کودهای نیتراته: دوست یا دشمن خاک؟

کودهای نیتراته یکی از بهترین کودهای مغذی برای گیاهان می‌باشند. این کودها مواد مغذی مورد نیاز برای رشد گیاهان را تامین کرده و قابلیت لازم برای برآورده کردن الزامات زراعی و زیست‌محیطی کشاورزی را دارا می‌باشند. کود آمونیوم نیترات، کود سدیم نیترات، کود پتاسیم نیترات و کود کلسیم نیترات، مهم‌ترین کودهای نیتراته موجود در بازار هستند. اگرچه کودهای نیتراته مزایای بسیاری دارند و کارشناسان استفاده از آنها را توصیه می‌کنند، اما این کودها مضراتی هم دارند که باید به آنها توجه داشته باشید. در این مقاله به معرفی انواع کودهای نیتراته می‌پردازیم و مزایا و معایب استفاده از این کودها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. 

کودهای نیتراته

کودهای نیتراته دسته‌ای از کودهای کشاورزی هستند که شامل یون نیترات می‌باشند. این کودها مواد مغذی مورد نیاز گیاهان را تامین می‌کنند و بهره‌وری را تا حد زیادی بالا می‌برند. کودهای نیتراته در آب بسیار محلول می‌باشند و بدین‌ترتیب نحوه استفاده از آنها هم بسیار آسان است. از این کودها برای پرورش انواع گیاهان و میوه‌ها در مزارع استفاده می‌شود. انواع کودهای نیتراته موجود در بازار عبارتند از:

کود پتاسیم نیترات

کود پتاسیم نیترات منبعی غنی از دو ماده مغذی پتاسیم و نیتروژن می‌باشد. این کود به راحتی در آب حل شده و برای آبیاری قطره‌ای و پاششی گزینه مناسبی است. کود پتاسیم نیترات برای اکثر محصولات کشاورزی قابل استفاده می‌باشد.

کود سدیم نیترات

طبق اطلاعات آورده شده در مرجع تخصصی نیترات سدیم ایران، "از سدیم نیترات صنعتی برای تولید انواع کودهای شیمیایی استفاده می‌شود. این ترکیب منبعی غنی از نیتروژن است که ماده‌ای مغذی و ضروری برای رشد گیاهان می‌باشد. سدیم نیترات صنعتی کیفیت محصولات کشاورزی را بهبود می‌بخشد و بهره‌وری را افزایش می‌دهد." توجه داشته باشید،  سدیم نیترات برای برخی گیاهان خاص کاربرد دارد و در ایران کمتر استفاده می‌شود.

کود آمونیوم نیترات

کود آمونیوم نیترات ترکیبی کریستالی و سفید رنگ است که در کشاورزی کاربردهای بسیاری دارد. این محصول حاوی یون‌های آمونیوم و نیترات می‌باشد که هر دو برای پرورش گیاهان موثرند.

کود کلسیم نیترات

کود کلسیم نیترات یکی دیگر از انواع کودهای نیتراته است که به طور گسترده در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کود انحلال‌پذیری بالایی در آب داشته و نیتروژن و کلسیم مورد نیاز گیاهان را به خوبی تامین می‌کند. از کود کلسیم نیترات برای پرورش محصولاتی همچون گوجه فرنگی، فلفل و کلم بروکلی استفاده می‌شود.

مزایای استفاده از کودهای نیتراته

در ادامه، مزایای استفاده از کودهای نیتراته را برمی‌شماریم.

• کودهای نیتراته نیتروژن مورد نیاز گیاهان را به صورت فوری تامین می‌کنند و به بخش‌های مختلف گیاه می‌رسانند.
• کودهای نیتراته عملکرد بالاتری(2 تا 5 درصد) نسبت به کود اوره دارند.
• کودهای نیتراته محتوای پروتئینی گیاهان را افزایش می‌دهند. این کودها در مقایسه با کود اوره گزینه بهتری هستند.
• تبخیر کودهای نیترات 1 تا 3 درصد است. این در حالیست که تبخیر کود اوره 27 درصد می‌باشد.
• کودهای نیتراته در مقایسه با کود اوره تاثیرات زیست‌محیطی کمتری دارند.

معایب استفاده از کودهای نیتراته

اگرچه کودهای نیتراته به طور گسترده در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما این کودها معایبی هم دارند که باید به آنها توجه داشته باشید. برخی از معایب استفاده از کودهای نیتراته عبارتند از:

• آلودگی آب: نیترات بسیار محلول در آب است و در صورت استفاده نادرست، براحتی وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود. کودهای نیتراته در صورت استفاده بیش از حد منجر به آلودگی منابع آبی خواهند شد.
• تخریب خاک: استفاده بیش از حد از کودهای نیتراته تعادل مواد مغذی در خاک را بر هم زده و فعالیت میکروبی را مختل می‌کند. نیترات اضافی منجر به تخریب خاک خواهد شد.
• تجمع نیترات در محصولات کشاورزی: استفاده نادرست از کودهای نیتراته در برخی موارد منجر به تجمع نیترات در گیاهان خواهد شد که خطراتی برای سلامت مصرف‌کنندگان به همراه خواهد داشت.

بهترین کود نیتراته برای محصولات کشاورزی چیست؟

بسته به نوع خاک و نیازهای گیاهان می‌توانید از کودهای متنوعی استفاده کنید. به طور کلی، به هنگام انتخاب کود مناسب باید محصولی را انتخاب کنید که علاوه‌بر نیتروژن، ترکیبات مغذی دیگری هم داشته باشد. به طور مثال، کود کلسیم نیترات علاوه‌بر تامین نیتروژن مورد نیاز گیاهان، کلسیم مورد نیاز گیاهان را هم تامین کرده و به همین دلیل این محصول تقاضای بسیاری در بازار دارد. به منظور انتخاب بهترین کود نیتراته باید فاکتورهای زیر را در نظر داشته باشید. 

pH خاک

یکی از مهم‌ترین فاکتورها به هنگام انتخاب کود، pH خاک می‌باشد. به طور مثال، برای خاک‌های اسیدی کود آمونیوم سولفات گزینه بهتری است.

نوع محصول و مرحله رشد

یکی دیگر از فاکتورهایی که باید در نظر داشته باشید، نوع محصول و مرحله رشد گیاهان است. محصولات زراعی به خوبی به کود آمونیوم نیترات پاسخ می‌دهند.

شرایط آب و هوایی

شرایط آب و هوایی و میزان رطوبت هم در انتخاب کود مناسب موثر است. در شرایط آب و هوایی مرطوب، کود آمونیوم نیترات گزینه بسیار مناسبی است.