گروه راه و مسکن: ساختمان‌های کشور به خصوص سنتی‌سازها، اکنون به عنوان منبع اتلاف انرژی در ایران شناخته می‌شوند چرا که در حال حاضر به دلیل عدم رعایت الزامات اجرایی ساخت وساز به لحاظ مصرف انرژی، وجود مصالح غیراستاندارد و غیرمنطبق با شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور منجر به اتلاف انرژی در ساختمان‌ها شده است؛ این در شرایطی است که در صورت اجرای قوانین مبحث ۱۹ در ساختمان‌های جدید، میزان مصرف انرژی در ساختمان‌ها حداقل تا۳۰ درصد کاهش می‌یابد اما اجرای آن تاکنون جدی گرفته نشده است.
مصرف 40 درصد انرژی کشور در بخش ساختمان
به گزارش«تجارت» ایران یکی از کشورهای پرمصرف انرژی به ویژه در بخش ساختمان است و به رغم آنکه یک درصد جمعیت جهان را دارد حدود ۱۶ درصد یارانه انرژی را پرداخت می‌کند، این در حالی است که بیش از ۴۰ درصد مصرف انرژی کشور در بخش ساختمان است و مصرف انرژی در ایران بیش از ۳ برابر متوسط جهانی است. در ماده ۴۴ قانون برنامه ششم توسعه، دولت مکلف شد تا سالانه ۵ درصد مصرف انرژی را در ساختمان‌ها کاهش دهد به همین منظور مبحث ۱۹ مقررات ملی و کنترل ساختمان؛ صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ایران در سال ۱۳۷۰ به تصویب هیئت وزیران رسید و اجرای آن در ساختمان‌های کشور الزامی شد.
مبحث ۱۹ ؛ قانونی که مغفول ماند
همچنین هیئت وزیران در جلسه ۱۹/ ۸/ ۱۴۰۰ در راستای تکلیف مقرر در قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر کاهش سالانه ۵ درصد از تلفات انرژی در بخش ساختمان، به عنوان بزرگترین بخش مصرف کننده انرژی در کشور، ضوابط صرفه‌جویی انرژی در ساختمان‌ها را به تصویب رساند، بر این اساس مقرر شد از ابتدای سال ۱۴۰۲ همه ساختمان‌هایی که شروع به ساخت کردند، دریافت پروانه پایان کار آنها منوط به داشتن گرید انرژی باشد. در واقع مبحث ۱۹ راهکاری برای کاهش اتلاف انرژی در ساخت و ساز است اما این مبحث علی‌رغم بازنگری چندباره و اجبار اجرای آن برای تمام ساختمان‌های دولتی و عمومی، به دلیل نبود متولی خاص، تاکنون در کشور اجرایی نشده است.
بی توجهی به مصرف بهینه انرژی در ساخت و ساز
با توجه به مسئله بحران انرژی که در چند سال اخیر به وجود آمده، بحث مصرف بهینه انرژی مورد توجه تمامی کارشناسان جهان قرار گرفته است و بر آن شدند که در مراکز اصلی مصرف انرژی یعنی بخش صنعت و ساختمان مسئله بهینه کردن مصرف انرژی را جدی بگیرند این در حالی است که طی سال‌های اخیرکشورهایی چون ایتالیا، آلمان، سوئد، انگلیس قوانین خاصی در امر ساختمان سازی و به کار بردن عایق‌های حرارتی، روش گرمایش و سرمایش، و ساختار کلی ساختمان در جهت بهینه کردن مصرف انرژی در آن تدوین کردند.
زنگ خطر مصرف انرژی با رشد ساخت مسکن
حالا در این شرایط رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی و دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعت ساختمان از به صدا درآمدن زنگ خطر مصرف انرژی در کشور با توجه به جریان رو به رشد ساخت مسکن در پایتخت هشدار داده و بر لزوم ارتقای بهره‌وری مصرف انرژی در انواع ساختمان‌های مسکونی و صنعتی تاکید کردند. آنطور که ایلنا گزارش داده است، آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در این نشست درباره طرح احصای بهینه‌سازی مصرف انرژی توضیح داد و گفت: در چارچوب توافق‌نامه‌ای که اتاق بازرگانی با وزارت نیرو داشته مقرر شده کسانی که اقدام به بهینه‌سازی مصرف برق می‌کنند و کاهش مصرف آنها احصا می‌شود، بسته به میزان صرفه‌جویی کالا، اوراق بورسی و مشوق‌هایی از این دست دریافت کنند.وی افزود: به این منظور سرمایه‌گذار باید پیش از اجرای پروژه، شناسنامه انرژی برای آن تعریف کند تا میزان انرژی صرفه‌جویی شده تعیین و مکانیسم تشویقی اجرا شود. این مکانیسم در مورد واحدهای تولیدی و هتل‌ها به طور ویژه کارایی دارد. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی همچنین گفت: وزارت مسکن برنامه تامین 4 میلیون واحد مسکونی را دارد اما مسکن‌هایی که احداث می‌شوند با چالش تامین برق رو‌به‌رو خواهند شد. CHP می‌تواند تا 80 درصد راندمان را تغییر دهد، 50 درصد از این برق از طریق نیروگاه CCHP و بقیه نیز از طریق نیروگاه خورشیدی تامین می‌شود. همچنین در این طرح فاضلاب تجمیع و برای آبیاری فضا سبز استفاده می‌شود.
لزوم احداث ساختمان‌های بهره‌ور از منظر مصرف انرژی
وی درباره لزوم ضابطه‌‌مند شدن بهره‌وری انرژی اظهار کرد: راهکارهای بهره‌وری مصرف انرژی باید به ضابطه تبدیل و برای آن برنامه‌ریزی شود و ضوابطی تعیین شود که به ممنوعیت کاربرد اقلام ساخت‌و‌سازی بینجامد که از نظر مصرف انرژی بهره‌ور نیستند.به گفته نجفی احداث ساختمان‌های بهره‌ور از نظر مصرف انرژی سبب می‌شود دولت در فصول اوج‌گیری مصرف مجبور به اخذ تصمیماتی همچون تغییر ساعات کاری برای کاهش مصرف انرژی نباشد، اتخاذ چنین تصمیم‌هایی خسران زیادی برای کشور در پی دارد.
فاجعه مصرف انرژی در ساختمان‌های کشور
جعفر قرائتی‌ستوده دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعت ساختمان نیز در نشست برنامه‌های دو ساله کمیته بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی کمیسیون انرژی اتاق ایران گفت: با هدف نیاز به افزایش تولید مسکن و به دلیل کمبود زمین در شهرها و حوالی آنها وزارت راه و شهرسازی برنامه احداث و جانمایی حدود 27 شهر جدید را دارد.وی افزود: ساخت این حجم از مسکن نگران‌کننده است و زنگ خطر افزایش مصرف انرژی را به صدا درمی‌آورد. به این افزایش 70 درصدی مصرف انرژی باید پاسخ داده شود. قرائتی همچنین اظهار کرد: بنا بر آمارها روزانه 4.2 میلیون بشکه نفت در ایران مصرف می‌شود. 30 درصد از این حجم در بخش خانگی می‌سوزد که برابر با 1.3 میلیون بشکه است. در سال 1395 قانونی تدوین شد که این حجم از مصرف کاهش داده شود، با این حال مصرف نه تنها کاهش پیدا نکرد بلکه سرانه آن بالاتر هم رفت. دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعت ساختمان تصریح کرد: مدل ساخت‌و‌سازی که در کشور پیش گرفته‌ایم به ایجاد فاجعه در انرژی می‌انجامد. نه ساختمان‌ها و نه وسایل گرمایشی و سرمایشی از نظر میزان مصرف، بهره‌وری لازم را ندارند و همه اینها به دلیل ارزان بودن انرژی در ایران است. امسال اثرات افزایش مصرف انرژی در تابستان مشهود بود و در زمستان نیز برجسته‌تر است.
لزوم استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در شهرک‌های مسکونی
قرائتی در ادامه توضیح داد: افزایش ضریب اقتصادی به دو طریق محقق می‌شود، یکی از این روش‌ها سرمایه‌گذاری و دیگری ارتقای بهره‌وری است. در ایران بهره‌وری روش کارآمدی است.وی در ادامه گفت: بنا بر اینها در تدوین برنامه سالانه کمیته بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی کمیسیون انرژی اتاق ایران باید این موارد را جای داد: شاخص‌های ارزیابی کاهش مصرف انرژی، ارتقای سطح کیفیت مصالح خطوط تولید صنعت، افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در شهرک‌های مسکونی و صنعتی، طراحی شهری که هم آسایش شهروندان را تامین کند و هم نیاز به تردد آنها را تا حد امکان کاهش دهد، صنعتی‌سازی ساخت مسکن به گونه‌ای که مصرف انرژی را پایین آورد و بهره‌ور کند و ایجاد راهکارهای صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان.دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعت ساختمان همچنین خاطرنشان کرد: 27 میلیون واحد مسکونی در تهران داریم که با فرض خالی بودن یک میلیون از آنها 26 میلیون ساختمان انرژی مصرف می‌کنند. ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بهره‌وری انرژی در اجرای شهرهای جدید و توسعه ساخت مسکن باید تبدیل به یک برنامه جدی اجرایی شود. وی در نهایت گفت: در ساخت ساختمان به گونه‌ای که بهره‌وری انرژی در آن صورت بگیرد، قوانین خوبی داریم اما متاسفانه رعایت نمی‌شود، علاوه بر قوانین مشوق‌های مالیاتی و تسهیلاتی هم در این زمینه وجود دارند.
