جلال چراغی
کارشناس مسائل منطقه
شروع به کار سفارت عربستان در دمشق چندین نکته درون خود دارد و باید به این موضوع توجه شود که اساساً قرار بود سفارت عربستان سعودی فعالیت خود را سال آینده در سوریه از سر بگیرد اما در شرایط کنونی شاهد آغاز به کار این نمایندگی دیپلماتیک در دمشق هستیم. در سال ۲۰۱۸ میلادی . امارات متحده عربی سفارت خود را در سوریه افتتاح کرد و سپس بحرین این اقدام را در دستور کار قرار داد. سال گذشته هم وزیر امور خارجه عربستان سعودی به سوریه سفر کرد و سپس بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور برای شرکت در نشست سران اتحادیه عرب وارد ریاض شد و به نوعی شاهد گرم شدن روابط دو طرف بودیم.
آنچه در این بین باید مورد توجه قرار بگیرد این است که ولیعهد عربستان سعودی در گذشته یک رویکرد بسیار تند را در حوزه سیاست خارجی این کشور اتخاذ کرد ولی با گذر از یک مسیر چند ساله به این نتیجه رسید که باید نوع نگاه و راهبرد خود را تغییر دهد. این در حالیست که عربستان یک چرخش مشخص را در خصوص سیاستهای خود خصوصاً در حوزه منطقهای اعمال کرد و به نوعی در دوره پسا جنگ سوریه سعی کرد تا از سرمایهگذاری در این کشور عقب نماند. به موازات این روند کشورهای دیگر هم به دنبال بازسازی روابط خود با دمشق هستند که ترکیه یکی از آنها به حساب میآید و طی ماههای گذشته هم آنکارا اقدامهای زیادی را برای بهبود روابط خود با دمشق در دستور کار قرار داده است.
عربستان سعودی به دنبال آن است که از طریق عادیسازی روابط خود با سوریه و با گذشت بیش از یک دهه بتواند نفوذ خود را در این کشور و سایر دولتهای عربی افزایش دهد و از منظر دیگر سعی میکند که رویکرد خود با ایران و سایر دولتهای منطقهای را تغییر دهد. سعودیها تلاش میکنند تا یک چارچوب وحدتآفرین را در میان کشورهای منطقه به وجود بیاورند تا در نهایت بتوانند از کشورهای رقیب خود مانند ترکیه پیشی بگیرند. از منظر دیگر، ریاض در قبال رویکردهای کشورهای منطقه در قضیه عادیسازی روابط با اسرائیل درسهایی را فرا گرفته و سعی میکند از تجارب این کشورها به نفع خود استفاده کند.
تمامی این مسائل نشان میدهد که یک تعدیل مشخص در سیاست خارجی عربستان در قبال کشورهای منطقه به وجود آمده و ما شاهد بازتعریف راهبردهای این کشور در قبال جغرافیای خاورمیانه هستیم.