در اواخر آبان (میانه‌ی نوامبر) امسال آسمان شب نمایش زیبایی را از حضور ماه و سیاره‌های منظومه‌ی شمسی برای علاقه‌مندان تدارک دیده است.
اگر این شب‌ها به آسمان نگاه کنید می‌توانید از ۱۵ تا ۲۰ آبان (۶ تا ۱۱ نوامبر) ماه را پس از غروب خورشید تماشا در جنوب و جنوب غربی آسمان ببینید که از کنار سیاره‌های ناهید، زحل و مشتری می‌گذرد. اگر در ۷ و ۸ نوامبر (۱۶ و ۱۷ آبان) بیرون بروید، هلال ماه چند روزه را در فاصله‌ای نزدیک از سیاره‌ی درخشان ناهید خواهید دید که منظره‌ای بسیار تماشایی است.
و از هم‌اکنون تا میانه‌ی آذر (اوایل دسامبر) مشتری و زحل را خواهید دید که هر شب به زهره نزدیک‌تر می‌شوند. همچنین یک ماه‌گرفتگی جزئی در راه است که در ۱۸ و ۱۹ نوامبر (۲۸ آبان) روی می‌دهد و ماه برای چند ساعت در سایه‌ی زمین فرو می‌رود تا طولانی‌ترین ماه‌گرفتگی سال ۲۰۲۱ را رقم بزند.
اگر آب‌وهوا اجازه دهد، ماه‌گرفتگی از هر منطقه‌ای که ماه برای آن در طول ماه‌گرفتگی در بالای افق ظاهر شود، قابل مشاهده خواهد بود که بسته به منطقه‌ی زمانی، ماه‌گرفتگی می‌تواند زودتر یا دیرتر روی دهد اما با توجه به ویژگی‌های بیان شده و اینکه به وقت تهران در روز روی می‌دهد، این پدیده‌ی نجومی از ایران رؤیت نخواهد شد.
با این وجود بخش بزرگی از سیاره‌ی زمین می‌توانند حداقل بخشی از خسوف را ببینند و آمریکای شمالی و جنوبی، آسیای شرقی، استرالیا، و منطقه‌ی اقیانوس آرام از جمله‌ی این مناطق خواهند بود. ماه در مجموع ۳ ساعت و ۲۸ دقیقه در سایه‌ی زمین قرار خواهد داشت.
محدوده‌ی ماه‌گرفتگی جزئی ۲۷ آبان
Credit: NASA/JPL-Caltech
ماه‌گرفتگی جزئی ممکن است به اندازه‌ی ماه‌گرفتگی کامل که در آن ماه به‌طور کامل در سایه‌ی زمین پوشانده می‌شود، تماشایی نباشد اما ماه‌گرفتگی کلی کم‌تر روی می‌دهد و این یعنی فرصت‌های بیشتری برای رصد ماه‌گرفتگی جزئی وجود دارد.
در تمام طول ماه نوامبر (آبان تا میانه‌ی آذر) اگر تا دیروقت بیدار باشید و به سمت شرق نگاه کنید، متوجه خواهید شد که رفته‌رفته برخی از همراهان آشنا در اواخر شب شروع به سر برآوردن می‌کنند. ستاره‌های زمستانی آسمان نیمکره‌ی شمالی در حال بازگشت هستند و با طلوع از اواخر شب تا سحر میهمان آسمان هستند.
خوشه‌ی ستاره‌ای معروف «پروین» (Pleiades) را خواهید دید که همراه با صورت فلکی گاو (ثور) طلوع می‌کند و سپس شکارچی (جبار) و پس از آن درخشان‌ترین ستاره در آسمان یعنی «شباهنگ» (Sirius) آسمان را به زیبایی می‌آرایند. همه‌ی آن‌ها برای همراهی با ما در شب‌های طولانی زمستان در نیمکره‌ی شمالی گزینه‌های ایدئالی برای تماشای آسمان هستند.
برخی از سیارک‌های تروجان این ماه در نزدیکی خوشه‌ی پروین هستند.
Credit: NASA/JPL-Caltech
یک نکته‌ی جالب درباره‌ی خوشه‌ی پروین این است که تعدادی از ۸ سیارک که ناسا با مأموریت «لوسی» (Lucy) به ملاقات آن‌ها می‌رود، این ماه در این بخش از آسمان قرار دارند. فضاپیمای لوسی ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) طی مأموریتی ۱۲ ساله برای بازدید از تعدادی سیارک خاص به نام تروجان‌ها پرتاب شد.
این سیارک‌ها در مدار مشتری به دور خورشید قرار دارند و گروهی در جلوی مشتری و گروهی در پشت آن به دور خورشید می‌گردند. لوسی نخستین مأموریت فضایی خواهد بود که این گروه منحصربه‌فرد از سیارک‌ها را کاوش می‌کند و بینش جدیدی در مورد شکل‌گیری و تاریخ اولیه‌ی منظومه‌ی شمسی ارائه خواهد داد.
عکس کاور: آسمان شب در اواخر آبان
Credit: NASA/JPL-Caltech
منبع: SciTechDaily
