در حالی که مجموع تولید خودروسازان داخلی در سال گذشته به یک میلیون دستگاه هم نرسید، روز گذشته برای پیش فروش ۱۱ هزار خودروی ایران‌خودرو ۵ میلیون واجد شرایط ثبت‌نام کردند. این اعداد به وضوح نشان می‌دهد که تولیدکنندگان داخلی توان پاسخگویی به نیاز بازار خودرو و همچنین نوسازی خودرو‌های فرسوده را ندارند و تداوم این فزونی تقاضا بر عرضه به جهش بیشتر قیمت خودروی تولید داخل خواهد انجامید.
بررسی وضعیت بازار خودرو بیانگر آن است که بیش از ۹۰ درصد بازار در انحصار تولیدکنندگان داخلی است و آن بخش از بازار که به خودرو‌های خارجی مرتبط است نیز در این سال‌ها به شیوه‌ای توسط تولیدکنندگان خودرو مدیریت‌شده که متعلق به خودرو‌های لوکس وارداتی گرانقیمت است و در فرایند ورود به کشور گاهی سه تا چهار برابر قیمت واقعی جهانی به فروش می‌رسند؛ مثلاً خودروی تویوتایی که در امارات ۸۰۰ میلیون تومان است، در بازار داخلی ۳ تا ۴ میلیارد تومان قیمت می‌خورد و همین وضعیت موجب‌شده بازار خودرو با گرانی افسار‌گسیخته‌ای روبه‌رو شود و تولیدکنندگان خودرو بیش از تولیدشان خودرو پیش فروش کنند. به‌طور نمونه روز گذشته برای خرید بیش از ۱۱ هزار دستگاه خودروی تولید ایران‌خودرو بیش از ۵ میلیون نفر واجد شرایط ثبت‌نام کرد.
وقتی یک تولید‌کننده بیش از توان تولیدش خودرو پیش‌فروش می‌کند و حتی حاضر است در جریان تأخیر در تحویل خودرو معادل نرخ سود بانکی به مشتری سود پرداخت کند، باید گفت این خودرو ساز در کنار کار بانکی و واسطه‌گری مالی، خودرو هم تولید می‌کند و باید نگران این‌گونه رفتار‌های مالی توسط تولیدکنندگان خودرو شد، زیرا این رفتار‌ها می‌تواند در صورت بروز اشکال در انجام تعهدات رفتار‌های پر خطر تولیدی و مالی ارزیابی شود، البته همان زمانی که خودروسازان در اواخر دولت دوازدهم جریان پیش‌فروش خودرو را کلید زدند، برخی از کارشناسان اقتصادی معتقد بودند که این کار با هدف جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه انجام گرفته‌است و امکان دارد برای دولت سیزدهم دردسر شود، بدین ترتیب شاید بخشی از آشفته بازار خودرو در دولت سیزدهم ریشه در سیاست‌های اقتصادی دولت گذشته داشته باشد.
با نگاهی گذرا به بازار خودرو در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی، می‌توان به راحتی دریافت که صنعت و بازار خودرو، کم و بیش با بحران زندگی کرده‌است. تحریم، رکود بازار، کاهش تیراژ تولید، رشد زیان انباشته، افزایش بدهی، فوران تعهدات معوق، ممنوعیت واردات، واردات قاچاق قطعات خودرو و خودرو، تنها سرفصل‌های مختصری از معضلات خودرویی‌ها طی این هشت سال بوده‌است. از سوی دیگر، در اواخر دولت حسن روحانی شاهد تصمیم‌هایی در حوزه اقتصاد و خودروسازی بودیم که کارشناسان اقتصادی معتقد بودند دولت به بهای تعمیق مشکلات اقتصادی خودروسازان این بنگاه‌ها را وارد امور بانکی و مدیریت نقدینگی کرد به طوری که عمده نحوه فروش خودروسازان پیش‌فروش بود و این نگرانی وجود داشت که خودروساز نتواند با تولیداتش به تعهدات پیش‌فروشش عمل کند و چالش‌های مالی خودروساز بیش از پیش تعمیق شود و خودرو ساز نیز همچون بانک‌ها مجبور به پرداخت سود‌های هنگفت به مشتریان خود شود.
وعده خودروسازان مبنی بر افزایش تیراژ تولید در سال گذشته نه‌تن‌ها محقق نشد، بلکه دو غول خودروسازی ۱۳ هزار دستگاه بیش از میزان تولیدشان خودرو فروختند و بخشی از پول خودرو‌ها را چندین ماه پیش از تحویل تمام و کمال گرفتند و پیشخور کردند.
بررسی صورت‌های مالی اعلام‌شده توسط ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو (به‌عنوان زیر مجموعه سایپا) به سازمان بورس نشان می‌دهد که در مجموع سال ۱۴۰۰ میزان تولید خودرو در کشور به ۹۰۰ هزار دستگاه نیز نرسیده‌است. این در حالی است که طی سال ۱۳۹۹ میزان تولید با عدد ۹۰۰ هزار و ۷۱۴ دستگاه (بدون احتساب تولید در پارس‌خودرو) بسته شد. این نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر به‌جای آنکه خودروسازان بیشتر به شعار‌های افزایش، جهش، رونق و حمایت از تولید نزدیک شوند، ناموفق‌تر عمل کرده‌اند.
تولید خودرو در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ افت بالغ بر ۴ درصدی داشته‌است؛ این در حالی است که طی سال ۱۳۹۹ تولید خودرو با رشد ۴ درصدی نسبت به سال پیش از آن (۱۳۹۸) فراتر رفته بود. همچنین در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ با رشد ۳۳/۴ همراه شده‌بود.
به گزارش ایسنا، در مجموع طی یک سال گذشته ۸۶۵ هزار و ۴۸۲ دستگاه خودرو و ۸۷۸ هزار و ۲۷۶ دستگاه خودرو فاکتور شده‌است. این در حالی است که نیاز بازار بیش از یک میلیون دستگاه برآورد می‌شود. این نبود تناسب عرضه با نیاز بازار زمینه‌ساز مشکلاتی شده‌است که سال‌هاست در بازار خودرو وجود دارد و سال به سال بر التهاب بازار خودرو بیشتر افزوده و شکاف قیمت کارخانه تا بازار آزاد محصولات را بیشتر کرده‌است.
در این آشفته بازار صنعت خودرو که نه مشتری، نه خودروساز و زنجیره تأمین آن و نه دولت و مسئولان رضایت دارند، تنها دلالانی که با سوداگری و به روش‌های مختلف حتی به شیوه ناموفق قرعه‌کشی که با هدف عرضه خودرو به مشتریان واقعی شکل گرفت، سود خواهند کرد.
همانطور که اشاره شد، به رغم قول خودروسازان برای افزایش تولید و عرضه در نیمه دوم سال که از شرط‌های تصویب اصلاح قیمت‌ها نیز محسوب می‌شد، در مجموع تولید ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو تنها ۸۶۵ هزار و ۴۸۲ دستگاه خودرو در کشور تولید و ۸۷۸ هزار و ۲۷۶ دستگاه فروخته شد.
ایران‌خودرو ۴۵۱ هزار و ۱۱۱ دستگاه تولید و ۴۵۲ هزار و ۵۷ دستگاه فروخت
در مجموع یک سال گذشته ۴۵۱ هزار و ۱۱۱ دستگاه خودرو در گروه صنعتی ایران‌خودرو تولید و برای ۴۵۲ هزار و ۵۷ دستگاه خودرو فاکتور فروش صادر شده‌است.
از مجموع تولید‌های گروه صنعتی ایران‌خودرو طی مدت مذکور ۲۹۷ هزار و ۸۱۷ دستگاه از محصولات خانواده پژو (به‌جز پژو ۲۰۰۸) تولید و ۳۰۰ هزار و ۱۹۸ دستگاه از این خودرو فروخته شده‌است. همچنین ۱۰۳ دستگاه پژو ۲۰۰۸ تولید کرده که همه ۱۰۳ دستگاه آن فروخته شد. ایران‌خودرو ۵۰ هزار و ۹۵ دستگاه از محصولات خانواده سمند در سال ۱۴۰۰ تولید کرده و برای ۵۰ هزار و ۳۶۷ دستگاه از این محصولات فاکتور فروش صادر کرده‌است.
همچنین در این مدت، ۵۰ هزار و ۲۵۷ دستگاه دنا، ۳۵ هزار و ۶۳۰ دستگاه رانا و ۸۵۴۱ دستگاه تارا در این شرکت تولید شده که به ترتیب ۵۵ هزار و ۷۹۱ دستگاه دنا، ۲۸ هزار و ۳۸۰ دستگاه رانا و ۸۳۹۵ دستگاه تارا به فروش رسیده‌است.
سایپا ۳۰۴ هزار و ۵۳۳ دستگاه تولید و ۳۱۰ هزار و ۲۰۸ دستگاه فروخت
در گروه خودروسازی سایپا نیز در سال گذشته، ۳۰۴ هزار و ۵۳۳ دستگاه خودرو تولید‌شده که از این میزان به ترتیب ۲۳ هزار و ۲۷۹ دستگاه سهم وانت‌های سایپا، ۲۶۰ هزار و ۲۵۸ دستگاه سهم خانواده تیبا، ۱۳۰ دستگاه سهم آریو s ۳۰۰ و ۲۰ هزار و ۸۶۶ دستگاه سهم شاهین بوده‌است.
گروه خودروسازی سایپا در محصولات خانواده پراید با توجه به توقف محصولات خانواده پراید، تنها وانت پراید (سایپا ۱۵۱) را تولید می‌کند که طی سال ۱۴۰۰ برای ۲۴ هزار و ۴۷۴ دستگاه از این محصول فاکتور فروش صادر کرده‌است. البته ۱۴۲ دستگاه از محصولات تولیدی پیش از توقف تولید پرایدها، تا پایان سال ۱۴۰۰ تحویل مشتریان شده‌است.
همچنین از ابتدای ۱۴۰۰ تا پایان آن برای ۲۶۳ هزار و ۲۶۵ دستگاه از محصولات خانواده تیبا و ۲۱ هزار و ۹۵۷ دستگاه شاهین صورت مالی ثبت شده‌است. این خودروساز همچنین شش دستگاه آریو، ۳۶۲ دستگاه چانگان و دو دستگاه سراتو (مربوط به تولید‌های قبل از سال ۱۴۰۰) در آمار فروش سال گذشته خود ثبت کرده‌است. بدین ترتیب، طبق آمار گروه خودروسازی سایپا در مجموع برای ۳۱۰ هزار و ۲۰۸ دستگاه خودرو فاکتور فروش صادر کرده‌است.
پارس‌خودرو ۱۰۹ هزار و ۸۳۸ دستگاه تولید و ۱۱۶ هزار و ۱۴ دستگاه فروخت
در شرکت پارس‌خودرو به عنوان زیر مجموعه گروه سایپا نیز در مجموع سالی که گذشت، ۱۰۹ هزار و ۸۳۸ دستگاه خودرو تولید شده و برای ۱۱۶ هزار و ۱۴ دستگاه، فاکتور فروش صادر شده‌است.
از تعداد خودرو‌های تولیدی پارس‌خودرو در این مدت ۵۸ هزار و ۴۴۰ دستگاه سهم محصولات گروه Q ۲۰۰ بوده و فروش ۶۴ هزار و ۵۲دستگاهی را به نام خود ثبت کرده‌است.
