رمزگشایی از دلیل افزایش تورم ماهانه

اقتصاد کلان: مرکز آمار گزارش تورم مهر ماه ۱۴۰۲ را منتشر کرد. طبق این گزارش، تورم سالانه از ۴۶.۱ درصد در شهریور به ۴۵.۵ درصد در مهر ماه کاهش یافته است. همچنین تورم نقطه به نقطه از ۳۹.۵ در شهریور به ۳۹.۲ درصد در مهر ماه کاهش یافته است. در این میان البته تورم ماهانه از ۲ درصد در شهریور به ۲.۳ درصد در مهر ماه افزایش یافته است. بررسی جزئیات تورم ماهانه نشان می‌دهد علت اصلی رشد تورم در مهر ماه، رشد شدید تورم بخش آموزش بوده است؛ اتفاقی که در نخستین ماه شروع فصل آموزش عمومی و آموزش عالی رخ داده است. همچنین تورم ماهانه خوراکی در مهر ماه به ۰.۵ درصد کاهش یافته که کمترین رقم در ۱۰ ماه اخیر به شمار می‌رود.

جزئیات آمار نرخ تورم و نقش آموزش در تحریک تورم ماهانه
بر اساس گزارش مرکز امار ایران نرخ تورم عمومی مهرماه سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 39.2 درصد اعلام شده که نشان می‌دهد 3/0 واحد درصد کاهش یافته است. جزئیات آمار نشان می‌دهد که نرخ تورم خوراکی ها در همین مدت 36.2 افزایش یافته در حالی که نرخ تورم خوراکی‌ها شهریور امسال نسبت هب مدت مشابه سال گذشته افزایش 37.8 درصدی داشته بود که نشان می‌دهد کاهش معناداری در نرخ رشد تورم نقطه‌ای اتفاق افتاده است. از طرف دیگر امار نرخ تورم نقطه‌ای کالاهای غیرخوراکی نیز 7/0 واحد درصد کاهش را نشان می‌دهد. نکته جالب‌تر آمار نرخ تورم نقطه‌ای عدم تغییر در نرخ این تورم برای خانوارهای روستایی است که هم در مهرماه و هم در شهریور در سطح 38.8 درصد ایستاده در حالی که خانوارهای شهری بر اساس آمار تورم نقطه‌ای با کاهش 3/0 واحد درصدی مواجه شده است.
اما از بین نرخ‌های سه‌گانه تورم یعنی تورم نقطه‌ای، ماهانه و سالانه تنها تورم ماهانه با افزایش مواجه شده است. بر اساس آمار نرخ مرکز آمار ایران نرخ تورم ماهانه مهرماه 2.3 درصد اعلام شده که بدین معناست خانوارها در این ماه 2.3 درصد بیشتر از ماه قبل برای اقلام یکسان هزینه کرده‌اند. در حالی که در شهریور نرخ تورم 2 درصد نسبت به مردادماه افزایش یافته بود. جزئیات نرخ تورم عمومی ماهانه نشان می‌دهد که تورم ماهانه مواد خوراکی در مهرماه نیم درصد اعلام شده که البته این نرخ در شهریورماه 1.5 درصد بود. به این ترتیب تورم کالاهای اساسی در این ماه با یک کاهش معنادار روبرو شده است. اما برعکس بخش عمده افزایش نرخ تورم ماهانه مربوط به کالاهای غیر اساسی است یا به تعبیری کالاهای غیرخوراکی است. نرخ تورم ماهانه از 2.3 درصد در شهریور ماه به 3.3 درصد در ماه مهر رسیده است که به میزان 1 واحد درصد افزایش یافته است یعنی کل کاهش 1 واحد درصدی کالاهای خوراکی در این بخش جبران شده است. نرخ تورم ماهانه همچنین در آیتم‌های خانوارهای شهری و روستایی نیز افازیش یافته است. خانوارهای شهری از 2.1 درصد در شهریور به 2.4 درصد در مهر و خانوارهای روستایی نیز از 1.6 درصد به 2 درصد طی یک ماه اخیر افزایش یافته است. نکته ماجرا در این بخش این است که نرخ تورم ماهانه کالاهای خوراکی برای خانوارهای شهری بیش از 1 واحد درصد کاهش یافته است.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران با آغاز سال تحصیلی سال جدید نرخ تورم بخش آموزش در بین سایر کالاها و خدمات مصرفی با افزایش 21.6 درصدی روبرو شده است و این بدین معناست که طی یک ماه گذشته مردم برای بخش آموزش 21.6 درصد بیشتر از شهریورماه هزینه کرده‌اند و عامل اصلی افزایش تورم ماهانه نیز همین رشد شدید هزینه بخش آموزش بوده است.
همچنین نرخ دیگر تورم که توسط مرکز آمار اعلام شده نرخ تورم سالانه است که البته در گزارش مرکز آمار این نرخ تورم نیز با کاهش مواجه شده و از 46.1 درصد شهریورماه به 45.5 درصد در ماه مهر رسیده است.
در بخش خوراکی‌ها نیز نرخ تورم سالانه از 58.2 درصد به 55 درصد در ماه مهر رسیده و این در حالیست که تورم سالانه بخش کالاهای غیرخوراکی‌ها با افزایش 7/0 درصد روبرو شده و از 40.3 تا 40.9 رسیده است. همچنین داده‌ها نشان می‌دهد که خانوارهای شهری و روستایی نیز در بخش تورم سالانه کاهش را تجر به کرده‌اند. نکته اساسی درباره نرخ تورم سالانه این است که با وجود اینکه دولت مانور زیادی روی این بخش تورمی می‌زند اما این نرخ معتبر نیست و هیچکدام از آمارهای تورم جهانی از این نرخ تورم استفاده نمی‌کنند. دلیل اصلی این است که در محاسبه نرخ تورم سالانه نرخ تورم دو سال پیش نیز وارد محاسبه می‌شود
داده‌های نرخ تورم دو سال پیش نمی‌تواند معیار مناسبی برای محاسبه هزینه خانوار در شرایط حاضر به شمار می‌رود. تقسیم‌بندی نرخ تورم کل نشان می‌دهد که از کل تورم خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات نزدیک 29.5 درصد از کل تورم عمومی را تشکیل می‌دهند و بخش غیرخوراکی‌ها و خدمات نیز نزدیک 70 درصد تورم را از آن خود کرده‌اند. همچنین همانند ماه قبل گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آنها با 81 درصد تورم نقطه‌ای بیشتر سهم را افزایش نرخ تورم از آن خود کرده‌اند. ماهی‌ها و صدف‌‌داران نیز تورم نقطه‌ای 69 درصد را تجربه کرده‌اند. بررسی کلی تورم نقطه به نقطه کالاها و خدمات مصرفی نشان می‌دهد که هتل و رستوران با 55.4 درصد بیشترین افزایش نرخ تورم نقطه‌ای را تجربه کرده است. پوشاک و کفش و نیز بهداشت و درمان در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. مانند ماه قبل نیز ارتباطات کمترین نرخ تورم نقطه‌ای را تجربه کرده و در رده بعدی خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هستند که در ماه‌های اخیر این موضوع بی‌سابقه بوده است.