رایزنان بازرگانی می توانند فاصله بین بازارهای داخلی و کشورهای هدف خارجی را کمتر و خلأ موجود را پرکنند که آشنایی این افراد با توانمندی و ظرفیت های اقتصادی استان‌ها می تواند در انجام بهتر ماموریت های تعریف شده موثر باشد. اما گاهی اوقات بی اطلاعی تجار ایرانی از توانمندی و نقش رایزنان بازرگانی موجب می شود در اعزام هیئت های تجاری به نتایج مورد نظر دست پیدا نکنیم؛ بنابراین نحوه استفاده بخش خصوصی از این جایگاه و توانمندی باید بخوبی تشریح و تبیین شود.
برای رایزنان بازرگانی وظایفی از جمله اطلاع‌رسانی به صادرکنندگان کالاها و خدمات ایرانی و واردکنندگان بالقوه کالا و خدمات از ایران، ارائه خدمات مشورتی درباره اقتصاد و بازرگانی ایران به متقاضیان مستقر در بازار هدف، ارائه اطلاعات درخصوص ویژگی‌های بازار محل استقرار نمایندگی یا شعب سازمان به تجار و صنعتگران ایرانی و سازمان‌های اقتصادی ذی‌ربط، راهنمایی سرمایه‌گذاران خارجی که درصدد سرمایه‌گذاری در ایران هستند و بالعکس، ارسال مناقصه‌های ذی‌ربط برای صادرکنندگان یا تولیدکنندگان ایرانی در اسرع وقت، کمک به معرفی و تبلیغ کالاها و خدمات صادراتی ایران و ارائه نظرات مشورتی به صادرکنندگان ایرانی، تسهیل مسافرت هیات‌های اقتصادی یا بازرگانی عازم ایران یا هیات‌های بازرگانی و اقتصادی که از کشورمان به کشور محل فعالیت شعبه یا نمایندگی سازمان اعزام می‌شوند و ارائه نظر مشورتی درخصوص ترکیب و ویژگی‌های آنها و... تعریف شده است.
شرایط انتخاب رایزن بازرگانی
در این زمینه رضاعباسقلی - مدیر کل دفتر امور نمایندگی‌های سازمان توسعه تجارت ایران - در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه از دو سال گذشته تا به امروز 21 رایزن ایرانی توانستند احکام خود را دریافت کنند و در محل خدمت‌شان مستقر شوند، گفت: براساس دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت و با توجه به شرایط پساتحریم، بازشدن فضای سیاسی و تجاری و امکان بالا بردن مبادلات تجاری با کشورهای اروپایی، اعزام رایزنان به این کشورها در حال انجام است که البته پیش از این نیز رایزن بازرگانی در ایتالیا داشتیم.
وی با تاکید بر ضرورت بازدید رایزنان از کلیه استان‌های کشور گفت: رایزنان در این بازدیدها با تجار و صادرکنندگان جلسه می گذارند و ارتباط دوسویه‌ای بین آنها برقرار می‌شود و اطلاعات آن ها از ظرفیت استان های مختلف افزایش می‌یابد و از هر آنچه در مورد توانمندی‌های تولیدی، صادراتی و معدنی کشور است آگاهی می‌یابند.
عباسقلی درپاسخ به این سوال که عدم تخصص برخی رایزنان بازرگانی موجب بروز مشکلاتی شده و نتوانسته اند آنطور که باید و شاید نتایج مثبتی را در حوزه بازرگانی داشته باشند، تصریح کرد: ارزیابی عملکرد رایزنان بدون بررسی فعالیت‌های آنها کار غیرحرفه‌ای است. در انتخاب رایزنان شرایط ویژه‌ای داریم و تسلط آنها به زبان انگلیسی، آشنایی نسبی به زبان محلی و داشتن حداقل 10 سال سابقه به عنوان کارشناس نخبه در بخش بازرگانی از جمله شرایط لازم هاست.
مدیر کل دفتر امور نمایندگی‌های سازمان توسعه تجارت ایران در عین حال بیان کرد: با توجه به گفته وزیر امور خارجه، از این به بعد عملکرد سفرا باید براساس فعالیت‌های اقتصادی آنها ارزیابی شود و سفیری که در ارزیابی عملکرد‌ش، فعالیت‌های اقتصادی بیشتر داشته باشد در جایگاه بهتری قرار می‌گیرد که در این زمینه رایزنان بازرگانی به عنوان بازوی اجرایی قوی برای سفرا هستند.
باید نگاه مجددی به وظایف رایزنان بازرگانی داشته باشیم
وی درپاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد برخی رایزنان فعالیتی در حد یک کارمند ارگان یا سازمان دولتی دارند، گفت: بنده به عنوان مسئول مستقیم رایزنان، اعتقادی ندارم که آنها به عنوان یک کارمند محسوب می‌شوند. چون در بیشتر جاهایی که رایزن داریم حجم تجارت ما با آن کشور افزایش می‌یابد که البته گاهی اوقات کاهش حجم تجارت مربوط به رایزنان بازرگانی نیست، چون فضای بانکی ما محدود بوده و به دلیل تحریم‌هایی که در حوزه‌های مختلف داریم آنها نمی‌توانند آنچنان که باید و شاید تاثیر‌گذاری خودشان را داشته باشند که اگر فضا تغییر کند این تاثیر‌گذاری بیشتر خواهد بود.
مدیر کل دفتر امور نمایندگی های سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه رایزنان، بازار کشورهای هدف و محل ماموریت خود را رصد می‌کنند، تاکید کرد: آنها به‌طور دائم بازار را رصد کرده و به تولیدکنندگان ایرانی اعلام می‌کنند ولی بسیاری از مواقع به دلیل برخی شرایط داخلی نمی‌توانیم از این فرصت‌ها استفاده کنیم؛ بنابراین باید نگاه مجددی به رایزنان بازرگانی و وظایف آنها داشته باشیم و نباید فضا را برای آنها محدود کنیم و عملکرد آن ها را حداقل بعد از شش ماه از اعزام به محل ماموریت مورد ارزیابی قرار دهیم.
