سس مایونز، دهههاست که جای خود را در آشپزخانهها و سفرههای ایرانی به عنوان یک چاشنی خوشمزه باز کرده است. برای تزئین سالاد الویه و ماکارونی یا استفاده در انواع ساندویچها و غذاهای سرد، حضور مایونز آنچنان پررنگ است که تصور بسیاری از این غذاها بدون آن دشوار به نظر میرسد. اما در پس این طعم خاطرهانگیز و بافت لطیف، دنیایی از باورهای درست و نادرست در مورد خواص و مضرات آن وجود دارد.
آیا سس مایونز تنها یک چاشنی پرکالری و مضر است یا میتواند فوایدی هم برای سلامتی داشته باشد؟ در این مطلب، قصد داریم به بررسی خواص سس مایونز بپردازیم و با نگاهی به رویکرد صنایع غذایی نامی نو در تولید محصولات سالمتر، راهکارهایی برای مصرف اصولی این سس ارائه دهیم.
پیش از هر چیز، باید بدانیم که سس مایونز اصیل از چه موادی تشکیل شده است. پایه اصلی این سس، امولسیون یا همان ترکیب پایدار روغن گیاهی در زرده تخممرغ است که با افزودن یک مایع اسیدی مانند سرکه یا آبلیمو و ادویهجاتی نظیر خردل، نمک و فلفل، طعم و بافت نهایی خود را پیدا میکند. ارزش غذایی مایونز به طور مستقیم به کیفیت و میزان همین مواد اولیه بستگی دارد.
روغن، به عنوان جزء اصلی، منبع اصلی کالری و چربی در مایونز است. نوع روغن استفاده شده (مانند روغن آفتابگردان، کانولا یا سویا) میتواند بر پروفایل اسیدهای چرب آن تاثیر بگذارد. زرده تخممرغ نیز علاوه بر خاصیت امولسیون کنندگی، حاوی مواد مغذی ارزشمندی چون ویتامینهای محلول در چربی (A, D, E, K)، کولین و مقادیری پروتئین است. سرکه و آبلیمو نیز خواص ضدمیکروبی طبیعی به سس میبخشند.
یکی از پرتکرارترین سوالات در مورد این چاشنی، به تأثیر آن بر وزن مربوط میشود. عبارت خواص سس مایونز برای چاقی شاید در نگاه اول عجیب به نظر برسد، اما واقعیت این است که مایونز به دلیل چربی و کالری بالا، در صورت مصرف بیرویه و خارج از چارچوب یک رژیم غذایی متعادل، میتواند به راحتی منجر به افزایش وزن و چاقی شود. یک قاشق غذاخوری سس مایونز معمولی میتواند حدود ۹۰ تا ۱۰۰ کالری انرژی داشته باشد که بخش عمده آن از چربی تأمین میشود.
با این حال، آیا میتوان از سس مایونز برای لاغری نیز صحبت کرد؟ پاسخ به این سوال نیازمند یک تغییر دیدگاه است. در یک رژیم غذایی کنترل شده و اصولی، به خصوص رژیمهای مبتنی بر چربیهای سالم مانند کتوژنیک، مصرف مقدار کمی از مایونز باکیفیت که از روغنهای سالم تهیه شده باشد، میتواند به افزایش احساس سیری کمک کند.
چربیها دیرتر از کربوهیدراتها هضم میشوند و میتوانند با جلوگیری از گرسنگی زودهنگام، به کنترل کالری دریافتی در طول روز کمک کنند. بنابراین، کلید اصلی در میزان و نوع مایونز مصرفی نهفته است. سس مایونز نامی نو با نگاه متفاوت به این دغدغه، تلاش میکند محصولاتی با میزان چربی بهینهتر به بازار عرضه کند تا مصرفکنندگان گزینههای سالمتری پیش رو داشته باشند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید مایونز، فراتر از یک چاشنی خوراکی، کاربردهای سنتی برای زیبایی نیز داشته است. فواید سس مایونز برای مو یکی از همین موارد است. ترکیبات موجود در مایونز، مانند روغن و زرده تخممرغ، میتوانند به عنوان یک ماسک موی طبیعی عمل کنند. روغن موجود در آن به نرمی و لطافت ساقههای مو کمک کرده و لسیتین و پروتئین موجود در تخممرغ میتواند به تقویت و افزایش درخشندگی موها منجر شود. ویتامین E که یک آنتیاکسیدان قوی است و در روغنهای گیاهی یافت میشود، میتواند از موها در برابر آسیبهای محیطی محافظت کند.
اما از طرف دیگر، مضرات سس مایونز برای پوست قرار دارد. مصرف بیش از حد چربیهای اشباع و فرآوری شده که در برخی مایونزهای صنعتی بیکیفیت یافت میشود، میتواند تعادل هورمونی بدن را بر هم زده و در افراد مستعد، منجر به بروز یا تشدید آکنه و جوشهای پوستی شود. چربی بالا و قند افزوده در برخی از انواع سسها میتواند فرآیندهای التهابی در بدن را تحریک کند که این التهابات خود را به شکل مشکلات پوستی نشان میدهند. انتخاب سس های نامی نو که در فرآیند تولید آنها به کنترل کیفیت مواد اولیه و استفاده از ترکیبات سالمتر توجه میشود، میتواند این نگرانیها را تا حدی کاهش دهد.
کودکان به دلیل علاقه ذاتی به طعمهای چرب و کرمی، از طرفداران پروپاقرص سس مایونز هستند. اما والدین همواره نگران مضرات سس مایونز برای کودکان میباشند که این نگرانی بیاساس نیست. کالری بالای مایونز در صورت مصرف روزانه و زیاد، میتواند زمینهساز اضافه وزن و چاقی در سنین کودکی و نوجوانی شود. همچنین، وجود نمک و گاهی شکر افزوده در فرمولاسیون این سسها، میتواند ذائقه کودک را به سمت طعمهای شور و شیرین سوق داده و الگوی تغذیهای او را در بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
نکته دیگر، خطر احتمالی سالمونلا به دلیل استفاده از تخممرغ خام در مایونزهای خانگی است. به همین دلیل، استفاده از محصولات پاستوریزه و استاندارد کارخانهای مانند محصولات نامی نو برای کودکان گزینه بسیار مطمئنتری است. صنایع غذایی نامی نو با رعایت کامل استانداردهای بهداشتی و استفاده از تخممرغ پاستوریزه، این خطر را به طور کامل از بین برده است. با این حال، توصیه میشود مصرف مایونز برای کودکان به صورت محدود، در حد یک یا دو بار در هفته و به عنوان بخشی از یک وعدهی غذایی متعادل باشد.
جمعبندی
سس مایونز به خودی خود یک مادهی غذایی بد یا خوب به صورت مطلق نیست. این چاشنی، محصولی سرشار از انرژی است که در صورت مصرف متعادل، میتواند بدون ایجاد مشکل، طعم و لذت دوچندانی را به سفرههای ما اضافه کند. پیش از خرید این نوع محصولات، جدول ارزش غذایی و لیست مواد تشکیلدهنده را به دقت مطالعه کنید. همچنین، باید مایونز را به عنوان یک چاشنی و طعمدهنده در نظر بگیرید، نه یک جزء اصلی از غذا. امروزه نیز انواع کمچرب یا لایت مایونز نیز در بازار موجود است. این محصولات میتوانند جایگزین مناسبی برای افرادی باشند که به شدت مراقب کالری دریافتی خود هستند.
در نهایت، خواص سس مایونز به نوع نگاه و الگوی مصرف ما بستگی دارد. با کمی دقت و آگاهی، میتوان از طعم دلپذیر این سس جهانی لذت برد، بدون آنکه نگران عواقب منفی آن برای سلامتی خود و اطرافیانمان باشیم.