وحید شقاقی شهری
اقتصاددان
وقتی میخواهیم کشورها را براساس اندازه اقتصاد بسنجیم، مهمترین شاخصی که نشان دهنده اندازه و قدرت اقتصادی کشورها باشد، تولید ناخالص داخلی برحسب قدرت برابری خرید و قیمت ثابت است. باید توجه داشت برای تولید ناخالص داخلی شاخصهای مختلفی داریم که یکی از آنها تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری است، متغیر دیگر تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت و متغیر دیگری تولید ناخالص داخلی به قدرت برابری خرید است. همانطور که گفته شد مهمترین شاخص برای ارزیابی اندازه و قدرت اقتصادی کشورها محسوب میشود تولید ناخالص داخلی (به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت) است. اشتباهی که اقتصاددانها و برخی از مسئولان انجام می دهند این است که از این شاخصها نابجا استفاده میکنند و به همین دلیل تفسیر و اعلام اعداد آنها در رتبه اقتصادی یا اعلام اعداد در سایر تحلیلها متفاوت از هم است. بنابراین اگر بخواهیم کشورها با یکدیگر مقایسه کنیم شاخص مناسب، تولید ناخالص داخلی (به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت) است و این معیار مقایسه واقعبینانه کشورها با یکدیگر است. آمارهایی که از سوی برخی از مسئولان و اقتصاددانها درباره رتبه ایران ارایه میشود باید مبتنی بر این شاخص باشد. برخیها این امار را بر اساس تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری گزارش میدهند که گزارشی که اخیرا آقای همتی ارایه داده مبتنی بر این شاخص بوده است و برخی دیگر گزارشها را مبتنی بر تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت ارایه میدهند و عدهای هم در گزارشها شاخص را تولید ناخالص داخلی فقط به قدرت برابری در نظر میگیرند اما واقع بینانهترین گزارشی که می توانیم بر روی آن استدلال داشته باشیم، تولید ناخالص داخلی (به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت) است. در حال حاضر تولید ناخالص داخلی چین به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت با پایه سال 2017 ، 26 تریلیون دلار است و بعد از چین، کشور آمریکا با عدد 22 تریلیون دلار در رتبه دوم قرار دارد. هند هم با 10 تریلیون دلار در جایگاه رتبه سوم دنیا قرار گرفته و چهارمین اقتصاد دنیا، ژاپن با 5 تریلیون دلار است و بعد از آن کشورهای آلمان، روسیه، اندونزی، برزیل، بریتانیا و فرانسه قرار دارند. عدد تولید ناخالص داخلی (به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت سال 2017) برای ایران 1355 میلیارد دلار بوده و این عدد نشاندهنده قدرت اقتصادی ایران در مقایسه با سایر کشورهاست و از این لحاظ از کشورهای عربستان و ترکیه در منطقه عقب ماندیم و در این شاخص قدرت اقتصادی عربستان و ترکیه از ایران با فاصله جلوتر هستند به طوریکه قدرت اقتصادی ترکیه بیش از 2 برابر ایران است. تولید ناخالص داخلی (به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت) در ترکیه 2800 میلیارد دلار است یعنی بیش از دو برابر قدرت اقتصادی ایران. همچنین تولید ناخالص داخلی (به قدرت برابری خرید و به قیمت ثابت) عربستان 1821 میلیارد دلار است که قدرت اقتصادی هم 35 درصد از اقتصاد ایران بزرگتر است. موضوع دردناک و قابل تامل دیگر این است که در سال 2010 ایران از لحاظ بزرگی اقتصاد در رتبه هفدهم دنیا قرار داشت اما امروز با ریزش سه پله در رتبه بیستم قرار داریم. موضوع غمانگیز دیگر این است که در حال حاضر اقتصاد پاکستان به اقتصاد ایران نزدیک شده و فاصله اقتصاد ایران و پاکستان به کمتر از 70 میلیارد دلار رسیده است و اگر در دو سال آینده نتوانیم رشد اقتصادی بالایی داشته باشیم، اقتصاد پاکستان هم از ایران بزرگتر میشود. در حالی که این اختلاف در سال 2010 بیش از 350 میلیارد دلار بوده و باید این موضوع را در نظر گرفت که در آن دوره، میزان تولید برای هر دو کشور کمتر بود.