ارزش پول ایران از ۳۰۰ سال پیش تاکنون/ زمانی که ارزش «شاهی» ایران ۱۰ برابر «پوند» انگلیس بود + عکس ها
در سده هجدهم میلادی، ارزش تومان ایران به‌تدریج کاهش یافت و ارزش پوند انگلیس افزایش. در نیمه اوّل سده نوزدهم میلادی، یعنی در دوران سلطنت فتحعلی‌شاه و محمد شاه قاجار، دو پوند استرلینگ برابر با یک تومان ایران شد. در این زمان یک پوند برابر بود با ۲۵ فرانک فرانسه و ۱۰ روپیه هند. یعنی، یک تومان ایران برابر بود با ۵/ ۱۲ فرانک فرانسه. در همین زمان، یک تومان ایران با دو دلار و پنجاه سنت آمریکا برابر بود.
سکه بیست شاهی شاه صفی دوم به سال ۱۶۹۰[/caption]
پس از قحطی بزرگ ۱۲۸۸ ق. ارزش پول ایران سیر نزولی را آغاز کرد؛ با قتل ناصرالدین‌شاه (۱۸۹۳) این کاهش ادامه یافت و با انقلاب مشروطه (۱۹۰۵-۱۹۰۷) شدت گرفت. اندکی قبل از قتل ناصرالدین‌شاه، در سال ۱۸۹۱ یک پوند استرلینگ برابر با ۵/ ۳۲ قران بود که اندکی پس از قتل ناصرالدین‌شاه در سال ۱۸۹۴ به ۵/ ۴۸ قران رسید. ۱۰ قران برابر با یک تومان بود. یعنی در اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه ارزش پوند بریتانیا ۲۵/ ۳ برابر تومان ایران و پس از قتل او، در زمان سلطنت مظفرالدین‌شاه، حدود ۸۵/ ۴ برابر تومان ایران شد. پس از انقلاب مشروطه یک پوند برابر با ۶۰ قران بود یعنی ارزش پوند انگلیس ۶ برابر تومان ایران شد. در اواخر سده نوزدهم و اوائل سده بیستم میلادی تا جنگ اوّل جهانی، یک پوند انگلیس تقریباً برابر با ۵ دلار آمریکا بود. بنابراین در دوران مظفرالدین‌شاه ارزش دلار آمریکا و تومان ایران تقریباً یکسان بود.
در زمان سقوط رضا خان و ورود ارتش‌های متفقین به ایران (۱۳۲۰ ش.) دلار آمریکا تقریباً یک و نیم تومان ایران بود. در سال ۱۳۳۲ یعنی در اواخر دولت دکتر مصدق و زمان کودتای ۲۸ مرداد، یک دلار آمریکا معادل ۹۰ ریال ایران (۹ تومان) و یک پوند استرلینگ برابر با ۲۳ تومان بود. در پایان سلطنت محمدرضا پهلوی و در دوره‌ای که صادرات نفت خام در قله تاریخی قرار داشت، یک دلار آمریکا تقریباً ۷ تومان ایران و یک پوند انگلیس تقریباً ۱۰ تومان ایران ارزش داشت.
در این زمان ارزش یک روبل شوروی حدود ۱۰ تومان ایران یعنی تقریباً برابر با پوند استرلینگ بود. یک فرانک فرانسه ۱۶ ریال و یک مارک آلمان غربی ۳۲ ریال ارزش داشت تا به امروز که دلار به سقف ۶ هزار تومان رسیده است.
| نام واحد پول | دوره | شرح |
| دریک | هخامنشیان | سکه طلا به وزن ۸/۳۵ گرم |
| درهم | هخامنشیان | معادل۹۳% گرم طلا –اخذ شده از دراخمه یونانی |
| درم | ساسانیان | درم فارسی دراخمه یا درهم است | در این زمان از فلز نقره ضرب می‌شد |
| دینار | ساسانیان | برابر 20 درم است | فلز آن طلا بود |
| پشیز | ساسانیان | سکه مسین زمان ساسانیان |
| زر و دینار جعفری | هارون الرشید | جعفربن یحیی برمکی سکه‌ها را ضرب کرد و به نام او رایج بود |
| زردهی | – | اصطلاحی برای برابری مقدار سکه با طلا بوده است |
| زر شش سری | – | اصطلاحی برای برابری مقدار سکه با طلا بوده است |
| عباسی | صفویه | ضرب فلز نقره -واحد پول- معادل چهار شاهی- دو صناری - دوصد دینار |
| نیم عباسی | صفویه | صد دینار |
| صنار | – | مخفف صد دینار است | سکه‌ای از مس معادل دو شاهی |
| شاهی | صفویه | پنجاه دینار (واحد پول در زمان قاجار) |
| بیستی | صفویه | ۵/۲ بیستی معادل یک شاهی است (شکل این سکه بیضی بود) |
| غاز بیکی - غازیکه | صفویه | یک دهم شاهی (تمام سکه‌ها مدور بودند به جز بیستی) |
| محمودی | سلطان محمود غزنوی | برابری آن معلوم نیست | فلز نقره بوده (تاورینه در سفرنامه خود نوشته است) |
| یک پول | قاجاریه | سکه‌های کوچک مسین |
| شاهی | قاجاریه | معادل دو پول |
| دینار | قاجاریه | صد دینار برابر با دوشاهی |
| عباسی | قاجاریه | معادل چهار شاهی |
| پنج شاهی نقره | قاجاریه | معادل ربع قران |
| ده شاهی نقره | قاجاریه | معادل نیم قران |
| قران | قاجاریه | واحد پول ایران در عهد قاجاریه و اوایل پهلوی- نقره به وزن ۲۴ نخود - کلمه عربی معادل هزار دینار |
| تومان | قاجاریه | کلمه ترکی مغولی سکه‌ای معادل ۱۰ قران |
| پناه اباد | قاجاریه | سکه‌ای نقره که در پناه آباد شوش ضرب شده است و بعدا به پناباد رواج یافت | معادل نیم ریال |
| اشرفی | قاجاریه | سکه طلای ایران | وزن آن 18 نخود |
| پنج هزاری | قاجاریه | نیم مثقال طلا (۱۲ نخود) |
| دو هزاری | قاجاریه | ربع مثقال طلا (۶ نخود) |
| غاز - قاز | قاجاریه | کوچکترین واحد پول زمان قاجار (پنج غاز که پنغاز می‌گفتند) یک دهم شاهی |
| چندک | قاجاریه | برابر دوغاز |
| ریال | قاجاریه، پهلوی، جمهوری اسلامی | اخذ شده از زبان اسپانیایی- معادل با یک قران و پنج شاهی بود این کلمه از زمان تسلط اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها در خلیج فارس در مراوده ایشان با مردم جنوب ایران رواج یافت | اکنون واحد پول ایران است (جزیره هرمز یکصد سال در اختیار پرتغالی‌ها بود ۱۵۱۴) |
بیشتر بخوانید :
۲۲۰ 46
