سراب طلاق صوری | درباره طلاق‌هایی که به امید دریافت مستمری و حقوق ثبت می‌شود
همشهری آنلاین_فاطمه عسگری‌نیا: حالا عده‌ای با دوختن جیب‌های فراخ برای سوءاستفاده از این قوانینی که قرار بود حال و هوای جامعه را به واسطه حمایت از زنان سرپرست خانوار بهتر کند هم حال سازمان‌های خدمات‌رسانی مانند تامین اجتماعی، بهزیستی و کمیته امداد را بد کرده‌اند و هم دستی‌دستی زندگی خودشان را به ورطه نابودی می‌کشند؛ طلاق‌های صوری که باعث می‌شوند دیگر هیچ‌وقت زوج‌های قدیمی را به‌عنوان همسر در کنار هم نبینیم!
قصه از کجا شروع شد؟
از هفتم اردیبهشت‌ماه سال ۹۲ که اجرایی شدن قانون حمایت از خانواده به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد، کم‌کم قصه طلاق‌های صوری هم شکل گرفت. چرا؟ چون در این قانون زنان مطلقه و سرپرست خانوار قرار بود بیش از پیش مورد توجه و حمایت بخش دولتی قرار بگیرند؛ مثلا فرزندان اناث درصورت فوت همسر یا طلاق می‌توانستند از مزایای حقوق مستمری پدر خود بهره‌مند شوند. فارغ از این موضوع سازمان‌های حمایتگری مانند بهزیستی و کمیته امداد هم یکی از شروط حمایتی‌شان از زنان و ارائه خدماتی مانند تسهیلات مسکن و پرداخت مستمری و... مطلقه بودن آنهاست، اما این تمام ماجرا نبود؛ چراکه از وقتی نوبت به سربازی دردانه‌های تک‌پسر رسید هم مادران تصمیم گرفتند با طلاق از پدر شازده آقا و گرفتن کفالت او نسبت به اخذ معافیت سربازی اقدام کنند. خلاصه اینکه کم‌کم طلاق‌های صوری در جامعه هر روز بیشتر و بیشتر شد!
طلاق به چه قیمتی؟
امروز کم نیستند قربانیانی که به اصطلاح در چاهی که روزی با دست خودشان کنده‌اند افتاده‌اند؛ زنانی که به بهانه دریافت مستمری از تامین اجتماعی، بهزیستی، کمیته امداد یا حتی معافیت سربازی فرزندشان تن به طلاق صوری داده‌اند و الان نه راه پیش دارند و نه راه پس. طاهره یکی از این زنان است که ۳ سال پیش بعد از بیکاری همسر و شرایط بد زندگی‌اش پیشنهاد جدایی به همسرش را داد تا بتواند حقوق مستمری پدر را به قول خودش زنده کند؛ همین کار را هم کرد و همه حق و حقوق قانونی‌اش را هم هنگام طلاق بخشید و حالا ۳ سال است حقوق مستمری پدر را دریافت می‌کند، اما دیگر همسر مردی که ۲۵ سال با او در سخت‌ترین روزها زندگی کرد نیست! همسر طاهره بعد از طلاق گرچه تحت عنوان ازدواج موقت با او زندگی می‌کرد، اما کم‌کم بار و بنه‌اش را بست و بعد از ازدواج دومش او را ترک کرد و طاهره ماند و حداقل حقوق دریافتی پدر و یک سراب طلاق صوری!
البته خیلی‌ها به امید صیغه ۹۹ ساله تن به این ریسک می‌دهند؛ موضوعی که مسئولان دفاتر اسناد رسمی هم تأییدش می‌کنند و می‌گویند تعدادی از متقاضیان طلاق بلافاصله بعد از جاری شدن طلاق نسبت به ثبت صیغه ۹۹ ساله اقدام می‌کنند؛ اینها همان طلاق‌های صوری هستند. طلاق و ازدواج موقتی که برای ابد زوجه را از حقوق خود؛ ازجمله ارث همسر محروم می‌کند!
دست متقلبان رو می‌شود
براساس اعلام سازمان تامین‌اجتماعی تا پایان سال گذشته یک‌میلیون و ۷۷۲ هزار و ۱۶۱ نفر بازمانده از خدمات سازمان تامین اجتماعی بهره‌مند می‌شدند که یک‌میلیون و ۶۲۵ هزار و ۸۰۶ نفر آنها را بانوان تشکیل می‌دهند. در این میان بخشی از بانوان همسران بازنشستگان فوت شده هستند که واقعا محق دریافت مستمری‌اند، اما بخش دیگر بانوانی هستند که دنبال ازدواج و کار نمی‌روند تا مستمری پدرشان قطع نشود یا حتی تن به طلاق می‌دهند تا این مستمری را برقرار کنند. سازمان تامین‌اجتماعی حالا با تشکیل کمیته‌های ویژه‌ای، به جنگ طلاق‌های صوری رفته است. به‌گفته بنفشه محمودیان، مدیرکل مستمری‌های سازمان تامین‌اجتماعی، سازمان با تشکیل کمیته‌هایی در ستاد مرکزی برای ۱۳۰۰ فرزند اناثی که با وجود طلاق با همسر سابق خود زندگی و مستمری پدر یا مادر را دریافت می‌کردند، تشکیل پرونده داده و موفق شده است مستمری ۹۰۰ نفر را بعد از تأیید رأی قطع کند! البته اینطور که محمودیان می‌گوید تعداد طلاق‌های صوری کشف شده بخش کوچکی از این اتفاق است که در جامعه رخ می‌دهد و ضربه بد اقتصادی را به پیکره سازمان تامین اجتماعی وارد می‌کند: «سازمان تأمین‌اجتماعی براساس بخشنامه‌ها و قوانین خود به‌صورت دوره‌ای، استحقاق دریافت مستمری فرزندان اناث را بررسی می‌کند و درصورت شناسایی افرادی که طلاق‌های آنها مصلحتی و به قصد تقلب نسبت به قانون جهت بهره‌مندی از مزایای تأمین‌اجتماعی باشد، برخورد قانونی صورت می‌گیرد.»
خلاف عرف و البته دین
از آنجا که حسب استفتائات به عمل آمده درخصوص سوءاستفاده از مزایای قانون تامین اجتماعی به‌واسطه طلاق‌های صوری از دفتر مقام معظم رهبری و دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی توسط سازمان تامین‌اجتماعی «سوءاستفاده از مقررات جایز نیست و موجب ضمان است» و «درصورتی که این کار برخلاف ضوابط و مقررات حکومت اسلامی باشد، جایز نیست.» مدیرکل مستمری‌های سازمان تامین‌اجتماعی با تشریح این استفتائات به همشهری می‌گوید که این سازمان درصورت وجود ادله مکفی نسبت به قطع مستمری افرادی که به قصد سوءاستفاده از مزایای قانون تامین‌اجتماعی اقدام به طلاق به قصد تقلب نسبت به قانون و همچنان با همسر قبلی خود زندگی می‌کنند، اقدام و پرداختی‌های این افراد را تا تعیین‌تکلیف نهایی وجود شوهر متوقف خواهد کرد.
کمیته امداد و بهزیستی چه کردند؟
کارشناسان کمیته امداد و بهزیستی گرچه موضوع طلاق‌های صوری برای بهره‌مندی از مزایای حمایتی این دو نهاد را منکر نمی‌شوند، اما معتقدند با تغییر سیاست‌های حمایتی خود سعی کرده‌اند مانع از طلاق‌های صوری شوند. آنها می‌گویند برای بهره‌مندی از خدمات حمایتی ما لازم نیست طلاق بگیرید؛ مثلا کمیته امداد حتی خانواده‌هایی که مرد خانواده حضور دارد، اما به‌دلیل نیاز مالی امکان تامین هزینه‌های زندگی را ندارد هم تحت پوشش قرار می‌دهد یا حتی خانواده‌ای که پدر خانواده در زندان به سر می‌برد. این نهاد حمایتی درواقع با ارائه تسهیلات اشتغال ارزان سعی می‌کند این خانواده‌ها را حمایت کند؛ حتی گاهی هم پا را فراتر می‌گذارد و سعی می‌کند با کمک کارشناسان اجتماعی خود زوج‌های مطلقه را با هم آشتی دهد و به زندگی مشترک‌شان برگرداند. بهزیستی هم تقریبا به همین شکل اقدام می‌کند تا دیگر کسی از آنها به‌عنوان مشوقان طلاق در جامعه یاد نکند.
