چرا مهندسان برق در سال 1404 بیشتر از هر زمان دیگر به سرج ارستر نیاز دارند؟

حفاظت در برابر صاعقه و نوسانات لحظه‌ای

سرج ارستر (Surge Arrester) قطعه‌ای است که در لحظه‌ای که ولتاژ ناگهانی یا شوک الکتریکی در شبکه رخ می‌دهد، انرژی اضافی را به زمین منتقل می‌کند و از تجهیزات شما محافظت می‌کند. این نوسانات می‌تواند ناشی از صاعقه، کلیدزنی شبکه، قطع و وصل برق یا حتی خطا در تجهیزات سه فاز باشد.
در صنایع بزرگ، یک نوسان لحظه‌ای ممکن است باعث سوختن PLC، بردهای کنترلی یا تجهیزات مخابراتی شود؛ خسارتی که در بسیاری از پروژه‌ها به ده‌ها میلیون تومان می‌رسد.

سرج ارستر شبکه؛ سپر محافظ سیستم‌های حساس

یکی از کاربردی‌ترین انواع سرج ارستر، سرج ارستر شبکه است. این نوع برای محافظت از خطوط انتقال داده، شبکه‌های ارتباطی و سیستم‌های هوشمند طراحی شده است. با توجه به گسترش سیستم‌های مانیتورینگ و اتوماسیون صنعتی در سال‌های اخیر، استفاده از سرج ارستر شبکه دیگر یک انتخاب نیست، بلکه بخشی از طراحی استاندارد تابلوهای برق محسوب می‌شود.
از اینترنت صنعتی (IoT) تا سیستم‌های BMS در ساختمان‌های هوشمند، هرجا که ارتباطات شبکه‌ای وجود دارد، احتمال آسیب ناشی از نوسانات برق نیز وجود دارد.

سرج ارستر سه فاز؛ انتخاب حرفه‌ای برای تابلوهای برق صنعتی

در بسیاری از تابلوهای برق سه فاز، جریان‌های لحظه‌ای و ولتاژهای گذرا می‌توانند خسارت‌های جدی ایجاد کنند. سرج ارستر سه فاز مخصوص چنین شرایطی طراحی شده و قادر است هر سه فاز شبکه را هم‌زمان در برابر شوک‌های الکتریکی محافظت کند.
این نوع سرج ارسترها به طور گسترده در کارخانه‌ها، ایستگاه‌های برق، سیستم‌های روشنایی شهری، برج‌ها و حتی پروژه‌های خورشیدی (Solar System) استفاده می‌شوند.

نوسانات برق در ایران؛ چالشی جدی برای تجهیزات صنعتی

آمارهای اخیر نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ بیش از ۳۰٪ از خرابی تجهیزات الکترونیکی در صنایع مرتبط با نوسانات و افزایش ناگهانی ولتاژ بوده است. شرایط اقلیمی خاص ایران، به‌ویژه در فصول بارندگی و مناطق کوهستانی، باعث افزایش احتمال صاعقه و جهش ولتاژ در شبکه‌های توزیع می‌شود.
به همین دلیل، سازمان استاندارد و وزارت نیرو در دستورالعمل‌های جدید خود، استفاده از سرج ارستر در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی را به‌عنوان یکی از الزامات طراحی ایمن اعلام کرده‌اند.

قیمت سرج ارستر؛ هزینه‌ای کوچک در برابر خسارتی بزرگ

بسیاری از مهندسان هنگام برآورد پروژه، در مورد قیمت سرج ارستر سوال دارند. واقعیت این است که قیمت سرج ارستر در مقایسه با ارزش تجهیزاتی که از آن‌ها محافظت می‌کند، بسیار ناچیز است. برای مثال، نصب یک سرج ارستر سه فاز با قیمت متوسط می‌تواند از آسیب به تجهیزات چندصد میلیون تومانی جلوگیری کند.
در بازار ایران، قیمت سرج ارستر بسته به برند، ولتاژ کاری، ظرفیت تخلیه و نوع نصب (تک فاز، سه فاز یا شبکه) متغیر است. اما نکته مهم این است که انتخاب ارستر صرفاً بر اساس قیمت نباید انجام شود؛ بلکه پارامترهای فنی، تاییدیه استاندارد و محل نصب باید در اولویت باشند.

نکات مهم در انتخاب و خرید سرج ارستر مناسب

انتخاب سرج ارستر مناسب، تنها به برند یا ظاهر محصول خلاصه نمی‌شود؛ بلکه باید بر اساس نوع شبکه (تک‌فاز یا سه‌فاز)، ولتاژ نامی، محل نصب و میزان انرژی قابل تخلیه انتخاب شود.
هنگام خرید، به موارد زیر توجه کنید:

• ظرفیت تخلیه (kA) متناسب با موقعیت جغرافیایی و احتمال صاعقه

• ولتاژ کاری و سطح حفاظتی (Up)

• استاندارد بین‌المللی IEC 61643 و تاییدیه CE یا TUV

• قابلیت تعویض ماژول (در مدل‌های صنعتی)

• برند و گارانتی معتبر

اگرچه قیمت سرج ارستر ممکن است در نگاه اول معیار اصلی خرید باشد، اما کیفیت، استاندارد حفاظتی و سازگاری با سیستم شما اهمیت بیشتری دارد. ارستر نامناسب ممکن است در زمان وقوع نوسان شدید، خود به منبع خرابی تبدیل شود.

آینده‌ای ایمن با انتخاب درست

امروزه شرکت‌های تخصصی در زمینه برق صنعتی، با ارائه سرج ارسترهای پیشرفته از برندهای معتبر جهانی و داخلی، گام بزرگی در افزایش ایمنی پروژه‌ها برداشته‌اند. استفاده از سرج ارستر نه‌تنها موجب افزایش طول عمر تجهیزات می‌شود، بلکه آرامش خاطر مهندسان، کارفرمایان و بهره‌برداران را نیز به همراه دارد.

سرج ارستر؛ سرمایه‌گذاری کوچک برای حفاظت بزرگ

در نگاه اول شاید هزینه‌ی خرید یک سرج ارستر در مقایسه با کل پروژه ناچیز به نظر برسد، اما واقعیت این است که همین قطعه کوچک می‌تواند از ده‌ها میلیون تومان خسارت احتمالی جلوگیری کند.
از تابلو برق‌های صنعتی گرفته تا شبکه‌های کامپیوتری و سیستم‌های مخابراتی، سرج ارستر خط دفاعی اول در برابر نوسانات ناگهانی است.

در سال‌های اخیر، شرکت‌هایی مانند آذانیر با ارائه‌ی مجموعه‌ای از سرج ارسترهای سه‌فاز و شبکه‌ای، نقش مهمی در ارتقای ایمنی سیستم‌های برق و کنترل ایفا کرده‌اند. این شرکت با بهره‌گیری از استانداردهای بین‌المللی و همکاری با برندهای معتبر اروپایی، توانسته اعتماد مهندسان و پیمانکاران صنعتی را جلب کند.

به‌گفته‌ی کارشناسان فنی آذانیر، استفاده از سرج ارسترهای باکیفیت نه‌تنها عمر تجهیزات را افزایش می‌دهد، بلکه باعث پایداری جریان شبکه و کاهش هزینه‌های نگهداری در بلندمدت می‌شود. در نتیجه، سرمایه‌گذاری در یک سرج ارستر استاندارد، به معنای اطمینان از تداوم عملکرد و امنیت زیرساخت‌های الکتریکی است.