جهان در آستانه فشار تازه تعرفه‌ها
به گزارش ایراسین، براساس گزارش اکتبر ۲۰۲۵ سازمان تجارت جهانی، تجارت کالایی جهان در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ فراتر از انتظار رشد کرد. محرک اصلی این روند، افزایش تجارت کالاهای مرتبط با هوش مصنوعی، موج واردات پیش از اعمال تعرفه‌های جدید در آمریکای شمالی و رشد مبادلات میان سایر کشورها بود. در نتیجه، اقتصاددانان WTO پیش‌بینی خود از رشد تجارت کالایی در ۲۰۲۵ را از ۰.۹ درصد (برآورد ماه آگوست) به ۲.۴ درصد افزایش دادند. با این حال تجارت جهانی و بازار فولاد در آستانه بحرانی چندلایه قرار گرفته‌اند؛ سایه رکود گسترده جهانی، جنگ تعرفه‌ای و سیاست‌های حمایتی، رشد مبادلات را محدود کرده و همزمان مازاد ظرفیت تولید افزایش یافته است. تشدید تعرفه‌ها در آمریکا و اتحادیه اروپا، همراه با کاهش تقاضای ساخت‌وساز در چین، چشم‌انداز پیچیده‌ای پیش روی صنایع، به‌ویژه صنعت فولاد، قرار داده که نه تنها قیمت‌ها بلکه مسیر سرمایه‌گذاری و تولید فولادسازان را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
داده‌های شوک‌آور برای ۲۰۲۶
طبق تازه‌ترین پیش‌بینی WTO، رشد تجارت کالایی جهان در سال ۲۰۲۶ از ۱.۸ درصد به ۰.۵ درصد سقوط خواهد کرد، چنین بازنگری شدیدی از سوی WTO در سال‌های اخیر کم سابقه بوده است. کارشناسان WTO دو دلیل اصلی برای این نزول تجاری برمی‌شمارند: اول، کند شدن اقتصاد جهانی، دوم،ظهور اثرات سیاست‌های تعرفه‌ای و محدودکننده. پیام روش، افت تجارت، به معنای کاهش تقاضای جهانی است و این برای صنعت فولاد که همین حالا با مازاد ظرفیت روبه‌روست، فشاری مضاعف به حساب می‌آید.
دیوارهای تعرفه‌ای
دولت ترامپ اعلام کرده از ۱ نوامبر بر واردات کامیون‌های سنگین و نیمه‌سنگین تعرفه ۲۵ درصدی وضع می‌کند، اقدامی در ادامه افزایش تعرفه بر فولاد، آلومینیوم، مس، خودرو و قطعات آن. همچنین از ۱۴ اکتبر تعرفه چوب، سرویس‌های حمام و محصولات چوبی روکش‌دار افزایش خواهد یافت و برخی تعرفه‌ها از اول ژانویه آینده دوباره بالا خواهد رفت. در عین حال، چندین پرونده در جریان است که حوزه‌های حساسی همچون پنل خورشیدی، نیمه‌هادی‌ها، مواد معدنی، رباتیک، تجهیزات پزشکی و ماشین‌آلات صنعتی را در بر می‌گیرد، نشانه‌ای از آنکه واشنگتن آماده است موج تازه‌ای از تعرفه‌ها را اعمال کند.
کمیسیون اروپا نیز پیشنهاد داده بر واردات فولاد مازاد بر سهمیه، تعرفه‌ای ۵۰ درصدی اعمال شود، یعنی دو برابر نرخ کنونی. همزمان، سهمیه واردات نیز حدود ۴۵ درصد کاهش خواهد یافت. کمیسر صنعت اروپا این اقدام را بی‌سابقه توصیف کرده و گفته پس از اجرای آن، تنها حدود ۱۰ درصد فولاد وارداتی امکان ورود بدون تعرفه به بازار اروپا را خواهد داشت.
چالش بزرگ فولاد جهانی
کمیته فولاد سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۷، مازاد ظرفیت فولاد در جهان از ۶۰۲ میلیون تن در ۲۰۲۴ به ۷۲۱ میلیون تن افزایش می‌یابد. تنها در دوره ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷، ۱۶۵ میلیون تن ظرفیت تازه به مدار تولید اضافه خواهد شد که بخش عمده آن بدلیل سرمایه‌گذاری‌های فرامرزی شرکت‌های فولادی چین است. اما در سمت تقاضا، چشم‌انداز روشن نیست. جنگ تعرفه‌ای و رکود عمیق در ساخت‌وساز چین باعث شده تقاضای جهانی تنها رشدی محدود داشته باشد. این شکاف رو به گسترش بین عرضه و تقاضا، فشار بر صنعت فولاد را به اوج می‌رساند.
قیمت‌ها به کجا می‌روند؟
کوتاه‌مدت: در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۵، بازار فولاد احتمالاً با نوسان همراه خواهد بود. انتظارات کاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو، احتمال سیاست‌های حمایتی تازه در داخل چین و همچنین برنامه‌های سخت‌گیرانه کاهش تولید چین می‌توانند محرک افزایش مقطعی قیمت‌ها شوند.
میان‌مدت و بلندمدت: در میان مدت و بلند مدت، فشار کاهشی بر قیمت‌ها همچنان پابرجا خواهد بود. دلیل اصلی، تداوم مازاد عرضه و ضعف طرف تقاضاست.
احسان چلونگر-دکترا اقتصاد
