براساس آماری که بانک مرکزی از 4 ماهه اول امسال منتشر کرده،متوسط قیمت نفت در مدت یاد شده 58 دلار بوده است.عددی که در بودجه 94 معادل 53 دلار برای هر بشکه نفت در نظر گرفته شده که حالا فقط به ازای هر بشکه از ابتدای امسال 5 دلار پس انداز شده است.
از سویی وزارت نفت با توجه به ظرفیت داخلی برای تولید و صادرات نفت پیش بینی کرده که تا پایان سال جاری 2 میلیون و 944 هزار بشکه نفت صادر کند که البته امیدوار هستند که در سال 95 و پس از برداشته شدن تحریم ها توان صادرات نفت خام ایران به 3 میلیون 694 بشکه در روز برسد.عددی که شاید بتواند بخشی از مشکلات مالی کشور را حل کند.
اما آیا می توان با این اعداد سال آینده که اولین سال از برنامه ششم توسعه است و تکلیف دولت تحقق رشد 8 درصدی است،مهیا کند؟
آمارهای جهانی چه می گوید
واقعیت این است که همه پيش‌بيني های موسسات معتبر بین المللی حاکی است که رشد تقاضاي جهاني نفت‌خام بين سال‌هاي 2014 تا 2020 به طور متوسط 2/1 درصد در سال خواهد بود و در اين صورت تقاضاي جهاني در اين دوره با 6/6 ميليون بشكه در روز افزايش از 4/92 به 1/99 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد.
براساس پیش بینی آژانس بین المللی انرژی تقاضاي مجموع كشورهاي OECD با 500 هزار بشكه در روز كاهش از 6/45 ميليون بشكه در روز به 1/45 ميليون بشكه در روز خواهد رسيد. اما در مناطق مختلف OECD تقاضاي آمريكا افزایش و تقاضاي اروپا و آسيا-پاسفيك کاهش خواهد یافت. تقاضای مناطق غیر OECD با 2/7 ميليون بشكه در روز افزايش از 84/46 ميليون بشكه در روز در 2014 به 54 ميليون بشكه در روز در سال 2020 خواهد رسيد که بيشتر آن مربوط به آسيا و خصوصا چين خواهد بود.
وقتی قیمت نفت رو به کاهش می گذارد، اولین کشورهایی که اظهار نگرانی می کنند،کشورهای نفت خیز و البته اعضای اوپک هستند که تمام درآمدشان از نفت تامین می شود.هرچند در سالهای اخیر سایر کشورها نیز در استخراج نفت به تکاپو افتاده اند و همین عامل سبب شده تا نوسان قیمت نفت آنها را نگران نکند.
از سویی آژانس بین المللی انرژی پیش بینی کرده که توليد نفت شيل آمريكا در سال 2014 به 6/3 میلیون بشکه در روز رسيد و برآورد مي‌شود تا 2020 به 2/5 ميليون بشكه در روز برسد. اگرچه پايين آمدن قیمت نفت در یک سال اخیر عرضه نفت شيل آمريكا را در معرض ريسك قرار داده اما كاهش هزينه‌هاي توليد و افزايش كارائي تا حدي توانسته اين ريسك را كاهش دهد ولی بنظر می‌رسد که تولید این نوع نفت به امریکا محدود خواهد ماند.
اگرچه پيش بيني ها و سناريوهاي نهادهاي معتبر جهان تائيد مي‌كنندکه نفت با همه چالش‌ها و فرصت‌هايش در سرنوشت كشورهاي صاحب ذخائر آن نقش‌آفرين خواهد بود،اما آنچه اهمیت دارد،رهایی اقتصاد از وابستگی به نفت است.چه آنکه وابستگي ایالات‌متحده به نفت‌خام خاورميانه کاهش و وابستگی رقبای اقتصادی آن به نفت این منطقه افزايش خواهد يافت و اين مي‌تواند چالش‌ها را تشديد کند. در نتیجه دولت باید سریعتر برای جایگزین های منابع بودجه ای به نفت در سالهای آینده به خصوص در برنامه ششم چاره اندیشی کند.
وقتی قیمت نفت آنچنان نوسان دارد که اقتصاد دولتی بزرگی مثل ایران نگران سنت به سنت کاهش یا افزایش قیمت نفت می شود،تردیدی نیست که تحقق رشد 8 درصدی هم به نوسان نفت متکی شود.در خوشبینانه ترین حال،دولت منتظر است که تحریم ها برداشته شود تا امکان دستیابی به بازارهای بین المللی تسهیل یابد.
تدوین کنندگان برنامه ششم توسعه معتقدند که راحت ترین مسیر برای تحقق رشد 8 درصدی دستیابی به بازارهای جهانی و جذب سرمایه گذاری خارجی است.اما حتی اگر تحریم ها برداشته شود و بستر برای تحقق این دو هدف دولت مهیا شود،تا زمانی که تفکر دولت استفاده از درآمد نفت و وابستگی به دلارهای نفتی است،رشد 8 درصدی رویایی است که محقق نخواهد شد.
