ضرورت های تحقیق و تفحص از وزارت نیرو و لیست پروژه های مشمول در نامه نماینده آبادان به مجلس

سلامت نیوز: « با وجود تصویب قوانین الزام آور و ضرورت انجام ارزیابی های زیست محیطی پروژه ها از سال 1373 و مصوبه "شورای عالی محیط ‌زیست"، اما وزارت نیرو از اجرای این قوانین سرباز زده و خود را متعهد به این قانون ندانسته است؛ تا جایی که بر اساس داده های سازمان حفاظت محیط زیست، بیش از 80 درصد پروژه های مشمول ارزیابی زیست محیطی این وزارت خانه فاقد مجوز محیط زیستی است. با توجه به عدم پاسخ های قانع کننده از سوی وزیر محترم نیرو و معاونین محترم و به منظور تسریع در آغاز فرایند تحقیق و تفحص از وزارت نیرو، مواردی مورد توجه این کمیسیون قرار بگیرد.»

این ها بخش هایی از سخنان جلیل مختار نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی است که که در نامه ای خطاب به محمد جواد عسگری رییس "کمسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست" مجلس شورای اسلامی گفته است.

نماینده مردم آبادان در این نامه تاکید کرده که در راستای اجرای ماده 197 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و پیرو جلسه مورخ 11/08/1400 و با توجه به عدم پاسخ های قانع کننده از سوی وزیر نیرو و معاونین و به منظور تسریع در آغاز فرایند تحقیق و تفحص از وزارت نیرو، مواردی مورد توجه این کمیسیون قرار بگیرد.

او هشدار داده که با وجود تصویب قوانین الزام آور و ضرورت انجام ارزیابی های زیست محیطی پروژه ها از سال 1373 که با مصوبه شماره 138 شورای عالی حفاظت محیط ‌زیست آغاز و در سال 1376 با تصویب ماده 105 قانون برنامه سوم توسعه و ماده 71 قانون برنامه چهارم توسعه مصوب 1384 و بند الف ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1389 که در بند الف ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه نیز مورد تنفیذ قرار گرفته و تاکید شده که کلیه طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ تولیدی و خدماتی پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی، مشمول ارزیابی های زیست محیطی هستند؛ اما وزارت نیرو از اجرای این قوانین سرباز زده و خود را متعهد به اجرای این قانون ندانسته تا جایی که بر اساس داده های سازمان حفاظت محیط زیست، بیش از 80 درصد پروژه های مشمول ارزیابی زیست محیطی این وزارت خانه فاقد مجوز محیط زیستی است.

مختار با بیان این موارد که در این نامه شامل طی نشدن روندهای قانونی در اجرای پروژه ها، به چالش کشیدن نظام حکمرانی کشور، اصرار بر امتداد روندهای غیرقانونی، نامشخص بودن تعهدات قانونی نسبت به ذی نفعان حوضه مبدا، ابهام در صحت آمار و داده های طرح ها، تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات ناکافی، تنظیم دلایل توجیهی بر مبنای ملاحظات قومی و منطقه ای ذکر شده، لیست پروژه های پیوست را به منظور انجام تحقیق و تفحص به همراه دیگر مستندات به این کمیسیون ارائه کرده است.

متن کامل این نامه در ادامه می آید.

به نام خدا

برادر عزیز جناب آقای محمد جواد عسگری

ریاست محترم کمسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی

موضوع : معرفی لیست پروژه های مشمول تحقیق و تفحص و ضرورت های تحقیق و تفحص

با سلام و تحیت

احتراما در راستای اجرای ماده 197 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و پیرو جلسه مورخ 11/08/1400 به استحضار می رساند با توجه به عدم پاسخ های قانع کننده از سوی وزیر محترم نیرو و معاونین محترم، خواهشمند است به منظور تسریع در آغاز فرایند تحقیق و تفحص از وزارت نیرو، موارد ذیل مورد توجه قرار گیرد :

الف ) طی نشدن روندهای قانونی در اجرای پروژه ها

ضرورت انجام ارزیابی های زیست محیطی از سال 1373 با مصوبه شماره 138 شورای عالی حفاظت محیط ‌زیست آغاز و در سال 1376 با تصویب ماده 105 قانون برنامه سوم توسعه کلیه طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ تولیدی و خدماتی باید پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی، مشمول ارزیابی های زیست محیطی قرار می گیرند. همین ماده در ماده 71 قانون برنامه چهارم توسعه مصوب 1384 و بند الف ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1389 و در بند الف ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه مورد تنفیذ قرار گرفت. با وجود تصویب قوانین الزام آور متاسفانه وزارت نیرو خود را متعهد به اجرای این قانون ندانسته تا جایی که بر اساس امار سازمان محیط زیست بیش از 80 درصد پروژه های مشمول ارزیابی زیست محیطی این وزارت خانه فاقد مجوز محیط زیستی می باشد.

متأسفانه بسیاری از این طرح‌ها برخلاف نص صریح قانون ( بند الف ماده 215 قانون برنامه پنجم توسعه) موفق به اخذ مجوز کمیسیون ماده 215 نیز شده‌اند. علی ایحال با توجه به دستورات موکد مقام معظم رهبری مبنی بر اصلاح ساختار بودجه از یک سو و شناسایی گلوگاه های فساد در کشور که به تخریب سرزمین و تضادهای اجتماعی انجامیده است ضروری است کلیه طرح های فاقد مجوز محیط زیستی دارای پیشرفت فیزیکی و دیگر پروژه های متخلفانه وزارت نیرو در حوضه سد سازی و انتقال آب که به پیوست لیست آنها تقدیم می شود در فرایند تحقیق و تفحص وزارت نیرو مورد بررسی قرار گیرند.

ب ) به چالش کشیدن نظام حکمرانی کشور

تخلفات وزارت نیرو در عدم الزام خود به رعایت تشریفات قانونی نه تنها محیط زیست را تخریب کرده نه تنها چالش های منطقه ایی را تشدید کرده بلکه کل نظام حکمرانی را با بحران کارامدی روبرو کرده است. تحقیق و تفحص از پرو‍ژه های وزارت نیرو صرفا برخورد با یک تخلف نیست بلکه شناسایی و مسدود کردن گلوگاه های تخلف در سایر بخش ها نیز هست. وزارت نیرو با تخلفاتش مشروعیت قانونی مصوبات مجلس ، دولت و حتی احکام قوه قضاییه و ساختارهای نظارتی نظام را به چالش کشیده است. لذا ضروری است با اجرای تحقیق و تفحص توسط مجلس و اعلام عمومی نتایج آن از ساختار حکمرانی کشور اعاده حیثیت شود و راه بر هر گونه سو استفاده های دیگر بسته شود.

ج ) اصرار بر امتداد روندهای غیر قانونی

متاسفانه وزارت نیرو به جای اصلاح رویه های غیر قانونی با دور زدن نمایندگان بر استمرار رویه های قبلی ادامه می دهد. صرفه نظر از نامه های نمایندگان محترم ادوار تاکنون پاسخ روشنی در مورد مکاتباتی که تاکنون با وزارت نیرو انجام نشده به دست نیامده متاسفانه به جای پاسخ های علمی شاهد ان هستیم که مثلا آقای خامسی در جواب نمایندگان انشا تحویل می دهد یا اصولا جواب نمی دهند نظیر مکاتبات مربوط به پروژه ونک رفسنجان، کاهش تخصیص آب پرو‍ژه های انتقال آب کارون به زاینده رود ، مکاتبه در خصوص پیگیری دلایل عدم رها سازی حق ابه محیط زیستی تونل های انمتقال آب یک و دو کوهرنگ ،ارسال مدارک و مستندات پرو‍ژه بهشت آباد، مکاتبات در خصوص پرو‍ژه گلاب و...

د ) نامشخص بودن تعهدات قانونی نسبت به ذی نفعان حوضه مبدا

صرف نظر از اینکه به قوانین عمل شده تعهدات وزارت نیرو در قبال مردم ساکن در مخزن سد بهشت آباد و ساکنین مسیر انتقال آب و سد سازی در هیچ کدام از پروژه های مشخص نیست. سازمان محیط زیست در گزارش سازمخود در رابطه با پروژه گلاب به صراحت می گوید حدود 40 هزار نفر متاثر از اجرای تونل گلاب هستند تکلیف این 40 هزار نفر چه می شود؟ درمورد پروژه بهشت آباد مشخص نیست که در صورت خشک شدن چشمه های تامین کننده آب شرب چه سناریو هایی مد نظر وزارت نیرو است در صورت بروز خشک سالی هایی که با ان رو برو هستیم تعهد وزارت نیرو به ذی نفعان خوزستانی و چهارمحال و بختیاری گه با کمبود آب روبرو می شوند و از ذی نفعان اصلی کارون هستند مشخص نیست . تکلیف پیش روی آب شور دریا در مصب کارون به علت انتقال آب در کارون چیست؟ تکلیف پایین آمدن کیفیت آب شرب 5 میلیون از مردم خوزستان به علت کاهش آورد رودخانه های خوزستان به علت انتقال آب چیست؟ ایا قرار است مردم مخزن سد بهشت آباد نیز مانند مردم بیرگان بخاطر سد کوهرنگ سه آواره شوند؟

ه ) ابهام در صحت آمار و داده های طرح ها

متاسفانه نحوه محاسبات اسناد بالادستی وزارت نیرو در خصوص نحوه تخصیص آب، تعیین آب قابل برنامه ریزی حوضه های آبریز و... باعث شده است که تمامی دستگاه های تصمیم گیر دچار سر در گمی شوند به عنوان نمونه در تخصیص شورای عالی اب سهم اصفهان از بهشت آباد 152 میلیون است، اما در تخصیص جدید 250 میلیون قید شده است.

و ) تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات ناکافی

به عنوان نمونه در پروژه بهشت آباد موارد ذیل را می توان برشمرد:

1- ریسک زیست محیطی مسیر انتقال آب مشخص نیست چه در مسیر لوله چه در مسیر تونل

2- معیارهای انتخابی برای ملاحضات زیست محیطی معطوف به مباحث کم اهمیت تر مثل ‍c02 ، الودگی صوتی ، پساب و... بوده و در رابطه با ریسک زیست محیطی تونل گزارشی دقیقی به سازمان محیط زیست ارایه نشده در رابطه با اثر تونل بر چشمه ها و ... بررسی های کم رنگی شده است

3- گزارش مطالعات زمین شناسی مورد تایید سازمان محیط زیست ارایه نشده

4- موضوع بیلان آب در ابخوان ها در مسیر حفر تونل در گزارش هیدرولو‍ژی نیامده

5- گزارش لرزه خیزی منطقه و مسیر بر مبنای داده های قدیمی بوده است

6- عدم وجود شاخص برای ارزش گذاری در انتخاب گزینه های مختلف انتقال مثلا دلیل ارجحیت تونل بر لوله چیست؟

7- اغلب چشمه های مسیر برای مصارف شرب هستند مطالعات این بخش و اثر این تونل بر این چشمه ها مشخص نیست؟

8- منابع و مصارف حوزه مبدا و مقصد روشن و شفاف نیست ، نحوه محاسبه نیازهای مختلف شرب کشاورزی ، صنعت و گردشگری در حوضه مقصد مشخص نیست . سازمان محیط زیست در گزارش رسمی خود رقم اعلام شده وزارت نیرو را دلبخواهی توصیف کرده

9- نیازهای مختلف استان خوزستان و چهارمحال بختیاری در افق 1425 مشخص نیست

10- در گزارش های وزارت نیرو گزارش تغییر اقلیم منظور نشده

11- منابع آب موجود در حوضه و مقادیر آب انتقالی از سرشاخه ها مشخص نیست در مکاتبات وزارت نیرو به کرات می گویند انتقاتل اب از حوضه پر آب کارون مبنای این پر آبی چیست ؟ چند تا طرح دیگر قرار است بر سر شاخه ها اجرا شود اینها همه ابهامات در سیمای کلی پروژه بهشت آباد است

12- حق آبه محیط زیستی در محدوده بالادست از سرشاخه های کارون تا انتها مشخص نیست ، معیار تعیین حق آبه و روش های تعیین حق آبه به استناد گزارش های سازمان محیط زیست هنوز مشخص نشده

13- اثرات تجمیعی پروژه های انتقال آب بر خوزستان دیده نشده است

14- بررسی دقیق انتقال آب بر کشاورزی ، ابزی پروری و ... خوزستان نیامده

15- گزارشی در رابطه با اثر انتقال اب بر کیفیت آب کارون در گزارش بهشت آباد نیست

16- گارشی در رابطه با تاثیر سد بر منابع آب زیر زمینی پایین دست سد بهشت آباد نیست

17- عدم ارایه مطالعات یک پارچه سد و تونل

ز ) تنظیم دلایل توجیهی بر مبنای ملاحظات قومی و منطقه ای

مطالعات طرح های وزارت نیرو عموما در راستای سیاست های منطقه ای است به گونه ایی که مثلا در مطالعات طرح های انتقال اب در سرشاخه های کارون اصلا وضعیت محیط زیستی، کشاورزی ، صنعتی و ... خوزستان دیده نشده است.

لذا خواهشمند است با توجه به موارد پیش گفته در کنار پروژه های بهشت آباد و گلاب لیست پروژه های پیوست به منظور انجام تحقیق و تفحص به همراه دیگر مستندات حضورتان تقدیم می شود.

جلیل مختار نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی