پدرام سلطانی
نایب رییس اسبق اتاق ایران
باید گفت که در حال حاضر اولویت نخست دولت باید رفع تحریمها و بازسازی چهره مخدوش ایران نزد دولتها و حتی برخی ملتها در کشورهای متقابل، از کشورهای همسایه گرفته تا کشورهای مهم و اثرگذار در اقتصاد و جهان باشد. این موضوع را من با فاصله بسیار زیاد اولویت نخست کشور در شرایط کنونی میدانم. با این حال با توجه به مقدمه ذکرشده در اینجا هم نیاز به تأکید است که دولت اختیار کافی را برای اجرای اولویت نخست کشور ندارد. دوره هشتساله دولت حسن روحانی تجربهای است که نشان داد مجال این بازسازی نیاز به دریافت چراغسبزهای مختلف دارد. در صورت دریافت این چراغ سبز، با فاصله بسیار زیاد از موضوع یادشده، اولویتهای دیگری هم وجود دارند که ازجمله آن میتوان به خروج نهادها و نیروهای سیاسی از اقتصاد و عدم دخالتشان در وظایف دولت اشاره کرد. حتی باید حیطه اختیارات و عرصه فعالیت برخی از این نهادها اصلاح شود که تا این حد در دست و پای دولت برای تصمیمات اقتصادی نباشند. از این اولویت هم که باز بگذریم، با فاصله زیادی موضوعات ظاهراً اقتصادی مانند تکنرخی کردن ارز، ساماندهی وضعیت واقعاً وحشتناک تراز منفی انرژی در حوزههای برق، آب، گاز و ... و همچنین ایجاد امنیت ازدسترفته اعم از اقتصادی و اجتماعی میتوانند بهعنوان اولویت سوم مطرح شوند. اما هر شوکی به اقتصاد میتواند بلافاصله آثار منفی خود را نمایان سازد؛ پس تردیدی در این مسئله نیست. مثال بارز آن نیز همین یکسانسازی نرخ ارز یا آزادسازی نرخ حاملهای انرژی است که حتماً در کوتاهمدت آثار منفی به دنبال دارند. به همین جهت است که اقتصاددانان همواره توصیه میکنند که هر اصلاح سیاستی در ابتدای امر باید با زمینهچینی و آمادهسازی سایر اجزای اصلی اقتصاد رخ دهد. زیرا اقتصاد و بازار یک کل بههمپیوسته هستند که بدون آمادگی سایر اجزای کلان اقتصاد، امکان اصلاح یک جز آن وجود ندارد. توصیهی دیگرِ اقتصاددانان این است که این اصلاح در روندی تدریجی و بدون شوک انجام شود. بنابراین در حال حاضر مسلماً هیچ تردیدی در تکنرخیکردن ارز نباید وجود داشته باشد. اما در پاسخ به پرسش اول هم به این موضوع تأکید کردم که این سیاست را با فاصله از اولویتهای اول و دوم باید در دستور کار قرار داد. یعنی در ابتدا علل و عوامل اصلی و زمینهساز باید هدف گیری و علاج شوند. بدین معنی که برای اجرای صحیح نظام تکنرخی ارز در اقتصاد ایران باید ابتدا روند تحریمها را کند و سپس آنها را برگرداند. تجربه دولتهای آقایان روحانی و احمدینژاد نشان میدهد که ارز تکنرخی با اعمال اولین دور تحریم جدید تبدیل به چند نرخی میشود.
