گروه راه و مسکن: طی دو سال اخیر عملکرد بانک‌ها در اجرای نهضت ملی مسکن همچنان در سیبل انتقادات مسئولان و متولیان این طرح دولتی قرار دارد؛ بطوری که طبق آخرین اظهارات مهرداد بذرپاش، وزیرراه و شهرسازی با وجود اینکه طی 5 ماه اخیر به اندازه دو سال گذشته تسهیلات بانکی به این پروژه تزریق شده اما همچنان عملکرد آنان رضایت‌بخش نبوده است.
پروژه نهضت ملی مسکن به عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور به شمار می‌رود که روند اجرای آن طی دو سال گذشته با توجه به وعده‌هایی که داده شده بود با کندی روبرو است که طبق اظهارات مسئولان امر بخش عمده ای از این کم‌کاری به دلیل بی‌رغبتی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ساخت مسکن است؛ این در شرایطی است که براساس ماده 4 قانون جهش تولید مسکن، نظام‌بانکی مؤظف است سالانه 20 درصد از تسهیلات پرداختی خود را به ساخت مسکن اختصاص دهد.
تنها ۱.۵ میلیون مسکن طی دو سال اجرا شد
حالا حدود دو سال از اجرای قانون جهش تولید مسکن و آغاز ساخت پروژه‌های نهضت ملی مسکن در کشور می‌گذرد اما طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت راه و شهرسازی تا کنون برای حدود ۱.۸ میلیون واحد مسکن طرح مذکور زمین تامین شده و ساخت بیش از ۱.۵ میلیون واحد در دست اجراست. در سال اول اجرای طرح جهش تولید مسکن بانک ها باید ۳۶۰ هزار میلیارد تومان پرداخت می‌کردند که از این میزان مبلغ بسیار کمی پرداخت شده و در سال دوم جهش تولید مسکن بانک ها باید ۴۵۸ هزار میلیارد تومان از تسهیلات خود را به بخش مسکن و پروژه های نهضت ملی مسکن تخصیص می‌دادند.
فقط دو بانک دولتی به مسکن ملی متعهد بودند
در سال اول و دوم اجرای قانون جهش تولید مسکن بانک‌ها و موسسات عامل نهضت ملی مسکن باید ۸۱۸هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت می‌کردند. البته با وجود دستور رئیس جمهور، عملکرد تنها دو بانک دولتی در اجرای این پروژه تا حدودی برای مسئولان رضایت بخش بوده؛ طبق اعلام سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، تاکنون بانک مسکن حدود ۷۵ درصد و بانک توسعه تجارت حدود ۱۰۰ درصد از تعهدات خود را در این زمینه انجام داده است؛ اما بانک سپه حدود ۴۰ درصد، بانک ملت ۲۰ درصد، بانک ملی ۱۳ درصد، بانک تجارت ۱۳ درصد و بانک صادرات تنها ۱۰ درصد به تعهدات خود پایبند بوده‌است.
عملکرد صفر بانک‌های خصوصی در خانه‌سازی
این در شرایطی است که طی دو سال اجرای نهضت ملی مسکن، بانک‌های خصوصی کاملا پای خود را از این پروژه دولتی کنار کشیدند و طبق گفته وزیر راه و شهرسازی، عملکرد بانک‌های خصوصی در نهضت ملی مسکن تقریبا صفر بوده در حالی که بانک‌های خصوصی با در اختیار داشتن سپرده مردم وظیفه ملی برعهده دارند و باید منابع را صرف پروژه های ملی کنند. مهرداد بذرپاش روز گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت عنوان کرد و گفته بود:«طی 5 ماه به اندازه دو سال قبل از آن تسهیلات پرداخت شده و رشد داشتیم، ولی تکلیف بیش از این است و عملکرد بانک‌ها رضایت‌بخش نیست؛ از رییس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد درخواست پیگیری این موضوع را داشتم که عملکرد بانک‌ها تک به تک ارزیابی شد.»
بانک‌ها صدای انتقاد رئیس جمهور را هم درآورد
همچنین اوایل مهرماه امسال رئیس‌جمهور در جلسه شورای‌عالی مسکن منتقد عملکرد بانک‌ها در اجرای پروژه مسکن ملی شده و گفته بود: «عملکرد برخی بانک‌ها در ارائه تسهیلات قابل قبول نیست، برخی بانک‌ها به جای پرداخت تسهیلات مسکن به مسکن‌سازی روی آورده و فعالیت اقتصادی خود را جزو آمار تسهیلات پرداختی نهضت ملی مسکن ارائه کرده‌اند. او به هیئت ویژه‌ای متشکل از وزرای راه و شهرسازی، کشور، امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی دستور داد که عملکرد بانک‌ها را از حیث پرداخت تسهیلات ساخت مسکن بررسی و ضمن بررسی عملکرد مدیران، از آن دسته از مدیرانی که به وظایف قانونی خود عمل کرده‌اند، تقدیر شده و آنهایی که در این زمینه کوتاهی کرده‌اند، مورد بازخواست قرار گیرند.
65 درصد متقاضیان معطل بانک‌ها هستند
اما این در شرایطی است که براساس اطلاعات طرح‌های حمایتی ساخت مسکن، تاکنون یک میلیون و 780 هزار متقاضی با موفقیت نتایج تأیید شرایط را پشت سر گذاشته‌اند و به بانک معرفی شده‌اند. آنطور که فارس گزارش داده است؛ از 1.7 میلیون متقاضی معرفی شده به بانک 780 هزار نفر معادل 44 درصد از متقاضیان واجد شرایط حساب بانکی خود را برای دریافت تسهیلات ساخت مسکن افتتاح کرده‌اند. از این تعداد 602 هزار متقاضی معادل 33 درصد از واجدان شرایط بیش از 40 میلیون تومان آورده اولیه خود را به حساب بانک واریز کردند. اما به استناد این اطلاعات تنها 210 هزار متقاضی معادل 11.7 درصد از واجدان شرایط دارای قرارداد بانکی منعقد شده هستند و 36 هزار متقاضی نیز توسط نظام بانکی در مسکن شهرها از سوی بانک ردصلاحیت شده‌اند. براساس این اطلاعات 65 درصد از متقاضیان واجد شرایطی که در بانک افتتاح حساب کرده و بیش از 40 میلیون تومان آورده خود را به طرح ساخت مسکن تزریق کرده‌اند هنوز موفق به دریافت تسهیلات بانکی نشده‌اند و 566 هزار واحد طرح حمایتی در صف انتظار بانک‌ها قرار دارد.
چرا دولت با بانک‌ها مدارا می‌کند؟
البته در این شکی نیست که کم‌کاری و عدم التزام بانک‌ها در پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن موجب وقفه در اجرای این پروژه دولتی در کشور شده اما جای تعجب است که چرا دولت با بانک‌ها به عنوان عاملان اصلی ضرر به حوزه ساخت و ساز کشور مدارا می‌کند؛ این در شرایطی است که طبق قانون در صورتی که بانک‌ها همکاری لازم را برای پرداخت تسهیلات ساخت مسکن نداشته باشند باید جریمه شوند و در صورت ادامه دادن این اقدام روسای بانک‌ها باید عزل شوند اما دو سال است که دولت هیچ بانکی را در این خصوص جریمه نکرده است.
تزریق۲ میلیارد دلار منابع از صندوق توسعه به مسکن
هر چند با بی محلی بانک‌ها به اجرای نهضت ملی مسکن، دولت در هفته‌های اخیر دست به دامان صندوق توسعه ملی کشور شد تا به منظور سرعت‌بخشی به این پروژه ملی با اذن رهبری، مبلغ ۲ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی وام بگیرد و نیز برای کاهش هزینه‌های ساخت از تکنولوژی‌های نوین استفاده کند که این امر به گفته کارشناسان قدم مثبتی برای اجرای این طرح حمایتی است چراکه اجرای ابرپروژه‌های مسکن سازی به روش سنتی امکان پذیر نیست و نیاز به اجرای انبوه‌سازی، صنعتی‌سازی، سبک‌سازی و ارزان‌سازی دارد.
به زعم کارشناسان مربوطه تا زمانی که بانک‌ها در اجرای این طرح ملی تعلل کنند ایده ساخت 4 میلیون مسکن در چهار سال اجرایی نخواهد شد. آنها براین باورند عدم جریمه بانک‌ها نشان می‌دهد که دولت جدیتی به سرعت دادن به ساخت و ساز و اجرای طرح نهضت ملی مسکن ندارد و تا زمانی که این جریمه و قانون اجرا نشود بانک‌ها تمایلی به وام‌دهی نخواهند داشت و به تکالیفشان قطعاً عمل نخواهند کرد.
