گروه اقتصاد کلان: در فاصله یک ساله‌ای که از حذف ارز ترجیحی می‌گذرد، بسیاری از اقلام خوراکی تورم‌های سنگینی را شاهد بوده و بیشترین فشار این تورم هم بر دهک‌های پایین آمده است. در این مدت اگرچه دولت تصمیم گرفت برای جبران فشاری که با جراحی اقتصادی به مردم وارد شده، به توزیع کالابرگ الکترونیکی برای اقلام خوراکی مورد نیاز مردم اقدام کند، اما به نظر می‌رسد استقبالی که دولت انتظار داشت از این طرح صورت نگرفته و قرار است باز هم تغییراتی در این طرح صورت گیرد.
به گزارش تجارت آنلاین، دولت سیزدهم به‌تازگی سیاست جایگزینیِ یارانه با کالابرگ را با هدفِ خرید کالاهای اساسی با یارانه شارژ شده‌ی ماهانه در پیش گرفته است. کالابرگ الکترونیک، تمهیدی در قانون بودجه ۱۴۰۱ بود و آن زمان مقرر شده بود دولت گرانیِ ناشی از حذف ارز دولتی کالاهای اساسی را با پرداخت کالابرگ الکترونیک به اقشار کم درآمد جبران کند «به گونه‌ای که مشمولان بتوانند کالاهای اساسیِ مورد نیاز خانوار را به قیمت‌های شهریور ۱۴۰۰ خریداری کنند»؛ این شرط اساسی هیچ زمان رعایت نشد. در حال حاضر، هم مبلغ یارانه و یا کالابرگ الکترونیکی که به طبقات فرودست پرداخت می‌شود، ناچیز و ناکافی است و هم قرار نیست هیچ کالایی به قیمت شهریور ۱۴۰۰ در اختیار مشمولان قرار بگیرد. طرح کالابرگ که اجرای آزمایشی آن در چند استان به پایان رسیده بود و به تازگی از خردادماه برای بخش کوچکی از جامعه‌ی هدف اجرایی شده، نمی‌تواند بحران معیشت را تسکین بخشد، نه برای غیررسمی‌کاران و زنان سرپرست خانوار و خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی و نه برای کارگران و بازنشستگان حداقل‌بگیر که به زحمت ۹ میلیون تومان حقوق ماهانه دارند و هزینه‌های زندگی‌شان بیش از ۲۰ میلیون تومان است. حالا صولت مرتضوی، وزير کار در آخرین اظهاراتش درباره طرح کالابرگ الکترونیکی، گفت: فرایند کاملاً به روال طبیعی ادامه پیدا می‌کند و قرار است تغییراتی بر حسب دستور آقای مخبر به عمل آوریم که در حیطه کارشناسی است تا پس از انجام و تایید مراجع صاحب‌نظر، ابلاغ شود، چرا که به گفته او، استقبالی که انتظار می‌رفت از این طرح صورت گیرد، اتفاق نیفتاده است.
تاکید روی سه دهک برای توزیع کالابرگ نگران‌کننده است
در این خصوص آلبرت بغزیان، اقتصاددان با اشاره به بحث کالابرگ الکترونیکی برنامه هفتم توسعه در فصل ششم این برنامه، به مجادله‌ای که در رابطه با نوع توزیع کالابرگ میان کارشناسان وجود دارد اشاره کرد و به ایلنا گفت: این مسئله که دولت تنها روی سه دهک تاکید دارد نگران‌کننده است. اینکه دولت به صورت کالابرگ آن هم با یک مبلغ اندک محدود به کالاهای اساسی تاکید می‌کند، درشان مردم ایران نیست. دولت نگران سیاست‌های حمایتی خود بوده و درباره تخصیص کالاهای اساسی دچار درماندگی بوده که به بحث توزیع کالابرگ روی آورده است. این کارشناس اقتصادی افزود: رشد قیمت‌ها در اقتصاد آنقدر بالاست که برخی اقلام مصرفی مانند شیر طی مدتی کوتاه دو برابر شده است. دولت از آنجا که تسلطی روی موج افزایش قیمت‌ها ندارد، نیازمند توزیع کالابرگ شده و از کنترل نرخ‌ها خود نیز ناامید شده است. البته این بهتر است که دولت می‌خواهد یارانه خود را به‌صورت کالایی توزیع کند؛ به‌ویژه اینکه اقلامی مانند مرغ و شکر و روغن در کنار اجاره‌بها، سهم بسیار بالایی در سبد مصرفی دهک‌های پایین دارد.
چرا اقشار فرادست هنوز یارانه می‌گیرند؟
وی با انتقاد از برنامه دولت گفت: کاش دولت حداقل در سند برنامه بودجه خود مشخص می‌کرد که تعریفش از خانواده برخوردار چیست زیرا هنوز در میان اقشار فرادست بسیار مشاهده می‌شود که یارانه افراد متمول هنوز واریز می‌شود و احتمالا همان‌ها نیز از سبد کالایی عرضه‌شده در بحث کالابرگ الکترونیکی بهره‌مند خواهند شد. بغزیان اضافه کرد: البته درست است که پوشش کالابرگ باید بیشتر از سه دهک باشد اما در مقابل این یک رویکرد غلط نیز در زمان آقای احمدی نژاد بود که یارانه حق برابر تمامی اقشار و دهک‌ها هست و حتی ایرانیان خارج از کشور هم باید دریافت کنند؛ این درحالی است که کل ارزش این یارانه که قرار است به کالابرگ تبدیل شود، برای طبقات ثروتمند و ایرانیان خارج از کشور کمتر از ۱۰ دلار ارزش دارد و چنین رویکردی امروز مضحک به نظر می‌رسد. این نوع نگاه به‌طورکلی خالی از وجدان اجتماعی است زیرا سیاست‌های توزیع درآمد در ایران ضعیف است و منجر به افزایش شکاف طبقاتی در همین یک دهه اخیر شده است. بسیاری از اقشار با درآمدهای بسیار بالا کمترین مالیات را می‌دهند. این کارشناس اقتصادی به دولت پیشنهاد داد: سیاست کالابرگی باید وزنی باشد و نباید براساس مبلغ ریالی که در جریان تورم آب می‌شود، در نظر گرفته شود.
