در میز اقتصادی امروز، سید احمدرضا علائی طباطبایی سرپرست معاونت توسعه بازار‌های صادراتی، روح الله لطیفی سخنگوی گمرک و صمد عزیز نژاد عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس به بررسی موضوع صادرات غیر نفتی پرداختند.
سوال: برای توسعه صادرات غیر نفتی باید چه اقداماتی صورت گیرد؟
علایی: هم اکنون بیش از ۵۰ درصد صادرات مربوط به مشتقات نفتی، پلیمری معدن و محصولات بر پایه معدن است. باید بتوانیم ارزش افزوده کالای صادراتی را ارتقا بخشیم و سبد‌های مختلفی را تعریف و بازاریابی کنیم. فراوانی در مشتقات نفتی و پلیمری سبد سازی را راحت‌تر می‌کند. مثلا به جای صادرات متانول فرآورده‌های مبتنی بر پلیمر و نفت را صادر کنیم.
همچنین باید به تنوع بخشی محصولات مختلف پایه نفتی بپردازیم. قصد داریم تشکلی از شرکت‌ها ایجاد کنیم و به جای اینکه شرکت‌ها حضور انفرادی و رقابت منفی داشته باشند و نتوانند خدمات پس از فروش خوبی را ارائه دهند ، آن‌ها را تشویق به تشکیل اتحاد کنیم.
سوال: در حوزه صادرات با چه مشکلاتی مواجه هستیم و باید چه اقداماتی انجام دهیم؟
مشکلی اصلی ما ناهماهنگی است و باید یک تعرفه ثابت داشته باشیم و در ۶ ماه از سال مجوز صادرات و در ۶ ماه دیگر مجوز واردات داشته باشیم تا تولید کننده تکلیف خود را بداند و در این راستا نیازمند نظارت کافی نیز هستیم.
یکی از راه حل‌ها برای توسعه صادرات به در این راستا تعرفه گذاری هوشمند است ما یکسری ممنوعیت های گمرکی داریم که مشکلاتی برای صادرکنندگان ایجاد می کنند و راه حل این مشکل حذف تعرفه گذاری از حالت سکون است.
در ادامه برنامه سخنگوی گمرک به این سوال پاسخ داد.
سوال: هم اکنون صادرات غیر نفتی چه میزان است؟
لطیفی: در سال ۱۴۰۰ صادرات به لحاظ وزنی کمتر از ۱۰ درصد و به لحاظ ارزش ۴۱ درصد افزایش یافت. قبل از افزایش قیمت نفت، اوره به ازای هر تن ۱۳۰ الی ۱۳۵ دلار بود و در اواخر آذر به ۹۰۰ دلار در هر تن رسید.
هم اکنون با وجود افزایش قیمت جهانی نفت، خالص تجارت ۱۶۲ میلیون تن به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار بوده که از لحاظ وزنی تجارت ۱۲ درصد افزایش یافته است. بخش واردات نیز حدود ۴۰ میلیون تن به ارزش ۵۲ میلیون دلار و صادرات ۱۲۲ میلیون تن به ارزش ۴۸ میلیون دلار بوده است؛ که بر این مبنا تراز تجاری حدود ۴ میلیارد دلار منفی است.
همچنین افزایش صادرات در گاز طبیعی مایع شده به میزان ۸۳ درصد، متانول ۹۰ درصد، پلی اتیلن فیلم گرید ۴۲ درصد، پروپال مایع ۹۸، شمش آهن که از سال ۹۲ ممنوع بود، ۹۸ درصد، محصولات نیمه خام آهن ۱۵۲ درصد و اوره ۱۳۴ درصد، قیر ۷۳ درصد و قطعات و میله آهنی ۹۰ درصد رشد داشته است.
در حوزه ثبات مقررات صادراتی ما به درجه‌ای از بلوغ رسیدیم هم اکنون در حوزه تجارت ۱۲ هزار قانون و ۲۰۰ هزار بخش نامه وجود دارد که سبب عدم شفافیت می‌شود.
در ادامه عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس به این سوال پاسخ داد.
سوال: اگر بخواهیم در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۵۰ دلار صادرات غیر نفتی داشته باشیم چه عملکردی لازم است؟
عزیز نژاد: رشد صادرات با توجه به افزایش قیمت جهانی کالا‌های صادراتی و فعالیت دیپلماسی دولت امری طبیعی است. وقتی شاخص ماندگاری صادرات، پیچیدگی تجاری را بررسی می‌کنیم، با وضعیت مطلوبی مواجه نیستیم و برای ماندگاری صادرات، باید به تغییر رویه تجاری بپردازیم. مثلا، برای صادرات شمش آهن که محصول نیمه خامی است اگر بتوان به محصول دیگر تبدیل و سپس صادر کنیم، سبب ارز آوری می‌شود.
هم اکنون در صادرات کالا‌های حوزه بازرگانی به علت عملکرد نامناسب در سیستم ترانزیت در بازرگانی از کشور‌هایی همچون امارات وترکیه عقب هستیم. بسیاری از فعالان اقتصادی می‌توانند حجم تجارت را افزایش دهند، اما برای انتقال کالا با مشکل مواجه هستند و باید دستگاه‌های متولی مشارکت کنند.
