گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: از هنگامی که تحریم های ایران با جدیت و شدت بیشتری اجرا شد، شاهد تاثیر پذیری اقتصاد از این تحریم ها بوده ایم. اگر چه همواره مسئولان تاکید دارند که تحریم ها کارساز نبوده و توانسته‌ایم اقتصاد را مدیریت کنیم، اما آنچه در واقع صورت می گیرد، تاثیر سیاست خارجی بر اقتصاد داخلی است. یکی از مواردی که همواره بر اقتصاد تاثیر گذاشته، افزایش بی حساب و کتاب قیمت دلار بود، به نوعی که تنها در مدت کمتر از ۲ سال ارزش پول ملی بیش از ۷۰۰ درصد سقوط کرد و دلار از 4 هزار تومان به 32 هزار تومان رسید و به تبع آن اقتصاد را به چالش کشید. هنگامی که روند افزایش قیمت ها را بررسی می کنیم، تاثیرات دلار حرف اول را زده و همچنان می زند که مذاکرات هسته ای وین تاثیر بسزایی بر آن داشته است. برای اثبات این ادعا لازم نیست به تاریخچه دوری مراجعه کنیم، بلکه اولین دور مذاکرات هسته‌ای در دولت سیزدهم چالش های جدی در اقتصاد بر جای گذاشت. اگرچه هنوز نتایج مذاکرات مشخص نیست و علیرغم جنگ روانی رسانه های معاند و صهیو نیستها مسئولان مذاکره کننده خوشبینانه پیگیر مذاکرات در هفته آتی هستند اما همین فضا موجب شکل گیری نوعی تورم انتظاری شده است.
پول های بلوکه شده ایران
زبان اقتصاد زبان واقعیت هاست و واقعیت امروز این است که میلیاردها دلار پول های ایران در کشورهای دیگر بلوک شده و از ترس تحریم های آمریکا، هرگونه انتقال مالی به ایران با ممنوعیت و محدودیت شدید روبه‌رو است، به همین دلیل چنانچه روند مذاکرات رو به بهبود باشد و امکان برداشته شدن تحریم‌ها به ویژه تحریم های پولی جدی تر شود، امکان ورود ارزهای بلوکه شده به ایران فراهم می شود و به تبع آن شاهد کاهش قیمت ارز خواهیم بود. اما در حالی که امکان انتقال ارز را نداریم، آنچه در بازار ارز شاهد هستیم، رشد بی حساب و کتاب و بدون منطق دلار است.
حذف آثار انتظاری اقتصاد
اما مسوولان در اعتراف هایی دوگانه مسایلی را مطرح می کنند که جای تامل دارد به نوعی که رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی در توییتی بر ارتقای فعالیت های اقتصادی در کشور و عدم وابستگی به مذاکرات هسته ای تاکید کرد. مجتبی توانگر نوشت: فرض را براین بگذاریم که مذاکرات هسته‌ای شاید یک‌سال دیگر هم به نتیجه نرسد.تلاش کنیم آثار انتظاری اقتصاد ملی را از مذاکرات کم کنیم. وی در تشریح این آثار آورده است: افزایش توانمندی صلح‌آمیز هسته‌ای از جمله درصد و ظرفیت غنی‌سازی کشور، احیای فعالیت‌های اقتصادی از طریق ارتقای واکسیناسیون، افزایش توجه به ظرفیت‌های داخلی اقتصاد، پیگیری تعاملات اقتصادی با چین، اتحادیه اقتصادی اورآسیا و کشورهای همسایه، روند ورود ارز به کشور بهبودیافته و افزایش نرخ این چند روز هیجانی است. این پیشنهادها نشان می دهد در همه این زمینه ها مشکل داریم.
بازار گرفتار بی اعتمادی
اگرچه از ابتدای سال جاری تاکنون میزان عرضه ارز اسکناس به بازار حدود 3 برابر شده و حجم فروش ارز در سامانه نیما که به فروش حواله ارزی اختصاص دارد و برای واردات مورد استفاده قرار می‌گیرد، نسبت به مدت مشابه سال گذشته 69 درصد رشد کرده، اما این اعداد هیچ تاثیری بر کنترل بازار نداشته و دلار از 30 هزار تومان عبور کرده است. درواقع در 8 ماهه سال 1400 رقمی بالغ بر 18 میلیارد و 100 میلیون دلار از ابتدای سال در سامانه نیما حواله ارزی به فروش رسیده در حالی که این رقم در 8 ماهه سال گذشته 10 میلیارد و 700 میلیون دلار بوده است.
موج سواری دلالان بر مذاکرات
در شرایطی که آمارها نشان از توزیع ارز در بازار دارد، اما ماجرا چیز دیگری است و با انتشار کوچکترین خبر درباره مذاکرات هسته‌ای با کشورهای اروپایی، بازار به سرعت واکنش نشان داده و نرخ ارز بالا و یا پایین می‌رود. به نظر می‌رسد آنچه در شرایط فعلی نگرانی انتظارات تورمی و نگرانی برای حفظ ارزش دارایی است که از قِبَل این نگرانی‌ها برخی دلالان و سفته‌بازان بهره خود را می‌برند. این نگرانی نسبت به آینده بازار ارز توسط برخی سوداگران و فعالان رسانه‌ای- سیاسی تشدید می‌شود.همین رفتار برخی افراد و نگرانی از موج افزایش نرخ ارز موجب شده باوجود تعادل نسبی در عرضه و تقاضای ارز التهاب در بازار پابرجا و نرخ ارز گاهی اوقات در موقعیت افزایش قیمت قرار گیرد. در چنین شرایطی مدیریت انتظارات تورمی و کنترل نگرانی‌های مردم نسبت به آینده بازار ارز می‌تواند نقش بسیار موثری در مدیریت بازار و مهار نرخ‌ها داشته باشد چراکه اگر این نگرانی‌ها کاهش نیابد، هرچقدر عرضه ارز در بازار افزایش یابد، تاثیری فروکش کردن این نگرانی‌ها نخواهد داشت.
مشکلات اقتصادی و معیشتی
از سوی دیگر نماینده بستان آباد در مجلس از رئیس جمهور و تیم اقتصادی دولت درخواست می کند از گره زدن مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم به موضوع مذاکرات و نگاه به خارج و شرطی کردن شاخص‌های اقتصاد مانند نرخ ارز و تورم با مذاکرات خودداری کنند.غلامرضا نوری قزلجه تاکید می کند با اتکا به توان داخلی نسبت به حل مشکلات معیشتی اقدام فوری به عمل آید.
تورم در کمین اقتصاد
بررسی روند سهم حجم پول از کل حجم نقدینگی نشان می دهد، این سهم در بالاترین حد خود در هشت سال گذشته قرار داشته، بدین معنی که مردم کمتر از همیشه ترجیح داده اند پول خود را در حساب های مدت دار بانکی قرار دهند. این رویکرد نشان می دهد تورم انتظاری در ایران بسیار بالا بوده است. تورم انتظاری با رفتن ترامپ و آمدن بایدن و احتمال نتیجه دادن مذاکرات مقداری فروکش کرد اما پس از گذشت نزدیک به یک سال از انتخاب بایدن و بی نتیجه ماندن مذاکرات، گمانی زنی ها مبنی بر نتیجه دادن مذاکرات و رفع تحریم ها کمرنگ شد و کار بجایی رسید که نه تنها بار دیگر شاهد بی ارزش شدن پول ملی در برابر دلار هستیم بلکه قیمت دیگر کالاها نیز روند رو به رشدی داشته است. اگرچه صحبت های بسیاری از همکاری های منطقه ای و مذاکره با همسایگان مطرح می شود، اما در واقع این مذاکرات نیز بی نتیجه بوده و نتوانسته گردش قابل توجهی برای اقتصاد رقم بزند. بنابر این مردم برای آنکه از بی ارزش شدن پول خود جلوگیری کنند، در اولین گام اقدام به خرید هر کالایی می کنند زیرا باور دارند و البته مشاهده می کنند که اگر کالایی را امروز خریداری نکنند، فردا با پولی که امروز دارند، نمی توانند بخرند.
