7 حقیقت شوکه‌کننده درباره تله ای به نام خرید اقساطی خودروهای چینی

به گزارش فرارو؛ تجربه نشان می‌دهد شرکت در طرح فروش اقساطی خودرو با وجود ظاهر جذاب و تبلیغات گسترده، در عمل اغلب به ضرر مصرف‌کننده تمام می‌شود. معایبی مثل پیش‌پرداخت‌های سنگین، اقساط بالا، بازار ضعیف دست‌دوم و تصویر ذهنی منفی نسبت به این برندها، همه و همه باعث می‌شود این مدل خرید بیشتر به یک تله اقتصادی شباهت داشته باشد. به نظر شما بزرگترین نقطه ضعف فروش اقساطی خودرو چینی در ایران چیست؟

1- قیمت نجومی خودروهای چینی؛ آغاز یک تعهد سنگین

اولین سد راه خرید خودرو چینی، قیمت پایه بالای این خودروها است. در حال حاضر، کف قیمت خرید خودرو صفر از مونتاژکاران به حدود یک میلیارد تومان می‌رسد. اکثر مونتاژی‌ها در مرز یک تا دو میلیارد فروخته می‌شوند اما نمونه‌های بالای دو، سه میلیارد و حتی چهار میلیارد هم به وفور میانشان وجود دارد. توجه داشته باشید که همه این عددها به تومان است!

مثال: درباره خودرویی مثل جک J4 که زیاد تعریف می‌کنند و آن را کم‌استهلاک می‌دانند. این خودرو حدود یک میلیارد تومان می‌ارزد که با توجه به امکانات محدود و نداشتن جذابیت ظاهری، رقمی سنگین است. به احتمال زیاد اگر فروش اقساطی وجود نداشت یا مثلا ایران‌خودرو و سایپا عرضه قدرتمندی داشتند، احتمالا معایب خرید اقساطی جک J4 بیشتر به چشم می‌آمد.

نکته اقتصادی: حتی اگر بپذیریم ارزش پول ملی کاهش پیدا کرده و در مقام مقایسه از تولیدات ایران‌خودرو و سایپا مثال بزنیم، یک میلیارد تومان هنوز ابهت خود را برای عموم مردم حفظ کرده است. بخش زیادی از اقشار جامعه نمی‌توانند بدون عذاب وجدان و با فراغ بال، به خرید یک خودروی صفر با ارزش یک میلیارد تومان  فکر کنند. تکلیف باقی خودروها از همین حالا روشن است. متوجه شدید چرا برای فروش ماشین چینی باید حتما به طرح اقساطی فکر کرد؟

2- پیش‌پرداخت‌ سنگین؛ مانعی بر سر راه خرید اقساطی خودرو چینی

یک مانع دیگر در طرح‌های فروش اقساطی، لزوم پرداخت مبلغ قابل توجهی به عنوان پیش‌پرداخت است. همان‌طور که گفتیم در حال حاضر، کف قیمت یک خودروی مونتاژی در بازار ایران به راحتی از مرز یک میلیارد تومان عبور کرده است. شرکت‌های فروشنده نیز معمولاً حداقل ۵۰ تا ۶۰ درصد از کل مبلغ خودرو را به عنوان پیش‌پرداخت اولیه طلب می‌کنند.

مثال: فرض کنید قیمت یک خودروی چینی یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان باشد. شما برای ورود به طرح اقساطی، باید در همان ابتدا مبلغی معادل ۶۰۰ میلیون تومان به حساب شرکت واریز کنید. این مبلغ برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی، پس‌انداز سال‌ها تلاش و کار است. آنها همچنین از خودشان می‌پرسند آیا اگر چنین مبلغ هنگفتی را بپردازند، می‌توانند در ادامه از عهده پرداخت اقساط بربیایند؟ حتی اگر پای خرید یک خودروی کم‌استهلاک وسط باشد؟

نکته اقتصادی: پیش‌پرداخت سنگین، نقدینگی مشتریان را به شدت کاهش می‌دهد و ریسک حضور در فرصت‌های دیگر سرمایه‌گذاری یا حتی پوشش هزینه‌های غیرمنتظره زندگی را بالا می‌برد. از آن طرف اغلب مردم تصور می‌کنند بخش بزرگی از سرمایه خود را در اختیار شرکتی قرار داده‌اند که از ابتدای قرارداد، سود خود را از این معامله تضمین کرده است.

3- بار مالی خرید خودرو چینی؛ اقساط سنگین و باز مالی پنهان

شاید در نگاه اول، پرداخت اقساط ماهانه یا چند ماه یکبار، ساده‌تر از پرداخت کل مبلغ خودرو به نظر برسد اما بیایید با یک حساب و کتاب ساده، عمق این تعهد مالی را بررسی کنیم.

مثال: همان خودروی یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی را در نظر بگیرید. پس از پرداخت ۶۰۰ میلیون تومان پیش‌پرداخت، شما ۶۰۰ میلیون تومان دیگر به شرکت بدهکار هستید. این مبلغ معمولاً طی اقساط ۲۴ یا ۳۶ ماهه و با سود مشارکت و کارمزد (که اغلب به صورت غیرشفاف محاسبه می‌شود) از شما دریافت می‌گردد. نرخ سود این تسهیلات معمولاً بسیار بالاتر از نرخ سود سپرده‌های بانکی است. با یک حساب سرانگشتی، اگر سود سالانه را ۲۱ درصد (نرخ مصوب شورای پول و اعتبار که شرکت‌ها معمولاً با افزودن هزینه‌های جانبی آن را بالاتر می‌برند) در نظر بگیریم، شما در نهایت مبلغی بسیار بیشتر از ۶۰۰ میلیون تومان باقی‌مانده را پرداخت خواهید کرد.

تشریح جزئیات: فرض کنیم بازپرداخت ۳۶ ماهه باشد. حتی اگر اقساط به صورت فصلی (سه ماه یکبار) دریافت شوند، همانطور که در مثال اولیه ذکر شد، شما ناچارید هر سه ماه یکبار، چکی به مبلغی حدود ۶۰ میلیون تومان را پاس کنید. این یعنی تعهد به پرداخت ماهانه ۲۰ میلیون تومان! چند درصد خانوارهای ایرانی درآمد ماهانه‌ای دارند که بتوانند به راحتی ۲۰ میلیون تومان آن را صرفاً برای قسط یک خودروی چینی کنار بگذارند؟ این تعهد سنگین مالی، فشار روانی و استرس زیادی را به خانواده تحمیل می‌کند و می‌تواند کیفیت زندگی را در سایر بخش‌ها به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

نکته اقتصادی: این مدل فروش، در واقع نوعی وام‌دهی گران‌قیمت است. مونتاژکاران طوری برنامه‌ریزی کرده‌اند که هم سود خود را از فروش خودرو کسب کنند و هم از طریق دریافت سود اقساط، یک منبع درآمد پایدار و پرسود داشته باشند. در عوض شما به عنوان خریدار، هزینه نهایی بسیار بالاتری برای خودرویی پرداخت می‌کنید که از لحظه خروج از نمایندگی، با افت قیمت مواجه است.

تصور منفی از خدمات پس از فروش خودروهای چینی، واقعیتی است که بسیاری از مالکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند

4- موانع اداری خرید اقساطی خودرو چینی؛ از چک و ضامن تا اعتبارسنجی

فرآیند خرید اقساطی تنها به پرداخت پول ختم نمی‌شود. شما باید از فیلترهای اعتبارسنجی شرکت عبور کنید. مهم‌ترین ابزار برای تضمین پرداخت اقساط، چک صیادی است. نداشتن دسته‌چک یا داشتن سابقه‌ چک برگشتی (دربعضی مواقع)، به کلی شما را از این فرآیند حذف می‌کند. علاوه بر این، بسیاری از شرکت‌ها ممکن است درخواست ضامن معتبر با گواهی کسر از حقوق نیز داشته باشند. این پیچیدگی‌های اداری، فرآیند خرید را طولانی، فرسایشی و پراسترس می‌کند.

نکته اقتصادی: الزام به داشتن چک، ریسک معامله را به طور کامل روی دوش خریدار می‌اندازد. در صورت بروز هرگونه مشکل مالی و ناتوانی در پاس کردن چک‌ها، شما با تبعات حقوقی جدی، از جمله مسدود شدن حساب‌های بانکی و محرومیت از خدمات اجتماعی، مواجه خواهید شد. شرکت فروشنده هیچ‌گونه ریسکی را متحمل نمی‌شود و با ابزار قدرتمند چک، وصول مطالبات خود را تضمین کرده است.

5- حباب قیمت خودرو چینی؛ چرا خرید نقدی ارزان‌تر است؟

یکی از مهم‌ترین معایب خرید این خودروها، وضعیت فعلی بازار آنهاست. به دلایل متعدد، خرید خودرو صفر چینی از نمایندگی، دیگر یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه محسوب نمی‌شود.

• کاهش حاشیه سود: در سال‌های گذشته، خرید خودرو از کارخانه و فروش آن در بازار آزاد، سودی را نصیب خریدار می‌کرد اما در حال حاضر، به دلیل عرضه بیش از حد توسط مونتاژکاران مختلف و اشباع شدن بازار، این حاشیه سود تقریباً از بین رفته است.
• بازار آزاد، ارزان‌تر از نمایندگی: در کمال تعجب، در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که قیمت یک مدل خاص در بازار آزاد، حتی پایین‌تر از قیمت اعلامی شرکت است. این پدیده به این معناست که شما با خرید اقساطی، نه تنها سودی نمی‌کنید بلکه خودرویی را با قیمتی بالاتر از ارزش واقعی آن در بازار خریداری کرده و علاوه بر آن، باید سود اقساط را نیز پرداخت ‌کنید.

مثال: فرض کنید شما خودروی یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی را به صورت اقساطی خریداری می‌کنید که هزینه نهایی آن با احتساب سود، به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان می‌رسد. همزمان، همان خودرو در بازار آزاد به قیمت یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان به صورت نقدی معامله می‌شود. شما عملاً در این معامله ۲۵۰ میلیون تومان ضرر کرده‌اید.

نکته اقتصادی: این وضعیت نشان‌دهنده یک حباب قیمتی است. شرکت‌ها با استفاده از ابزار فروش اقساطی، تقاضای کاذب ایجاد کرده و قیمت‌ها را به صورت مصنوعی بالا نگه داشته‌اند. هرگونه تغییر در سیاست‌های واردات یا کاهش قدرت خرید مردم، می‌تواند به ترکیدن این حباب و افت شدید قیمت این خودروها منجر شود و ضرر اصلی متوجه کسانی خواهد بود که با تعهدات بلندمدت اقساطی، این خودروها را خریداری کرده‌اند.

6- سقوط قیمت در بازار دست دوم، کابوس بازار خودرو چینی

شاید تصور کنید پس از اتمام اقساط، مالک یک دارایی ارزشمند شده‌اید اما واقعیت بازار خودرو چینی چیز دیگری می‌گوید. قیمت این خودروها در بازار دست دوم به شدت افت می‌کند. دلایل اصلی این افت قیمت عبارتند از:

• بی‌اعتمادی مصرف‌کننده: ترس مصرف‌کننده ایرانی از برندهای چینی هنوز از بین نرفته است. این بی‌اعتمادی ریشه در تجربیات گذشته از کیفیت پایین، مشکلات فنی متعدد و عدم پشتیبانی مناسب دارد.
• تنوع بیش از حد و عمر کوتاه مدل‌ها: شرکت‌های چینی با سرعت سرسام‌آوری مدل‌های جدید را معرفی و جایگزین مدل‌های قبلی می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود خودروی شما به سرعت "قدیمی" تلقی شده و جذابیت خود را برای خریدار بعدی از دست بدهد.
• کمبود شناخت بازار: بسیاری از مردم، شناخت کافی از ده‌ها برند و صدها مدل خودرو موجود در بازار را ندارند و در هنگام خرید یک خودروی کارکرده، ترجیح می‌دهند سراغ برندهای شناخته‌شده‌ و باتجربه بروند.

مثال: شما خودروی خود را که با احتساب اقساط، یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان برایتان هزینه داشته است، پس از سه سال قصد فروش دارید. با کمال ناباوری متوجه می‌شوید که بالاترین قیمتی که در بازار برای آن پیشنهاد می‌شود، ۷۰۰ میلیون تومان است! این یعنی شما در طی سه سال، متحمل ۷۰۰ میلیون تومان ضرر (افت سرمایه) شده‌اید، بدون آنکه هزینه‌های جاری مانند بیمه، سرویس‌های دوره‌ای و استهلاک را در نظر بگیریم. در بسیاری از موارد، حتی پیدا کردن مشتری برای این خودروها به چالشی بزرگ تبدیل می‌شود.

7- پاشنه آشیل خدمات پس از فروش؛ کمبود قطعات و تعمیرات پرهزینه

تصویر ذهنی منفی از خدمات پس از فروش خودروهای چینی، یک کلیشه نیست، بلکه واقعیتی است که بسیاری از مالکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

• کمبود و گرانی قطعات یدکی: برخلاف خودروهای پرتیراژ داخلی، زنجیره تامین قطعات یدکی این خودروها بسیار ضعیف و نامطمئن است. در صورت نیاز به یک قطعه، ممکن است هفته‌ها و حتی ماه‌ها منتظر بمانید. همین کمبود، باعث ایجاد بازار سیاه و افزایش سرسام‌آور قیمت قطعات می‌شود. گاهی قیمت یک قطعه‌ی ساده مانند چراغ جلو یا آینه بغل، با قیمت قطعات مشابه در خودروهای وارداتی اروپایی برابری می‌کند، در حالی که کیفیت آن به مراتب پایین‌تر است.
• کیفیت پایین قطعات و خدمات: متاسفانه بسیاری از قطعات یدکی موجود در بازار، از نوع تقلبی و بی‌کیفیت هستند که استفاده از آنها می‌تواند به سایر بخش‌های خودرو نیز آسیب جدی وارد کند. علاوه بر این، دانش فنی و تخصص تعمیرکاران در نمایندگی‌ها نیز همیشه در سطح قابل قبولی قرار ندارد.

نکته اقتصادی: هزینه‌های نگهداری و تعمیرات یک خودروی چینی، گاهی به مراتب بالاتر از یک خودروی داخلی یا حتی یک خودروی وارداتی معتبر (با عمر بیشتر) است. این هزینه‌های پیش‌بینی نشده، فشار مالی مضاعفی را بر مالک خودرویی که هنوز در حال پرداخت اقساط است، تحمیل می‌کند.

هفت عیب طرح‌های فروش اقساطی خودرو چینی (سریعتر بخوانید)