پیامدهای قابل توجه اصلاح یارانه‌ها

محمد علی خادم
کارشناس اقتصادی

اجرای طرح اصلاح نظام یارانه‌ای مانع از هدر رفتن منابع دولت می‌شود، این طرح سبب منتفع شدن دهک‌های کم درآمد جامعه می‌شود و به نوعی مجازات ثروتمندان را به همراه دارد. پایین نگه داشتن قیمت برای کالاهای مصرفی مشوق و کمک کننده به افرادی است که بیشتر مصرف می‌کنند یعنی هر چه قدر قیمت کالاها کم باشد  از نظر تومانی به آنها کمک بیشتری می‌شود. در این زمینه می توان ۱۰ درصد افراد فقیر جامعه را با ۱۰ درصد از ثروتمندان مقایسه کرد. زمانی که گروه اول در ماه کمتر از یک کیلوگرم مرغ مصرف می‌کنند و طبقه پر درآمد در ماه بالای ۵.۵ کیلوگرم مصرف مرغ دارند سوالی که ایجاد می‌شود این است که با پایین نگه داشتن قیمت کالاها به چه کسی کمک می‌شود؟ این در حالیست که با هدفمند کردن این یارانه و واقعی کردن قیمت‌ها اتفاقا یارانه نقدی به کسی داده می شود که در دهک پایین درآمدی قرار دارد؛ در واقع با این اقدام به قشر کم درآمد که مصرف کمتری دارند کمک می شود. بدین ترتیب ۴۰ درصد افراد کم درآمد جامعه با اجرای این طرح یعنی افزایش قیمت کالاها و ارائه یارانه نقدی منتفع و طبقه پردرآمد به نوعی متضرر می‌شوند. بنابراین ممکن است کسی که در استان تهران زندگی می کند از این موضوع به دلیل اینکه جزو دهک های پر درآمد جامعه است ناراحت و ناراضی باشد و کسانی که در روستاها زندگی می‌کنند و مصرف کمتری دارند راضی و منتفع؛ همچنین از نظر عدالت هم قطعا اقدام بهتری است، زیرا به هدف اصابت می‌کند.
هدر رفت منابع دولت با اجرای این طرح کمتر می‌شود، علاوه بر موارد ذکر شده بحث مصرف منابع از بودجه هم مطرح است زمانی که کمکی انجام می‌شود اما به هدف مورد نظر اصابت نمی‌کند مانند آبیاری غرقابی است که نمی‌دانید آب به درختان مورد نظر می‌رسد یا خیر و منابع هم در این میان به هدر می‌روند. اما اینکه اجرای این طرح در شرایط فعلی کشور اقدامی درست است یا خیر؟ باید گفت به طور مثال زمانی که شخصی خونریزی دارد، ما به جای حل مشکل آن چاقو هم در بدن فرد بیمار وارد می‌کردیم. اقدام صورت گرفته به این معنا نیست که جلوی کلیه خونریزی بدن فرد بیمار گرفته می‌شود، بلکه فقط یکی از چاقوهایی که هر سال به بدن این فرد بیمار وارد می‌شد دیگر وارد نمی‌شود. اجرای طرح اصلاح نظام یارانه اقدامی کافی نبوده اما لازم است، اجرای طرح مذکور به این معنا نیست که همه مشکلات وکم کاری های دولت حل و برطرف می‌شود اما از نظر کارشناسان اقتصادی اقدامی درست در جهت جلوگیری از اتلاف منابع دولت است.