گروه اقتصاد کلان: سازمان بورس و اوراق بهادار از افزایش یک درصدی دامنه نوسان بازار سهام خبر داد و اعلام کرد: دامنه نوسان در بازار اول بورس و فرابورس از دوشنبه هفته آینده به مثبت و منفی ۷ درصد افزایش می‌یابد.
به گزارش «تجارت آنلاین»، سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد: با پیشنهاد شرکت بورس، فرابورس و تصویب هیات مدیره سازمان بورس، دامنه نوسان در بازار اول بورس و فرابورس یک درصد دیگر افزایش می‌یابد و به مثبت و منفی هفت درصد می‌رسد. این مصوبه از دوشنبه هفته آتی اجرایی خواهد شد. سال‌هاست بورس و سهامداران با محدودیت دامنه نوسان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. محدودیتی که با ایجاد پدیده «صف‌نشینی» و در نتیجه «انجماد معاملاتی» در حال تخریب تدریجی بازار سهام است.
به گفته کارشناسان و صاحب‌نظران بورسی، این فرآیند ضمن ناکارآمد کردن بازار می‌تواند به کوچ همیشگی سرمایه از بورس بینجامد. با وجود این در کنار تجربه‌های مثبت دنیا از ایجاد دامنه‌های غیرمحدودکننده برای افزایش پویایی بازار، در ایران همواره دامنه مستحکم و ثابتی برای معاملات بدون توجه به تجمع سفارش‌ها و تغییرات روزانه قیمتی تعیین شده است.
محدودیت‌های معاملاتی، چه در فاز صعودی و چه نزولی بازارها را به یک میزان با رکود مواجه می‌کند. اتفاقی که سبب صف‌آرایی و ایجاد حباب مثبت یا بعضا منفی در قیمت سهام می‌شود. بورس‌تهران نیز تجربیات این‌چنینی کم نداشته است. دوره‌ای حبابی می‌شود و قیمت‌ها سر به فلک می‌کشد و دوره‌ای بعد دچار اصلاحی فرسایشی می‌شود و برای ماه‌ها فروشندگان برای نقدکردن دارایی خود به در بسته می‌خورند. محدودیتی که دیگر در کمترین بازار سرمایه‌ای یافت می‌شود، در بورس تهران با افزایش هیجان‌های مثبت و منفی، سبب تشکیل فازهای متوالی گاوی و خرسی شده و امکان کشف قیمت عادلانه و بازیابی سریع تعادل را به بورس‌بازان نمی‌دهد. به این ترتیب در حالی که بساط دامنه نوسان در اغلب بازارهای سرمایه برچیده شده است، در ایران محدودیتی همیشگی بر معاملات سهام حاکم است.
در این میان سیاستگذار که از فروردین ۹۶ وعده برقراری دامنه نوسان پویا را به فعالان بورسی داده بود، حالا در شرایط خاص به جای حل مساله تنها به دستکاری‌کردن کف و سقف دامنه نوسان کنونی اکتفا می‌کند و به‌نظر می‌رسد هنوز برنامه‌ای برای حذف، افزایش یا حداقل پویا‌کردن دامنه نوسان ندارد. به جرات می‌توان گفت اغلب کارشناسان در این‌خصوص اتفاق نظر دارند که محدودیت دامنه نوسان، قفلی بر پویایی بازار سرمایه است که حیات بازار را با مخاطره جدی روبه‌رو کرده است.
به گفته کارشناسان دامنه نوسان به شکلی که در ایران است، در دنیا وجود ندارد. آنچه تحت‌عنوان دامنه نوسان پویا یا ایستا در بازار سایر کشورها جریان دارد به این شکل است که اگر نیاز به اصلاح یا رشد بیشتر قیمت سهم وجود داشته باشد و این میزان فراتر از دامنه تعیین‌شده باشد، اجازه این اصلاح یا رشد به سهم داده می‌شود. در حالی‌که در بازار سرمایه ایران اجازه تغییرات قیمتی سهم بیش از حد مشخص‌شده داده نمی‌شود. بورس تهران از اواخر بهمن ۱۳۹۹ و با حضور ریاست جدید سازمان شاهد تغییرات در دامنه نوسان بود. به‌طوری‌که دامنه نوسان قیمت سهام به‌صورت نامتقارن شد و به منفی ۲درصد و مثبت ۶درصد رسید. دلیل اصلی این تصمیم‌گیری مهم، جلوگیری از کاهش بی‌منطق قیمت‌ها در بازار و ایجاد مانعی برای افت شدید ارزش شرکت‌ها در بازار سرمایه بود. هرچند این تصمیم چندان دور از منطق نبود اما اجرای این تصمیم نیاز به تجهیزات و امکاناتی داشت که بازار سرمایه ما چندان از این موارد بهره‌مند نبوده و نیست. مهم‌ترین این ابزار وجود بازارگردانان قوی به همراه قدرت مالی بالا برای تضمین نقدشوندگی بازار سهام و جلوگیری از قفل شدن بورس و معاملات در صف‌های فروش بود.
به‌نظر می‌رسد اگر سیاست‌گذاران بازار سرمایه همچنان اصرار به اجرای دامنه نوسان نامتقارن دارند، نیاز است که از ابزارهای مختلفی برای رهایی بازار از صف‌های فروش استفاده کنند. از جمله این ابزار‌ها، استفاده از فرآیند رفع گره معاملاتی و همچنین تقویت بنیه مالی بازارگردانان است. در حقیقت دامنه نوسان نامتقارن تصمیم درستی بود که شرط لازم را داشت اما کافی نبود و بازارگردانی مناسب و انتقال نقدینگی مناسب برای اجرای این دستورالعمل درست رعایت نشد تا نتایج آن بیشتر از چند روز اثر مثبت نداشته باشد.
در این راستا کارشناسان بازار سرمایه معتقدند حجم معاملات و نقدشوندگی بازار سرمایه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و هر آنچه این موضوع را دچار اختلال کند، پذیرفتنی نیست. مطالبه اصلی تعداد زیادی از فعالان بازار سرمایه کاهش یا حذف تمامی محدودیت‌های معاملاتی است.
فعالان بازار عقیده دارند در مقطع کنونی که بلوغ بازار سرمایه نسبت به سال‌های گذشته بسیار فراتر رفته و شناخت فعالان از بازارهای مالی کشور و بورس‌های بین‌المللی رشد چشمگیری داشته، از ناظران و تصمیم‌سازان بازار سرمایه انتظار می‌رود مانند آنچه در سایر بازارهای مالی دنیا وجود دارد، از ایجاد محدودیت در نقدشوندگی مانند دامنه نوسان قیمت و حجم مبنا خودداری کرده و با افزایش سازوکارهای پیشرفته نظارتی برای کشف تقلب و دستکاری در قیمت‌ها به سمت حذف محدودیت‌های نوسان قیمتی و در نتیجه افزایش سطح نقدشوندگی در بازار حرکت کنند.
در این پرونده باشگاه اقتصاددانان، به بهانه تغییر دامنه نوسان از منفی۲ تا مثبت۶ به منفی۳ تا مثبت۶ نظر کارشناسان را در خصوص دامنه نوسان نامتقارن جویا شده‌ایم. به دنبال نوسان‌های شدید ایجاد در معاملات بازار سرمایه، افزایش دامنه نوسان از جمله اقداماتی بود که مسوولان حاضر در سازمان بورس آن را به منظور بهبود وضعیت بازار سرمایه پیشنهاد دادند. بر اساس تصمیمات اولیه اتخاذ شده قرار بر این است که دامنه نوسان تا ۱۰ درصد تغییر کند و مقرر شد این افزایش به صورت فصلی تا پایان سال جاری اجرایی شود و هر فصل یک درصد به دامنه نوسان بازار هم افزوده شود.
مطابق مصوبه هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، از روز دوشنبه (۲۹ فروردین ۱۴۰۱) دامنه نوسان قیمت سهام برای فصل بهار ۱۴۰۱ در کلیه نمادهای معاملاتی سهام در بازار اول تابلوی اصلی و فرعی بورس اوراق بهادار تهران با افزایش یک‌درصدی از مثبت و منفی ۵ درصد به مثبت و منفی ۶درصد افزایش یافت. با آغاز فصل تابستان ۱۴۰۱ افزایش دوباره دامنه نوسان طبق وعده‌های داده شده مبنی بر تغییر فصلی آن در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت و اکنون با تصمیم هیات مدیره سازمان بورس افزایش یک درصدی دامنه نوسان از روز دوشنبه آینده اعمال خواهد شد و دامنه نوسان به مثبت و منفی ۷ تغییر می‌کند.
