محمد سلیمانی
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق
حوزه مدیریت ارزی در اقتصاد ایران، حوزه‌ای پرچالش است. با توجه به گستره این چالش‌ها نیازمند مطالعات علمی هدفمند هستیم تا بتوان مشکلات را حل کرد. حکمرانی ارزی، پیاده سازی قواعد و ترتیبات نهادی است که با ساماندهی بازار ارز و شناخت و شکل گیری نیازهای ارزی به دنبال رسیدن به ثبات اقتصادی است. شناخت ذینفعان، اقتصاد سیاسی و روابط بین آن‌ها بسیار مهم است و باید مبتنی بر آن طرح های سیاستی را ارائه داد. اندیشه‌ورزی در حوزه ارزی در هفت حوزه لازم است. اولین حوزه تاثیر و تاثر نرخ ارز با سیاست‌های پولی بازار ارز است. باید به این سوالات پاسخ داد که
حوزه ارز چه اثراتی بر سیاست‌های پولی بانک مرکزی دارد؟ چه باید کرد که حس انفعال بانک مرکزی در حوزه سیاست پولی بر طرف شود؟ در این حوزه مطالعه بر روی جهت علیت نرخ ارز و تورم مهم ارزیابی کاست و باید به این سوال نیز پاسخ داد که چند نرخی بودن ارز خوب است و آیا تاکنون کمک کرده است؟ حوزه دوم مدیریت بازار ارز است. امکان شکل‌گیری بازار رسمی به عنوان مرجعیت قیمت اهمیت دارد و سیگنال‌های این بازار باید مورد پذیرش همه ذینفعان بازار قرار بگیرد. در حوزه تقاضای ارز با مواردی همچون قاچاق و خروج سرمایه روبرو هستیم و باید برای مقابله با آن فکر کرد. اینکه چه ترتیبات نهادی و نظامات انگیزشی باید شکل بگیرد که همه ارزهای کشور به صورت پایدار و مستمر در بازار عرضه شود جای تامل دارد. آیا موثرترین راه برای عرضه ارز شناورسازی نرخ است؟ عرضه ارز در این زمینه خیلی مهم است و از ارزهای خانگی و احتکار شده نیز نباید غفلت کرد. سئوال دیگر اینکه چه راهکارهایی می‌توان اتخاذ کرد که این نوع ارزها عرضه شود؟ محور سوم مطالعات، تعیین نظام ارزی است. در شرایط تحریم که ناگزیر به مداخله هستیم چگونه می‌توان تعهد حاکمیت را به ثبات نرخ ارز تضمین کرد؟ حوزه چهارم را مسائل نهادی و بازیگران بازار ارز نظیر صرافی‌ها و تراستی‌ها تشکیل می‌دهند. چگونه می‌توان بازتعریفی از نقش صرافی‌ها در بازار ارزی داشت؟ چه باید کرد که سوء استفاده‌ها در مسئله تراستی‌ها از بین برود؟ بانک مرکزی نیز باید در حوزه پیش بینی پذیری بازار، نظارت و مدیریت ذخایر تدبیر داشته باشد. حوزه پنجم نقشه ارزی کشور و ارتباط آن با ثبات نرخ ارز است. توسعه تولید کالاهای اساسی برای کاهش مصارف ارزی می‌تواند در دستور کار قرار گیرد. یک برنامه توسعه برای جایابی ایران در زنجیره ارزش جهانی باید در این زمینه تدوین شود و این کار برای تامین مستمر منابع ارزی کشور می‌تواند مفید باشد. همچنین تجارت با کشورهای همسو با ارز غیر دلاری نیز می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه توسعه روابط اقتصادی با چین مهم است و طراحی روابط برای بهبود وضعیت ارزی لازم است. ششمین حوزه سفته بازی در حوزه ارز است. عوامل تشدید کننده و شکل دهنده سفته بازی باید مورد مطالعه قرار گیرد. زیرا که در حوزه کنترل انتظارات فعالان بازار و حمله‌های سفته بازانه تاکنون فکر خاصی نشده است. حوزه آخر و هفتم را نیاز به مطالعه و ارائه طرح‌های سیاستی در حوزه رمز ارزها تشکیل می‌دهد. در حوزه رمزارزها نیاز به کار فنی‌تر و حرفه‌ای‌تری است. زیرا که رمز ارزها می توانند به عنوان ابزار پرداخت باشند و در حوزه مالیه به عنوان ابزار بازار ارز برای تحمل سفته بازی کمک کنند.
