پیدا و پنهان نوسانات بازار ارز

یحیی آل اسحاق
رییس اتاق بازرگانی ایران و عراق

بازار ارز تحت‌تاثیر عوامــل متعـددی نوسان پیدا می‌کند که برای همه مشخص است. یک زمان بحث عرضه و تقاضای ارز است که ما به طور معمول یک عرضه و تقاضای واقعی داریم و باید واقعیت‌ها را در نظر بگیریم. اما یک زمانی بحث عرضه و تقاضای ارز متاثر از جریانات روانی یا جریانات موقت یا برداشت‌های افراد یا نگاه‌های سیاسی است. در حال حاضر می‌توان گفت که نوسانات ارزی، ناشی از عرضه و تقاضای واقعی ارز نیست، یعنی نه عرضه ارز از نظر ذخایر کم شده و نه تقاضاهای غیرضروری ایجاد شده است. شرایط، نرمال و مثل سابق است.آنچه که امروز اتفاق افتاده، برداشت‌ها یا القاهای یک عده‌ای است که می‌خواهند از این بازار سوءاستفاده می‌کنند و با توجه به شرایط سیاسی منطقه، هر کسی برای خود یک فضایی درست می‌کند. اما آنچه که قطعا وجود دارد، این‌که فضاسازی‌ها توسط سوداگران اتفاق می‌افتد و می‌خواهند از این شرایط سوءاستفاده کنند.
برخی تحلیلگران اعتقاد دارند که یکی از دلایل افزایش قیمت ارز، داستان تامین کسری بودجه دولت در پایان سال است، اما این چنین نیست، این‌ها حرف‌هایی است که مبنای اقتصادی ندارد. یک بحثی هم که مطرح می‌شود، مربوط به تسویه‌حساب با شرکت‌های خارجی در پایان سال است. ولی این مسایل نیست، عمده داستان بازار ارز، جو روانی است و سوءاستفاده‌کنندگان به طور عمده برای خود محاسباتی دارند که دائما نرخ را کم و زیاد و فضا را ملتهب می‌کنند. البته سیاست‌های بانک مرکزی هم در کنترل نرخ ارز مهم است که به تناسب اقتضائات، چگونه باید برخورد کنند. نوسان ارز، بنیان اقتصادی ندارد و خطرناک است. کسانی که در این بازار بازی می‌کنند، یک نوع قمار می‌کنند، چون این جریانات واقعی نیست. آنچه که در حال حاضر در بازار ارز دیده می‌شود، بیشتر جو روانی است. بر این اساس، ورود به بازار ارز قمار است و در بازار ارز، قماربازی می‌کنند. در کل اگر نظر من را بخواهید بدانید، از نظر اقتصادی این نوسانات بنیان اقتصادی ندارد و آنچه که می‌بینیم، جو روانی است و این خطرناک است و کسانی که حسابگری در اقتصاد دارند، نباید در این بازی وارد شوند.
در خصوص وضعیت ارز در پایان سال نیز می توان گفت که یک بخشی از نیازهای ارزی پایان سال واقعی است؛ مثل تسویه‌حساب‌ها و برخی از سفرها که ممکن است تقاضا یک مقداری بالا رود. اما این میزان تقاضا به قدری نیست که نوسان ایجاد کند. به نظر من در صورتی که شرایط منطقه عادی شود، نرخ ارز به قبل برمی‌گردد.
البته درباره روند بازار ارز در سال ۱۴۰۳ نیز باید ببینیم وضعیت بودجه و تصمیم درباره افزایش حقوق‌ها چگونه است. همچنین نظامات جدیدی که بانک مرکزی برای کنترل حجم نقدینگی در دست دارد، چه می‌شود. عوامل متعددی مطرح است که باید منتظر ماند تا بتوان درباره وضعیت بازارها در سال آینده اظهارنظر کرد.