ایران آنلاین: عزتالله انتظامی که به «آقای بازیگر» سینمای ایران شهرت دارد، از جمله محبوبترین بازیگران تاریخ سینمای ایران به شمار میرود. انتظامی فعالیت هنری خود را از تئاتر آغاز و سپس به سینما و تلویزیون ورود پیدا کرد. او جوایز و افتخارات بسیاری را در طول دوران حرفهای خود کسب کرد و بهعنوان یکی از چهرههای ماندگار ایران انتخاب شد.
تولد: عزتالله انتظامی در ۳۱ خرداد سال ۱۳۰۳ در محله سنگلج تهران متولد شد.
ورود به هنرستان: او پس از گذراندن دوره تحصیلات مقدماتی، وارد هنرستان صنعتی تهران [تاسیس در سال ۱۲۸۶ با همکاری آلمانها در خیابان ۳۰ تیر کنونی تهران و در حال حاضر موسوم به هنرستان ماندگار صنعتی تهران»] شد و در رشته برق به تحصیل پرداخت.
آغاز حرفه هنری: انتظامی در مورد آغاز کاری هنری خود گفته است: از همان دوره ابتدایی به کارهای هنری علاقهمند بودم و از کلاس اول دبیرستان شروع کردم به پیجویی و این در و آن در زدن؛ چون هنوز هنرستان یا مرکز آموزشی وجود نداشت که بشود مستقیم به آنجا مراجعه کرد، یا لااقل من چنین جایی را سراغ نداشتم. تا اینکه در همان سن با پیش پردهخوانی به تئاترهای لالهزار راه پیدا کردم. خیلی هم پیگیر بودم. در تماشاخانه کشور که در کوچه برلن واقع شده بود، کار میکردم. این سالن بعدها تخریب شد. کمکم پایم به دیگر سالنها باز شد. تقریبا در تمامی تئاترها، پیش پرده میخواندم و گاهی نقشهای کوچکی هم بازی میکردم.
البته بعدها در سالهای ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۶ نیز او در تئاتر پارس علاوه بر پیش پردهخوانی، نقشهای کوچکی را در نمایشهای «اولتیماتوم» کار اصغر تفکری، «محصلین کلکباز» کار صمد صباحی، «واریته بهاری» کار صمد صباحی، «ناموس» کار صمد صباحی و «آرشین مالالان» کار صمد صباحی بازی کرد.
ازدواج اول: انتظامی در سال ۱۳۲۴ و زمانی که ۲۱ ساله بود با همسر اولش مینا انتظامی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج آهنگساز و نوازنده معروف، مجید انتظامی است. اما این ازدواج دوامی نداشت و بعد از یک سال به طلاق منجر شد.
ازدواج دوم: انتظامی یک سال بعد یعنی در سال ۱۳۲۶ با همسر دومش فاطمه (فلور) روستایی ازدواج کرد که متولد سال ۱۳۱۰ است. حاصل ازدواج دوم انتظامی نیز دو پسر به نامهای رامین و شهاب است.
قرار گرفتن جلوی دوربین: او برای اولین بار با فیلم واریته بهاری در سال ۱۳۲۸ جلوی دوربین رفت.
سفر به آلمان: انتظامی با اندک دست مایههای هنر نمایش و تئاتر به آلمان سفر کرد و در شهر هانوفر آلمان در یک مدرسه شبانه آموزش سینما و تئاتر تحصیل کرد.
بازگشت به ایران: با گذراندن دورههای آموزشی تئاتر در سال ۱۳۳۷ به ایران بازگشت ولی به دلیل فضای نامناسب سینمای ایران از نظر اخلاقی، به کار دوبله فیلم، اجرای نمایش و حضور در تلویزیون روی آورد.
کارگردانی تئاتر: انتظامی در کنار بازیگری در تئاتر، از سال ۱۳۳۹ با کارگردانی تئاتر خانه اجارهای، کارگردانی خود را نیز شروع کرد و با بیش از ۴۰۰ نمایش تئاتری و تلویزیونی تا سال ۱۳۵۷ فعالیت جدی در این عرصه داشت.
تحصیل در دانشگاه تهران: انتظامی در سال ۱۳۴۸ تصمیم گرفت که تحصیلات آکادمیک داشته باشد و توانست بدون کنکور وارد دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته تئاتر شود. پس از فراغت از تحصیلات دانشگاهی، در حدود سال های ۱۳۵۳-۱۳۵۲ به تدریس رشته تئاتر در دانشکده هنرهای زیبا (دانشگاه الزهرا) کنونی پرداخت.
کسب جایزه از جشنواره شیکاگو: انتظامی در سال ۱۳۴۸ با بازی در فیلم گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی از جشنواره شیکاگو، جایزه هوگوی نقرهای برای بهترین بازیگری را دریافت کرد و به خاطر بازی در همین فیلم هم بود که به شهرت رسید.
عزتالله انتظامی و پسرش مجید انتظامی
بعد از «گاو»، عزتالله انتظامی که بسیار گزیده بازی میکرد و هر سناریویی را برای بازی نمیپذیرفت، در فیلمهایی چون «آقای هالو» [به کارگردانی داریوش مهرجویی، محصول ۱۳۴۹]، «اجارهنشینها» [به کارگردانی داریوش مهرجویی، محصول ۱۳۶۵]، «هامون» [به کارگردانی داریوش مهرجویی، محصول ۱۳۶۸] و «ناصرالدینشاه آکتور سینما» [به کارگردانی محسن مخملباف، محصول ۱۳۷۰] ایفای نقش کرد.
انتخاب به عنوان چهره ماندگار: عزتالله انتظامی در سال ۱۳۸۲ بهعنوان یکی از چهرههای ماندگار ایران انتخاب شد. در سال ۱۳۸۵ نیز سازمان علمی– فرهنگی یونسکو که زیر نظر سازمان ملل متحد قرار دارد، برنامهای در بزرگداشت و تجلیل از عزتالله انتظامی برگزار کرد.
درگذشت: انتظامی از سه ماه پیش از مرگ، بر اثر زمین خوردن در منزل دچار مشکلات جسمی شد و از آن موقع تحت درمان بود، اما سرانجام در بامداد ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ در بیمارستان باهنر تهران بر اثر سکته مغزی و کهولت سن در ۹۴ سالگی درگذشت.
خانه موزه عزتالله انتظامی: بهمنظور ارج نهادن به سالها تلاش عزتالله انتظامی در فرهنگ و هنر ایران منزل مسکونی او موزه عمومی شد. خانه موزه انتظامی با مساحتی معادل ۴۵۱ مترمربع در بلوار اندرزگو واقع شده است. پس از درگذشت انتظامی، در افتتاحیه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر از او یاد و تقدیر شد. در سال ۱۳۹۸ در اولین سالگرد مرگ انتظامی از سردیس و پلاک خیابان وی رونمایی شد.
ماجرای سوءاستفاده احمدی نژاد و مشایی از عزت الله انتظامی: اردیبشهتماه سال ۹۲ و در زمان ثبتنام نامزدهای یازدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری عکسی از عزت الله انتظامی در رسانهها منتشر شد که او را در کنار اسفندیار رحیم مشایی هنگام ثبتنام در انتخابات نشان میداد و این تصور را برای بسیاری ایجاد کرده بود که او رئیسجمهور و مشاورش را برای ثبتنام آقای مشایی همراهی کرده است. انتظامی چند روز بعد با انتشار یادداشتی درباره این موضوع نوشت که ماههاست برای ثبت بنیاد فرهنگی و هنری عزتالله انتظامی تلاش میکند و آن روز از دفتر ریاست جمهوری با او تماس گرفتند که کارهای ثبت بنیاد دارد به سرانجام میرسد. سپس بهسرعت ماشینی برایش فرستادند که او را به کاخ ریاست جمهوری بُرد. اما:
«مرا پیاده و بلافاصله سوار ماشین دیگری کردند….ناگهان آقای مشایی سمت ماشین ما آمد. شیشه ماشین را پایین کشیدم و گفتم مختصر عرضی دارم که به کمک شما احتیاج است. گفت: با ما بیایید همین امروز انجام میدهم. آقای مشایی سوار ماشینِ بزرگِ سفید رنگی شد و ما بلافاصله پشت سر او حرکت کردیم... ناگهان دیدم میدان فاطمی هستم...تازه فهمیدم اینجا وزارت کشور است! (پس از مدتی) دیدم آقای مشایی و آقای رییس جمهور و چند نفر دیگر که همراه آنها بودند از روبرو به طرف من میآیند. آقای مشایی طرف چپ من و آقای رییس جمهور طرف راست من نشستند. ناگهان اطرافمان پر شد از دوربینهای عکاسی. آقای مشایی گفت: "چی شده؟ یه خرده شاد باشین! " من حرفی نداشتم که بزنم. عکاسها تند و تند عکس میگرفتند. عکسشان را که گرفتند محل را ترک کردند و من باز همان جا بهت زده وسط آن صندلی سه نفره تنها ماندم.
درگذشت: انتظامی از سه ماه پیش از مرگ، بر اثر زمین خوردن در منزل دچار مشکلات جسمی شد و از آن موقع تحت درمان بود، اما سرانجام در بامداد ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ در بیمارستان باهنر تهران بر اثر سکته مغزی و کهولت سن در ۹۴ سالگی درگذشت.
خانه موزه عزتالله انتظامی: بهمنظور ارج نهادن به سالها تلاش عزتالله انتظامی در فرهنگ و هنر ایران منزل مسکونی او موزه عمومی شد. خانه موزه انتظامی با مساحتی معادل ۴۵۱ مترمربع در بلوار اندرزگو واقع شده است. پس از درگذشت انتظامی، در افتتاحیه سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر از او یاد و تقدیر شد. در سال ۱۳۹۸ در اولین سالگرد مرگ انتظامی از سردیس و پلاک خیابان وی رونمایی شد.