابراین باز هم بر اساس قانون توسعه تجارت الکترونیک از آنجایی که مکمل هم دارو است، حق فروش آن به صورت اینترنتی وجود ندارند. از طرفی در آذر ماه سال ۱۳۹۹ سازمان غذا و دارو به صورت مکتوب به همه داروخانه‌ها اعلام کرد که همکاری با دیجی‌کالا برای فروش مکمل‌های غذایی ممنوع است، اما باز متاسفانه شاهدیم که این اقدام انجام می‌شود. البته دیجی‌کلا برخلاف اسنپ دکتر که اسم داروخانه‌ها را مخفی نگه می‌دارد، حداقل این کار را انجام نمی‌دهد و مشخص است که از کدام داروخانه ارسال می‌کند.
وقتی "منشاء" و "سلامت" دارو قابل ردیابی نیست!
فاطمی گفت: البته ما در انجمن داروسازان و سازمان غذا و دارو دنبال این هستیم که با داروخانه‌هایی که این همکاری را با این سایت‌ها انجام می‌دهند، برخورد کنیم. زیرا برخلاف قوانین است. داروخانه باید خودش اقدام به فروش کند و بر اساس قوانین، فروش واسطه‌ای کالاهای سلامت‌محور ممنوع است و حق ندارد از پلتفرم خاصی این اقدام را انجام دهد؛ چراکه وقتی دارو و... از طریق پلتفرم‌ها به فروش می‌رسند، کنترل اینکه واقعا منشاء ارسال کجا بوده و به دست چه کسی رسیده است، مشخص نیست و قابل ردیابی نیست که آیا نظارت مسئول فنی روی دارو کافی بوده یا خیر؟. بر همین اساس هم سازمان غذا و دارو و ما به عنوان انجمن با این اقدام مخالفیم.
وی تاکید کرد: در عین حال وقتی منشاء ارسال دارو مشخص نیست، ممکن است دارو از خارج از شبکه وارد سیستم شود و داروی قاچاق وارد شود و به دست مردم برسد. همچنین مشخص نیست که دارو در چه شرایطی حمل می‌شود. حتی برخی مکمل‌های ما که پروبیوتیک هستند، نیاز به نگهداری در یخچال دارند و مشخص نیست که چیزی که دارد ارسال می‌شود، آیا زنجیره سرمایی برایشان رعایت شده است یا خیر. حتی دیده شده که داروی تزریقی از طریق اسنپ دکتر ارسال شده است که می‌تواند مسائل جدی به بار آورد. ما به طور جد پیگیر برخورد با این موضوع هستیم.
به داروفروشان اینترنتی اعتماد نکنید
فاطمی گفت: نه‌تنها در ایران، بلکه در اغلب کشورهای دنیا فروش اینترنتی دارو ممنوع است. به هر حال دارو را نمی‌توان از خارج از زنجیره تامین دریافت کرد. بهانه‌هایی مانند شلوغی و کرونا هم عذر موجهی نیست. اکنون تعداد داروخانه‌ها در ایران بسیار زیاد است و در هر خیابان چندین داروخانه وجود دارد و به راحتی می‌توان دارو را تهیه کرد و در موارد ضروری می‌توان از داروخانه خواست که دارو را ارسال کند. در این صورت زیر نظر مسئول فنی بوده و خیال‌مان راحت‌تر است. زمانیکه پلتفرم واسطه‌ای وارد کار می‌شود، نظارت عملا از بین می‌رود. به مردم توصیه می‌کنیم که مطلقا خریدهایشان را اعم از دارو، مکمل و سایر کالاهای سلامت‌محور از داروخانه انجام دهند و به هیچ شبکه اجتماعی یا وب‌سایت برای فروش دارو اعتماد نکنند. استثنائا می‌توانند اقلامی مانند مکمل‌ها را از سایت خود داروخانه‌ها خریداری کنند. اگر قرار است یک روزی فروش اینترنتی دارو هم وجود داشته باشد، باید از داروخانه آغاز شود که مسئول فنی دارد.
جولان قاچاقچیان دارو در فضای مجازی
وی گفت: در مجموع زمانیکه این اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها وارد این موضوع می‌شوند، نظارت عملا برداشته می‌شود، مشخص نیست که دارو چگونه حمل می‌شود، اینکه آیا دارو جزو لیست مجاز دارویی کشور هست یا خیر و... و خدا می‌داند که دارو از کجا وارد این سیستم‌ها شده، آیا از ناصرخسرو آمده یا از جای دیگر. اکنون بیشتر قاچاقچیان دارو دارند از طریق شبکه‌های مجازی داروهایشان را می‌فروشند و این پتانسیل وجود دارد که سر از این پلتفرم‌ها درآورند. به‌گونه‌ای ناصرخسروی مجازی اکنون دارد بزرگتر از ناصرخسرو حقیقی می‌شود. در این صورت مردم هم پول‌شان هدر می‌رود و هم ممکن است سلامت‌شان به خطر افتد.
