نقش کلیدی سامانه‌های نظارتی در بازارها

حمیدرضا پورابراهیم
کارشناس اقتصادی

سامانه‌های نظارتی در سال‌های اخیر بر پایه هوش مصنوعی توسعه داده شده و امکان نظارت در لحظه و فعال شدن تریگرها را فراهم کرده‌اند. یک سامانه نظارتی کارا باید متناسب با نیاز شرکت درخواست‌کننده سفارشی سازی شده و اقدامات نظارتی را از شرایط پسگیرانه منفعلانه و پس از معامله به سمت یک مدل ترکیبی یکپارچه نظارت تحقیقی، واکنشی و پیشگیرانه تغییر دهند. در واقع با این مدل می‌توان نمایه‌ها و شاخصه‌های ریسک را قبل از انجام دستکاری در بازار شناسایی کرده و به انسجام و دستیابی به اهداف عملکردی بازار کمک کرد. یک سامانه نظارتی کارا باید تمامی داده‌های مرتبط با بازار را در یک مکان جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کند. به عنوان مثال برای بررسی امکان دستکاری در بازار مشتقه می‌بایست تعداد و محدودیت سقف موقعیت‌های معاملاتی هر قرارداد، تعداد و محدودیت سقف موقعیت‌های معاملاتی قراردادهای مرتبط، میزان عرضه قابل تحویل بازار نقد در نقاط تحویل، فعالان دارای موقعیت معاملاتی بزرگ، قیمت بازار نقد و مشتقه، ارتباطات الکترونیکی و انتشار دیدگاه‌های دارندگان موقعیت معاملاتی و موارد دیگر را در یک سامانه تجمیع کرد. می‌توان گفت سامانه نظارتی باید شرایطی را فراهم آورد تا بتوان بین بازارها و دارایی‌های مختلف پایش را انجام داده و در کنار آن ریسک موجود در بازار را سنجیده و مدیریت کرد. این سامانه همچنین باید مجهز به برخی از ابزارهای تجزیه و تحلیل پیشرفته مورد استفاده مانند تجزیه و تحلیل پیش بینی، تجزیه و تحلیل احساسات، تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ، تجزیه و تحلیل در لحظه و تجزیه و تحلیل رفتاری باشد. سامانه نظارتی باید با توجه به الزامات قانونی و واکنش قانونگذاران نسبت به سوءاستفاده در بازار، قابلیت انطباق و به‌روزرسانی سریع را داشته باشد. بعلاوه باید تمامی مدل‌های نظارتی موجود در آن به صورت مستمر بررسی و بهبود یافته و روش‌های دستکاری‌کنندگان به سرعت شناسایی و اقدامات لازم صورت پذیرد. به‌طور کلی می‌توان گفت یک سامانه نظارتی مناسب باید منطبق با قوانین هر حوزه قضایی بتواند اعمال سوءاستفاده‌گرایانه را به صورت فعال شناسایی کرده و به منصفانه بودن بازار کمک کند.