کم‌آبی بدن؛ خطری جدی برای سالمندان در تابستان داغ
مریم کاظمی
مدیرمسئول نشریه دنیای بازنشسته
در حالی‌که تابستان ۱۴۰۴ با دمایی فراتر از میانگین سال‌های گذشته کشور را فراگرفته، مخاطرات ناشی از گرمای شدید، به‌ویژه برای افراد سالمند، به یک دغدغه جدی سلامت عمومی بدل شده است. گزارش‌های رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد که تنها در دو هفته ابتدایی تیرماه، بیش از ۱۲ هزار نفر در کشور به دلیل گرمازدگی و عوارض مرتبط به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند. سهم سالمندان از این آمار، نگران‌کننده و نیازمند توجه فوری است.
بر اساس اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، سالمندان به دلیل کاهش حس تشنگی، کاهش توانایی کلیه‌ها در حفظ آب، و مصرف داروهای مزمن مانند دیورتیک‌ها و داروهای قلبی، در برابر کم‌آبی بدن آسیب‌پذیرتر از دیگر گروه‌های سنی هستند. افزون بر آن، بسیاری از بیماری‌های شایع در این گروه سنی مانند دیابت، فشار خون، مشکلات قلبی و کلیوی، به تشدید عوارض گرمایی دامن می‌زنند.
طبق گزارش هواشناسی، در بسیاری از استان‌ها دمای هوا به بیش از ۴۵ درجه سانتی‌گراد رسیده و تداوم این وضعیت می‌تواند خطر کم‌آبی بدن، گرمازدگی، اختلال در سطح هوشیاری، نارسایی کلیوی و حتی مرگ را برای سالمندان افزایش دهد. در همین راستا، اورژانس کشور نیز در اطلاعیه‌ای از شهروندان خواسته است تا نسبت به مراقبت از سالمندان و افراد دارای بیماری زمینه‌ای، اقدامات پیشگیرانه جدی اتخاذ کنند.
مهم‌ترین اقدام پیشگیرانه، تأکید بر نوشیدن منظم مایعات، حتی در صورت نداشتن احساس تشنگی است. بر پایه توصیه‌های سازمان غذا و داروی ایران، مصرف روزانه حداقل ۶ تا ۸ لیوان آب یا مایعات سالم برای سالمندان الزامی است. استفاده از نوشیدنی‌هایی مانند دوغ بدون نمک، آب‌میوه‌های طبیعی و میوه‌های آبدار مانند هندوانه، خیار، طالبی و پرتقال نیز توصیه می‌شود. در مقابل، نوشیدنی‌های شیرین، کافئین‌دار یا گازدار می‌توانند به تشدید کم‌آبی منجر شوند.
از دیگر توصیه‌های مؤثر، خنک نگه‌داشتن محیط زندگی سالمندان است. استفاده از وسایل سرمایشی، بستن پرده‌ها در ساعات اوج گرما، قرار دادن پاها در آب خنک و پرهیز از خروج از منزل بین ساعات ۱۱ تا ۱۷، از جمله اقداماتی است که می‌تواند از بروز گرمازدگی پیشگیری کند.
همچنین ضروری است خانواده‌ها و مراقبین سالمندان نسبت به علائم هشداردهنده کم‌آبی بدن نظیر خشکی پوست و دهان، کاهش دفعات ادرار، سردرد، سرگیجه، اختلال در تمرکز، بی‌حالی یا تهوع، آگاهی داشته باشند و در صورت مشاهده این نشانه‌ها، نسبت به تأمین فوری مایعات و خنک‌سازی بدن فرد اقدام کنند. در موارد شدید، مراجعه به مراکز درمانی یا تماس با اورژانس، ضروری است.
در نهایت، در شرایط کنونی که تابستان با گرمای بی‌سابقه‌اش، سلامت عمومی جامعه را تهدید می‌کند، حمایت و مراقبت از سالمندان باید به اولویت همگان تبدیل شود. آموزش عمومی، اطلاع‌رسانی صحیح و اقدامات ساده اما مؤثر، می‌تواند از وقوع بسیاری از موارد کم‌آبی، گرمازدگی و پیامدهای خطرناک آن جلوگیری کند.
