آیلین سیروس: حدود یک ماه است که از اعلام وزیر صمت مبنی بر آزادسازی واردات لوازم خانگی می گذرد. به گفته عباس علی آبادی به منظور رقابت پذیر کردن کالاهای ایرانی، با رعایت تعرفه‌های مناسب، ارائه مجوز برای واردات لوازم خانگی انجام خواهد شد. اما آیا این حرکت دولت با برنامه ریزی منسجم خواهد بود؟! این در حالی است که کمبود شدید مواد اولیه و محدودیت های بورس کالا و قفل شدن تسهیلات بانکی به روی تولید و کمبود سرمایه در گردش، همواره صنعت لوازم خانگی را با چالشهای بسیاری مواجه ساخته است؟
محدودیتهای منابع ارزی
به گزارش تجارت، کمبود مواد اولیه بنگاه ها ابعاد گسترده تری پیدا کرده و سرعت کاهش شاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده صنعت بیشترین میزان 8ماه اخیر به جز فروردین ماه را ثبت کرده است. کمبود سرمایه در گردش، عدم تخصیص ارز و عرضه محدود مواد اولیه در بورس کالا عامل کمبود مواد اولیه است. از سوی دیگر محدودیتهای منابع ارزی و مدت زمان طولانی برای تخصیص ارز مورد نیاز مواد اولیه، اجزا و قطعات موردنیاز تولید در صنعت لوازم خانگی ایران به عنوان دومین صنعت بزرگ و پیشران کشور بیش از ۸۰ روز طول می‌کشد، که چالش جدی را پیش روی تولیدکنندگان قرار داده است. از سوی دیگر اعمال محدودیت ثبت سفارش و تخصیص ارز به صورت فصلی برای واحدهای تولیدی مغایر با برنامه‌ریزی‌های سالیانه فعالان صنعتی است. این در حالی است که در این شرایط در سال ۱۴۰۰؛ ۱۶ میلیون و در سال گذشته ۱۸ میلیون دستگاه انواع لوازم خانگی در کشور تولید شده که نشان دهنده روند صعودی تولید در این صنعت بوده است.
به گفته دبیر انجمن لوازم خانگی ایران، تولیدکنندگان لوازم خانگی مشکلاتی از جمله تامین مواد اولیه، کمبود نقدینگی و قیمت گذاری دستوری را دارند که همین موانع مانع ارتقای این صنعت شده است. عباس هاشمی می گوید: تولیدکنندگان لوازم خانگی با موضوع تامین مواد اولیه مشکل دارند، تولیدکنندگان مواد اولیه را از بورس تهیه می‌کنند، اما از آنجایی که در برخی مواقع، عرضه محدودی در بورس داریم، تولیدکننده نمی‌تواند مواد اولیه مورد نیاز خود را تامین کند که به تبع آن مجبور است از بازار و با قیمت آزاد خریدای کند که همین موضوع منجر به افزایش قیمت لوازم خانگی می‌شود. وی می افزاید: از سوی دیگر بحث قیمت‌گذاری دستوری را در لوازم خانگی داریم که به یک مشکل جدی برای تولیدکننده تبدیل شده است؛ با توجه به تغییرات نهاده‌های تولید و اثرات آن در کالای تولیدی به لحاظ قیمت، تولیدکننده به ناچار ملزم به رعایت قیمت‌گذاری دستوری است. همچنین محدودیتهای تامین مالی یکی دیگر از مشکلات تولیدکنندگان لوازم خانگی است، تولید کنندگان نیاز به نقدینگی دارند، اما با توجه به سیاست‌های انقباضی شبکه بانکی کشور و تورم ۵۰ درصدی، نقدینگی مورد نیاز تولید کننده فراهم نمی‌شود.
رکود سنگین لوازم خانگی در بازار داخلی
بنا به گفته رئیس هیات مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران، از سال 1397 به بعد، به دلیل تحریم‌های آمریکا، شرکت‌های لوازم خانگی مثل شرکت‌های کره‌ای از بازار ایران رفتند و از آن به بعد تولیدکنندگان داخلی با سرمایه‌گذاری و همکاری بیشتر توانستند جای خالی شرکت‌های خارجی را از نظر کمیت و کیفیت پر کنند. از ۹۸ به بعد رشد تولید رخ داد و رشد چهار ماهه اول امسال نسبت به چهار ماهه اول سال قبل ۱۵ درصد رشد داشته، اما مشکلات این صنعت مثل بقیه صنایع است؛ مشکلات تحریم، نپیوستن ایران به FATF و درنتیجه مسائل و مشکلات مبادلات بانکی، مشکلات شاخص‌های کلان اقتصادی مثل بالا بودن تورم و نرخ پایین رشد اقتصادی که باعث شده قدرت خرید مردم کاهش یابد؛ برای همین نیاز است توجه ویژه‌ای به این صنعت بشود.
به گفته محمدرضا محمدی دانیالی، در سال ۱۳۹۸ حدود ۸ میلیون قطعه لوازم خانگی در کشور تولید می‌شد، اما خوشبختانه حالا به ۱۶ میلیون دستگاه در طول سال رسیده است. سال قبل رشد ۲۵ درصدی را ثبت کردیم و در ۴ ماه اول سال اخیر نیز رشد ۱۴درصدی برای صنعت لوازم خانگی ایران ایجاد شده است. این آمارها نشان می‌دهد این صنعت در حال رشد بوده و بنابراین سرمایه‌گذاری در آن نیز هنوز توجیه اقتصادی دارد. وی در خصوص معضل اصلی صنعت لوازم خانگی در حال حاضر می گوید: معضل اصلی بازار داخلی کشور است که در طول سال‌های اخیر با رکود مواجه شده و به همین دلیل موانعی برای تولیدکنندگان ایجاد کرده و عرضه و تقاضا را تا حدودی دچار مشکل کرده است. در همین ارتباط قدرت خرید مصرف‌کننده در حال کاهش بوده و این بحرانی است که مسئولان باید به آن توجه بیشتری داشته و راه‌حلی برای آن پیدا کنند.در این بین دولت بیشتر کارهای روزمره‌اش را انجام می‌دهد و خیلی در استراتژی‌های کلان وارد نمی‌شود یا نمی‌خواهد وارد شود. استراتژی‌های کلان این است که بپذیریم رشد اقتصادی واجب است و بدون رشد اقتصادی ۸ درصد که در برنامه توسعه تعیین شده است، نمی‌شود کشور را اداره کرد و این شاهبیتی است که همه صنعتگران، فعالان اقتصادی، دولت و مجلس بایستی به آن توجه کنند و بدون رشد اقتصادی توزیع فقر و کاهش درآمد نسبی فاجعه‌هایی است که هر چه دیرتر به آن برسیم عوارض بسیار خطرناک‌تری خواهد داشت. این سرطانی است که اگر امروز درمان نشود شاید دیگر نشود درمانش کرد و نیاز است به این مسئله مهم توجه کرد. در برنامه ششم توسعه به رشد اقتصادی ۸ درصد تاکید شده بود اما این نرخ اتفاق نیفتاد و سالی دو سه درصد بیشتر رشد نداریم و رشد دو سه سال قبل هم صفر یا منفی بوده است. این‌ها حقایقی است که باید به آن توجه شود تا شاید مشکلات اقتصادی کشور حل شود.
مجلسی ها، طرفدار واردات لوازم خانگی!
این روزها و بعد از زمزمه برداشتن ممنوعیت واردات لوازم خانگی با واکنش مثبت بسیاری از نمایندگان مجلس مواجه هستیم که اکثرا معتقدند محدودیت واردات باید برداشته شود. در این خصوص لطف اله سیاهکلی با بیان اینکه برای رقابت‌پذیر کردن بازار باید با رعایت تعرفه‌های مناسب واردات لوازم خانگی آزاد شود، به خانه ملت گفته است: بازار هر کالایی باید از طریق تولید داخلی و واردات تنظیم شود به این معناکه در وهله نخست باید به سراغ تولید داخل رفت و تولید را به میزانی رساند که نه تنها امکان تامین نیاز بازار داخلی از طریق تولید فراهم باشد بلکه تولیدکنندگان توانایی صادرات نیز داشته باشند. در صورتی که امکان صادرات وجود نداشته باشد، کیفیت کالاها مطلوب نخواهد بود زیرا تولیدکننده ملزم به رقابت با همتایان خارجی نخواهد بود.ادله عضو کمیسیون صنایع مجلس برای شروع واردات، تنظیم شدن بازار است. وی می افزاید: با تعرفه‌گذاری می‌توان میزان واردات را تعیین کرد از سوی دیگر با واردات بازار نیز تنظیم خواهد شد.برای رقابت‌پذیر کردن بازار لوازم خانگی، باید با رعایت تعرفه‌های مناسب واردات لوازم خانگی آزاد شود، در تعرفه‌گذاری از یک سو باید به نیاز مردم و مصرف‌کننده توجه کرد و از سوی دیگر حمایت از تولید را در دستورکار قرار داد.اگر سیاست واردات لوازم خانگی هوشمندانه و با بررسی درست انجام شود از رانت جلوگیری شده و رقابت ایجاد می‌شود از سوی دیگر نیاز مصرف‌کننده نیز برطرف خواهد شد. مصطفی طاهری نیز در خصوص اظهارات وزیر صمت درخصوص آزادسازی واردات لوازم خانگی، گفته است: در فرمول‌هایی که به صورت صفر و یک نگاه شود، موفقیت حاصل نمی شود به این معنا که ممنوعیت واردات و صادرات در هیچ دوره زمانی مناسب نیست و باید از ابزار تعرفه استفاده کرد به طور مثال اگر پیاز در کشور کم باشد نباید صادرات آن را ممنوع کنیم زیرا بازارهای بین المللی را از دست می‌دهیم، در این شرایط باید تعرفه صادرات را افزایش دهیم. در جریان واردات و صادرات باید با ابزار تعرفه از تولید داخل حمایت کنیم، سیاست صفر و یک معمولا منجر به رانت می‌شود و عملا مصرف‌کننده و مردم آسیب می‌بینند.نماینده مردم نهاوند در مجلس با بیان اینکه محدودیت واردات منجر به ضرر مصرف‌کننده واقعی نشود، گفت: تولیدکنندگان این حوزه نباید به فکر سود کوتاه مدت و سوءاستفاده از محدودیت واردات نباشند در غیر این صورت گرفتار مشکلات صنعت خودروسازی می‌شویم. علیرضا شهبازی نیز معتقد است: باید با تشدید رصد دستگاه‌های نظارتی به‌گونه‌ای عمل شود که محدودیت واردات و حمایت از تولید داخل منجر به ضرر مصرف‌کننده واقعی، افزایش بی‌رویه قیمت و سوءاستفاده برخی تولیدکنندگان نشود. با وجود اینکه تمام مسئولان بر ضرورت ارتقای کیفیت و کاهش هزینه‌های سربار تولیدات داخلی تاکید دارند اما برخی واحدهای تولیدی نسبت به این دو نکته بی‌اهمیت هستند و همین وضعیت موجب شده که مردم از کیفیت و قیمت محصولات تولیدی آن‌ها ناراضی باشند.نماینده مردم نهاوند می گوید: هدف تولیدکنندگان لوازم خانگی نباید کوتاه مدت و محدود باشد بلکه این افراد باید به دنبال ورود به بازارهای جهانی باشند که شرط تحقق این مهم توانایی رقابت با همتایان خارجی است.تولیدکنندگان این حوزه نباید به فکر سود کوتاه مدت و سوءاستفاده از محدودیت واردات نباشند در غیر این صورت گرفتار مشکلات صنعت خودروسازی می‌شویم. گفتنی است صنعت لوازم خانگی داخلی مشکلات زیادی دارد اگر به آن رسیدگی نشود سرمایه گذاری هایی که انجام شده و هزاران شغلی که ایجاد شده از بین خواهد رفت. فقدان سیاست روشن برای حمایت از صنعت لوازم خانگی منجر به فرصت سوزی و بدبینی مردم به کالای ایرانی شده است. به گفته کارشناسان اقتصادی از ابتدای اعلام خبر ممنوعیت، زمان مشخصی تعیین نشد. بنابراین تولید کننده نمی‌دانست «اطلاع ثانوی» یک ماه دیگر است یا یکسال دیگر و عملاً امکان برنامه‌ریزی وجود نداشته و هنوز هم وجود ندارد. از سوی دیگر برنامه دولت نسبت به حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان مشخص نشد. گاهی ارز لازم برای مواد اولیه فراهم شد، گاهی نیز ارزی تخصیص داده نشد و مواد اولیه چندین هفته در اسکله‌ها ماند و همین امر موجب اختلال در خطوط تولید و فروش شد.این فقدان سیاست یکپارچه هنوز هم وجود دارد. وزیر محترم صمت در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود که باید به سمت رقابت پذیری حرکت کرده و از انحصار جلوگیری کنیم. در واقع لزوم واردات توسط ایشان اعلام شد اما باز هم معلوم نیست این واردات چگونه و با چه روشی انجام خواهد شد؟!
