هموار شدن مسیر تهران و واشنگتن برای امضای توافق بزرگ
گروه سیاسی: بعد از پنج دور مذاکرات فشرده میان ایران و آمریکا، اکنون زمان موعود برای تصمیم‌گیری از سوی سران سیاسی دو کشور فرا رسیده است. تهران و واشنگتن باید انتخاب نهایی خود را برای حصول یا عدم حصول توافق هسته‌ای به صورت صریح اعلام کنند. بر کسی پوشیده نیست در هر دو سوی داستان، نیاز مبرمی به امضای توافق احساس می‌شود، اما اختلافات عمیقی نیز میان طرفین وجود دارد که تردید‌هایی را نسبت به نهایی شدن توافق وارد می‌کند.
به گزارش «تجارت»، با برجسته‌شدن اختلاف‌نظر‌ها میان ایران و آمریکا، لابی‌های اسرائیلی در چند وقت اخیر تلاش‌های خود را برای سیاه‌نمایی و شکست مذاکرات دو چندان کرده‌اند. همزمان سیگنال‌های منفی‌ای از سوی اروپایی‌ها نیز در چند روز گذشته مخابره شده است. در چنین وضعیتی مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان دیروز سه‌شنبه (۶ خرداد) عازم کشور عمان به عنوان یمانجی مذاکرات ایران و آمریکا شده است. اکنون پرسش مهم برای افکار عمومی به ویژه در سطح داخلی ایران این است که آینده گفت‌و‌گو‌ها بعد از دور پنجم مذاکرات چه خواهد شد؟ آیا توافق بزرگ میان ایران و آمریکا امضا می‌شود؟ پزشکیان در عمان چه ماموریت مهمی دارد؟ «تجارت» به منظور پاسخ‌گویی به این پرسش‌های مهم با عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان گفت‌و‌گو داشته است.
طرح عمان به ایران و آمریکا گره‌گشای بن‌بست بزرگ در مذاکرات بود
عبدالرضا فرجی‌راد، در ارزیابی خود از نتیجه دو پتجم مذاکرات اظهار داشت: «وقتی درب‌های سفارت عمان در رم برای دور پنجم گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا باز شد، این تصور بوجود آمد که مذاکره کنندگان چگونه می‌خواهند بن بستی که به‌وجود آمده بشکنن د. تصوری درست و طبیعی، زیرا از چند روز قبل از مذاکرات یک تنش رسانه‌ای بین آمریکا و ایران آغاز شده بود که احساس می‌شد قفلی بر درب مذاکرات زده شده که باز کردن آن کار سختی است. مقامات آمریکایی به یکباره با تغییر لحن اعلام کردند که اجازه غنی سازی به ایران در داخل کشور حتی به میزان یک درصد داده نمی‌شود و از طرفی در پاسخ به این اظهارات مقامات ایرانی غنی سازی در داخل را به علت بومی بودن این دانش، هزینه‌های فراوان، غرور ملی و بر طرف کردن نیاز‌های داخلی از جمله در امر پزشکی خط قرمز خود اعلام نمودند.» وی افزود: «به همین دلیل این احساس به وجود آمد که ممکن است مذاکرات دور چهارم خیلی زود به پایان برسد و گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا قطع شود. ولی علی‌رغم تصورات بعد از سه ساعت گفت‌و‌گو اعلام شد که وزیرخارجه عمان به‌عنوان میانجی طرحی را روی میز مذاکرات قرار داده که مورد توجه قرار گرفته و قرار بر این شده است در پایتخت‌های دو کشور مورد بررسی قرار گیرد و دوباره مذاکره‌کنندگان ایرانی و آمریکایی به میز مذاکرات برگردند.»
به‌نظر می‌رسد ابتکار عمان در تهران و واشنگتن مورد بررسی قرار گرفته است
این استاد ژئوپلیتیک در بخش دیگر از گفته‌های خود پیرامون با اشاره به این‌که به‌نظر می‌رسد ابتکار یا طرح عمان در تهران و واشنگتن مورد بررسی قرار گرفته است، تاکید کرد: «رئیس جمهور آمریکا اخیرا اعلام کرد مذاکرات رو به جلو حرکت می‌کند و ممکن است در روز‌های آینده خبر خوشی را اعلام نماید؛ هر چند که در ادامه گفت نمی‌دانم. از طرفی بنظر می‌رسد که طرف ایرانی در جریان سفر پزشکیان به عمان بررسی‌های خود را به پایان رسانیده و به میانجی اطلاع رسانی لازم را انجام خواهد داد.»
ترامپ مصمم است اختلافات با ایران را از طریق دیپلماسی حل کند
سفر سابق ایران در نروژ و مجارستان در ارتباط با تشدید فشار لابی‌های اسرائیلی برای زدن زیر میز مذاکره، در چند وقت اخیر تصریح کرد: «همزمان با پیشرفت مذاکرات، فعالیت‌های سیاسی بین آمریکا و اسراییل افزون گشته است. اسراییلی‌ها اطلاعاتی به‌دست آورده‌اند که طرحی برای مصالحه موقت و یا دائم در جریان است. رییس موساد و وزیر امور استراتژیک اسراییل در زمان مذاکرات ایران و آمریکا در رم حاضر شدند و با ویتکاف ملاقات و گفت‌و‌گو کردند. خانم نوئم وزیر امنیت داخلی آمریکا به اسراییل سفر کرده و برخلاف انتظار گفت‌و‌گو‌های پرچالشی را با نتانیاهو داشته است. به‌دنبال آن در تماس تلفنی نخست وزیر اسراییل با ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به وی اطلاع داده که مصمم است از طریق دیپلماتیک با ایران به توافق برسد. حتی خبری در بعضی خبرگزاری‌ها اعلام شد که وی گفته در گفت‌و‌گو‌ها بر اساس منافع آمریکا و ایران عمل می‌کند که این امر چالش در گفت‌و‌گو‌ها بین آنها را نشان می‌دهد. البته خبر فوق باید بیشتر بررسی و صحت آن مورد تایید قرار گیرد ولی اگر این خبر صحیح باشد در چند دهه اخیر بی سابقه است که یک رئیس جمهور آمریکا با رئیس دولتی در اسراییل چنین سخن گوید.»
ناامیدی ترامپ از توقف جنگ اوکراین احتمال نرمش او برای صلح با ایران را افزایش داده است
این استاد دانشگاه در ادامه گفته‌های خود تصریح کرد: «از طرفی خانم نوئم وزیر امنیت داخلی امریکا بعد از سفر خود به اسراییل اعلام نمود که جمهوری اسلامی باید ظرف چند روز آینده پاسخ خود را اعلام نماید که این مساله و موارد فوق الذکر نشان از این دارد که آمریکا اولا طرح عمان را مورد بررسی قرار داده و با تغییرات و یا بدون تغییرات نظر خود را به طرف عمانی اعلام نموده که در زمان سفر رییس جمهور به مسقط در میان گذاشته شود و ثانیا بعد از عدم موفقیت ترامپ در ایجاد آتش‌بس در جنگ روسیه و اوکراین، وی نیاز به یک مصالحه با ایران را بیش از گذشته احساس می‌کند. در واقع عدم موفقیت در تلاش برای ایجاد صلح در اروپا به تلاش‌ها برای جلوگیری از تنش و درگیری بیشتر و ایجاد آتش بس در خاورمیانه امید بسته و به همین جهت در رابطه با آتش بس در غزه نیز پا فشاری بیشتری می‌نماید. او توافقی را با حماس اعلام کرده که این هم بر تنش بین اسراییل و آمریکا افزوده است. البته هیچ معلوم نیست که این فشار بر آتش بس در غزه ارتباطی با گفت‌و‌گو‌های ایرانی و آمریکایی و حتی مصالحه با حوثی‌ها دارد و یا ممکن است به علت سفر به کشور‌های عربی خلیج فارس باشد که رهبران عربستان و قطر از وی درخواست کرده باشند که در ایجاد آتش بس و ورود مواد غذایی به غزه کمک کند. هر چندکه می‌تواند هر دو مورد فوق صادق باشد.»
شعار «آمریکا اول» شانس امضای توافق را افزایش می‌دهد
فرجی‌راد در بخش دیگری از اظهارات خود در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه احتمال نرمش آمریکا در مذاکرات وجود دارد، گفت: «سخنان اخیرا جی دی ونس معاون ترامپ که بیش از همه مقامات کابینه ترامپ در فاصله گرفتن از درگیری با ایران مصمم است بسیار قابل توجه است. او ضمن انتقاد از سیاست خارجی آمریکا در چند دهه گذشته تاکید دارد که دولت‌مردان آمریکا به جای آن که به مسائلی همچون وحدت و توان داخلی بپردازند، با این تصور که برتری جهانی پیدا کرده‌اند بیشتر به امور داخلی دیگران توجه نموده‌اند. در حالی که از توجه به قدرت‌های نوظهور همچون چین که رقیب ایالات متحده هستند، غافل شده‌اند. این نوع سخنان که ناشی از تفکرات ترامپ و کابینه نیز می‌تواند باشد نشان از این دارد که آمریکای امروز تلاش می‌کند که از درگیری‌های سیاسی و نظامی امروز دنیا دور باشد و با افزایش توانمندی اقتصادی خود و رقابت اقتصادی با قدرت‌هایی همچون اروپا و چین سیاست آمریکا اول را دنبال کند.»
پزشکیان احتمال حامل پاسخ ایران به ابتکار عمان است
این دیپلمات سابق در بخش پایانی اظهارات خود در ارتباط با اهمیت سفر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان به عمان گفت: «بخش بزرگی از سفر پزشکیان به مسقط به موضوع مذاکرات ارتباط دارد. این احتمال وجود دارد که قبل از این سفر پاسخ آمریکا به ابتکار عمانی‌ها به مسقط رسیده باشد و حالا رئیس‌جمهور ایران نیز پاسخ تهران را در سفر خود اعلام کند. احتمالا دو طرف جرح و تعدیل‌هایی را انجام داده و قصد دارند در نقاطی که مواضع‌شان به هم نزدیک است، بیشتر قرابت ایجاد کنند. در نقاطی که اختلاف‌نظر جدی دارند، سعی کنند موانع را از طریق ارائه راه‌حل‌های جدید برطرف کنند. آمریکا در دولت ترامپ خواهان کاهش هزینه‌های خود در سطح حداکثری است و می‌خواهد از نظر مالی خود را بازسازی کند. این رویکرد بستر مناسبی را برای توافق ایران و آمریکا ایجاد کرده است. اکنون احتمال توافق بسیار بالا رفته است. به نظر می‌رسد دو طرف توافق دارند اگر بن‌بستی وجود دارد، راه حل ارائه شود. اگر راه‌حل نخست مورد قبول قرار نگرفت، راه حل دوم و سوم و... ارائه شود.»
